Flegma z krwią – dlaczego się pojawia? Poznaj możliwe przyczyny

Odkrztuszanie flegmy zawierającej krew, określane również mianem krwioplucia, jest niepokojącym objawem, który wymaga konsultacji medycznej. Może on wskazywać na różne schorzenia układu oddechowego, z których część stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Sprawdź, jakie są najczęstsze przyczyny występowania flegmy z krwią i jakie badania pozwalają lekarzowi ustalić rozpoznanie.

Flegma z krwią – rodzaje krwioplucia

Zgodnie z definicją krwioplucie oznacza wykrztuszanie krwi lub plwociny zawierającej krew, która pochodzi z dróg oddechowych. W zależności od ilości odpluwanej krwistej wydzieliny wyróżnia się trzy rodzaje zaburzenia:

• Haemoptysis – ilość odpluwanej krwi nie przekracza 20 ml na dobę.
• Haemoptoe (masywne krwioplucie) – ilość krwistej wydzieliny wynosi od 20 do 200 ml na dobę.
• Haemorhagia (krwotok płucny) – ilość przekracza 200 ml na dobę.

Masywne krwioplucie, w którym dochodzi do obfitego krwawienia z dróg oddechowych, stanowi szczególnie niebezpieczny stan i wiąże się ze śmiertelnością sięgającą 5–15% przypadków.

Przyczyny flegmy z krwią

Występowanie flegmy z krwią ma wiele różnorodnych przyczyn, z których część wiąże się z poważnymi schorzeniami układu oddechowego. Do najczęstszych przyczyn flegmy z krwią zaliczają się:

Choroby infekcyjne

• Zapalenie oskrzeli – w przebiegu infekcji układu oddechowego, szczególnie podczas silnego kaszlu, w plwocinie mogą pojawić się ślady krwi.
• Zapalenie płuc – obfita, ropna plwocina niekiedy zawiera domieszki krwi.
• Gruźlica – niszczenie tkanki płucnej przez prątki gruźlicy często prowadzi do krwawień. Flegma z krwią pojawia się przy kaszlu.

Choroby nowotworowe

• Rak płuc – rozrost guza w obrębie oskrzeli może uszkadzać naczynia krwionośne, powodując krwawienia.
• Inne nowotwory płuc, takie jak międzybłoniak opłucnej czy przerzuty do płuc również mogą być przyczyną krwioplucia.

Choroby nienowotworowe

• Rozstrzenie oskrzeli – poszerzenie światła oskrzeli często wiąże się z obfitym odkrztuszaniem plwociny podbarwionej krwią, szczególnie rano.
• Zatorowość płucna – nagłe zatrzymanie krążenia w tętnicach płucnych może powodować krwawienia do dróg oddechowych.
• Niewydolność serca – w przebiegu zastoinowej niewydolności serca może dochodzić do przenikania płynu i krwi do pęcherzyków płucnych.
• Urazy płuc – mechaniczne uszkodzenie tkanki płucnej, np. w wyniku zabiegu bronchoskopii, może być przyczyną krwawienia.

Rzadsze przyczyny pojawienia się flegmy z krwią

Do rzadszych przyczyn flegmy z krwią należą m.in.:

• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych lub fibrynolitycznych,
• uzależnienie od narkotyków, np. kokainy,
• ciało obce w drogach oddechowych,
• hemosyderoza płuc – to choroba, w której nawracające krwotoki do pęcherzyków płucnych skutkują gromadzeniem się żelaza w przegrodach międzypęcherzykowych i w pęcherzykach płucnych,
• amyloidoza – ciężkie zaburzenie przemiany białek, które charakteryzuje się gromadzeniem nierozpuszczalnych białek, nazywanych amyloidem, w tkankach i narządach.

Odróżnienie krwioplucia prawdziwego od rzekomego

Bardzo istotne jest odróżnienie krwioplucia prawdziwego, w którym krew pochodzi z dróg oddechowych, od krwioplucia rzekomego. W tym drugim przypadku krew obecna w plwocinie może pochodzić z jamy ustnej, gardła lub górnego odcinka przewodu pokarmowego. Krwioplucie prawdziwe najczęściej wiąże się z towarzyszącym kaszlem, podczas gdy krwioplucie rzekome występuje zazwyczaj rano, bez towarzyszącego kaszlu. Ponadto w krwiopluciu rzekomym krew ma ciemniejszy kolor, w odróżnieniu od jasnoczerwonej krwi z dróg oddechowych.

Lista możliwych przyczyn pojawienia się flegmy z krwią jest dość długa. Znajdują się na niej m.in.:

• Krwawienia z nosa – krew spływa do gardła z nosa i jest odkrztuszana, co wygląda jak krwioplucie. Krwawienia z nosa mogą być spowodowane suchością śluzówki nosa, urazami, nadciśnieniem, infekcjami lub zaburzeniami krzepnięcia.
• Zapalenie zatok – infekcje lub przewlekłe zapalenia zatok powodują spływanie wydzieliny z krwią do gardła.
• Krwawienie z dziąseł lub jamy ustnej – choroby dziąseł, urazy jamy ustnej, zabiegi stomatologiczne, a także krwawienia po ekstrakcjach zębów wiążą się z odkrztuszaniem flegmy z krwią.
• Krwawienia z gardła i migdałków – infekcje, urazy, angina lub zabiegi chirurgiczne w obrębie gardła mogą prowadzić do pojawienia się bólu gardła i flegmy z krwią.
• Krwawienie z przewodu pokarmowego, takie jak wrzody żołądka, żylaki przełyku, zapalenie błony śluzowej żołądka lub nowotwory przewodu pokarmowego. 
• Guzy jamy ustnej, nosa, gardła i zatok – nowotwory w tych obszarach mogą powodować krwawienie, które następnie trafia do dróg oddechowych.
• Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) – choć rzadko, silny refluks może prowadzić do podrażnienia i krwawienia w przełyku, przez co pojawia się kaszel i flegma z krwią.

Diagnostyka krwioplucia

Jeśli masz jakiekolwiek objawy krwioplucia, skonsultuj się z lekarzem, który może zlecić odpowiednie badania diagnostyczne, aby określić przyczynę i odpowiednio Cię leczyć. W celu zdiagnozowania przyczyny odkrztuszania flegmy z krwią lekarz może zlecić następujące badania:

• Wywiad lekarski i badanie fizykalne – lekarz zadaje szczegółowe pytania o historię chorób układu oddechowego w rodzinie, ilość i charakter krwi w plwocinie, a także towarzyszące objawy (np. gorączkę, ból w klatce piersiowej, duszność). Powinien uzyskać informacje na temat chorób przewlekłych, przyjmowanych leków, nałogów, np. palenia tytoniu. Następnie lekarz dokonuje badania przedmiotowego – osłuchiwania płuc stetoskopem w celu wykrycia nieprawidłowych dźwięków.
• Badania obrazowe:
  • RTG klatki piersiowej – podstawowe badanie obrazowe w celu oceny struktury płuc, serca i klatki piersiowej.
  • Tomografia komputerowa klatki piersiowej – dokładniejsze badanie, które może pomóc wykryć guzy, infekcje, zatory płucne lub inne nieprawidłowości w płucach.
• Badania endoskopowe – bronchoskopia to badanie polegające na wprowadzeniu cienkiej rurki z kamerą (bronchoskopu) do dróg oddechowych, co pozwala na bezpośrednią wizualizację dróg oddechowych i pobranie próbek do badania.
• Badania laboratoryjne:
  • Badania krwi – obejmują morfologię, badania koagulologiczne (np. czas protrombinowy, INR), badanie funkcji wątroby i nerek oraz oznaczenia markerów infekcji.
  • Badanie plwociny – analiza mikroskopowa i posiew plwociny w celu wykrycia infekcji bakteryjnych, grzybiczych lub prątków gruźlicy.
  • Badania na obecność prątków gruźlicy – test Mantoux lub testy kwantyferonowe.
  • Wymaz z gardła/migdałków rozszerzony (bad. bakter).
• Badania kardiologiczne – echokardiografia w celu oceny funkcji serca i wykluczenia niewydolności serca lub wad zastawkowych, które mogą powodować krwioplucie.
• Badania funkcji płuc – spirometria pomaga ocenić funkcję płuc i wykryć choroby, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy astma.
• Angiografia płucna w przypadku podejrzenia zatorowości płucnej, która może być przyczyną krwioplucia.
• Biopsja płuca – może być konieczna, jeśli istnieje podejrzenie nowotworu lub innych poważnych chorób płuc.

Każdy przypadek odkrztuszania flegmy z krwią wymaga indywidualnego podejścia diagnostycznego, zależnie od historii medycznej pacjenta, objawów towarzyszących i wyników wstępnych badań.

Zapobieganie pojawieniu się flegmy z krwią

Choć nie zawsze można całkowicie wyeliminować ryzyko wystąpienia flegmy z krwią, istnieją pewne działania, które je zmniejszają, w tym m.in.:

• Rzucenie palenia tytoniu – jest to jeden z najważniejszych czynników ryzyka raka płuc, będącego częstą przyczyną krwioplucia.
• Leczenie chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy choroby serca, które mogą prowadzić do powikłań w postaci krwawień.
• Unikanie narażenia na czynniki drażniące drogi oddechowe, np. zanieczyszczone powietrze, pyły, opary chemiczne.
• Profilaktyka infekcji układu oddechowego – regularne szczepienia, dbanie o higienę.
• Dbanie o higienę jamy ustnej i leczenie problemów stomatologicznych.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

1. A. Gazda, L. Rutkowska-Sak, M. Pańczyk-Tomaszewska, A case report of a girl with pulmonary idiopathic hemosiderosis and systemic lupus erythematosus, „Reumatologia” 2008, t. 46, nr 6, s. 380–383.
2. K. Jusyk, A. Siemińska, E. Jassem, Krwioplucie – przyczyny, rozpoznanie i leczenie, „Medycyna Paliatywna w Praktyce” 2017, t. 11, nr 4, s. 166–173.
3. K. Sładek, Pulmonologia interwencyjna, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
4. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2022.

Oceń artykuł