Spis treści:
Folikulotropina (FSH) to jeden z hormonów biorących udział w regulacji procesu dojrzewania i funkcji rozrodczych. Jest wydzielany przez przysadkę mózgową. Trudności w zajściu w ciąże, impotencja, zaburzenia miesiączkowania oraz dojrzewania to objawy mogące świadczyć o nieprawidłowym poziomie FSH. Badanie hormonu folikulotropowego – kiedy należy je wykonać? Jeśli chcesz wiedzieć, czytaj dalej!
Hormon FSH – za co odpowiada w organizmie?
Hormon FSH, tak samo jako LH, jest produkowany i uwalniany do krwi przez przysadkę mózgową, w odpowiedzi na pulsacyjne wydzielanie gonadoliberyny GnRH, (ang. gonadotropin-releasing hormone) przez podwzgórze. Wchodzi w skład osi podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalnej, a jego uwalnianie jest regulowane za pomocą mechanizmu sprzężenia zwrotnego.
U kobiet hormon folikulotropowy odpowiada za pobudzenie do wzrostu i dojrzewania pęcherzyków jajnikowych w pierwszej połowie cyklu menstruacyjnego oraz rekrutacji spośród nich pęcherzyka Graffa – pęcherzyka dominującego, z którego w czasie owulacji zostanie uwolniona komórka jajowa. Pod jego wpływem jajniki wydzielają progesteron i estradiol. W organizmie kobiety poziom hormonu FSH ulega cyklicznym zmianom. Najwyższe stężenie można zaobserwować w połowie cyklu miesiączkowego, zaraz przed owulacją. W okresie pomenopauzalnym również notuje się wysokie wartości. Jest to związane z wygaśnięciem czynności hormonalnej jajników, które przestają już kontrolować oś podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikową poprzez mechanizm sprzężenia zwrotnego ujemnego.
U mężczyzn po okresie dojrzewania, w przeciwieństwie do kobiet, poziom hormonu FSH jest stały. Pod wpływem FSH dochodzi do produkcji nasienia i białek odpowiedzialnych za transport hormonów płciowych we krwi.
FSH – badanie
Wskazaniem do wykonania badania FSH jest diagnostyka chorób przysadki i gonad, które mogą odpowiadać za objawy takie jak zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciąże, nieprawidłowe dojrzewanie oraz impotencja.
Poziom FSH oznacza się z krwi. Ile kosztuje test na FSH? Cena badania w zależności od punktu pobrań wynosi ok. 35 do 45 zł.
FSH − kiedy badać?
Ze względu na to, że u kobiet poziom FSH wykazuje zmienność zależną nie tylko od dnia cyklu oraz wieku, ale również od pory dnia (pik w godzinach porannych), należy dążyć do wykonania jego oznaczeń o zbliżonej porze. Optymalnym czasem wykonania badania u kobiet w wieku rozrodczym jest okres pomiędzy 2., a 5. dniem cyklu miesiączkowego. Dla kobiet miesiączkujących norma FSH (prawidłowo zakres referencyjny) podawana jest dla fazy folikularnej, owulacji (14 dzień cyklu) i fazy lutealnej i różni się istotnie pomiędzy laboratoriami. Oddzielnie podawane są zakresy dla kobiet po menopauzie i kobiet stosujących doustne leki antykoncepcyjne.
Podwyższony poziom hormonu folikulotropowego – co może oznaczać?
Podwyższony poziom hormonu folikulotropowego świadczy o niedomodze hormonalnej gonad (jajników lub jąder). Obniżenie poziomu wydzielanych przez nie hormonów płciowych – estradiolu i testosteronu, sprawia, że nie są już one w stanie hamować zwrotnie czynności przysadki i podwzgórza. To fizjologiczny stan u kobiet po menopauzie oraz u mężczyzn po andropauzie.
Zwiększone stężenie hormonu FSH u kobiet lub mężczyzn w wieku rozrodczym to powód do niepokoju. Jeśli towarzyszy mu pierwotny brak miesiączki do ukończenia 16. roku życia, może świadczyć o pierwotnej niewydolności jajników. Na schorzenie to mogą wskazywać objawy współistniejące świadczące o zaburzonym procesie dojrzewania płciowego – niepojawienie się drugorzędowych cech płciowych po 13. roku życia (brak owłosienia łonowego i pachowego, brak wzrostu piersi). Najczęstszą przyczyną pierwotnej niewydolności jajników są zespoły genetyczne (np. zespół Turnera), powodujące dysgenezję, czyli niedorozwój gonad. Podobna sytuacja może mieć miejsce u chłopców. Do charakterystycznych objawów należy brak zwiększenia się objętości jąder oraz brak charakterystycznego owłosienia męskiego.
Przedwczesna niewydolność jajników to utrata ich funkcji hormonalnych przed ukończeniem 40. roku życia. Towarzyszą jej objawy podobne do zbliżającej się menopauzy – nieregularne miesiączki, a ostatecznie ich zanik, uderzenia gorąca, rozdrażnienie, czy też wahania nastroju. Najczęściej nie udaje się ustalić przyczyny takiego stanu. Rzadziej przedwczesna niewydolność jajników może być spowodowana przez choroby autoimmunologiczne lub leczenie onkologiczne (chemioterapię oraz radioterapię).
Obniżony poziom hormonu FSH – czy to powód do niepokoju?
Zbyt niskie stężenie FSH jest charakterystyczne dla hipogonadyzmu hipogonadotropowego – zaburzenia wynikającego z niewydolności podwzgórza lub przysadki. Niedomoga hormonalna jajników lub jąder (hipogonadyzm hipergonadotropowy) przejawia się wysokim poziomem FSH.
Niski poziom hormonu folikulotropowego, FSH, świadczy o niedomodze podwzgórzowo-przysadkowej. Wówczas brak odpowiedniej stymulacji sprawia, że jajniki i jądra wydzielają niedostateczną ilość estradiolu i testosteronu. Skutkiem czego są objawy podobne do podwyższonego stężenia FSH. U kobiet dochodzi do zaburzeń miesiączkowania i problemów z zajściem w ciążę. Krwawienia stają się nieregularne, a w skrajnych sytuacjach może dojść do ich całkowitego zaniku. Mężczyźni mogą skarżyć się na problemy z erekcją, a zaburzenia składu nasienia są przyczyną obniżonej płodności.
Niewydolność podwzgórzowo-przysadkowa może mieć wiele przyczyn. Najczęstszym powodem są zaburzenia odżywiania (anoreksja, rzadziej bulimia), intensywny wysiłek fizyczny oraz przewlekły stres. Rzadziej przyczyną niskiego poziomu hormonu FSH może być uwarunkowany genetycznie zespół Kallmanna.
W jaki sposób zadbać o prawidłowy poziom hormonu FSH?
Nieprawidłowy poziom hormonu FSH może wynikać z wielu przyczyn. Z tego powodu, zawsze należy szukać źródła problemu. Dopiero po odkryciu przyczyny i włączeniu odpowiedniego leczenia, można spodziewać się regulacji stężenia FSH. Badanie poziomu wszystkich hormonów zleconych przez lekarza w celu diagnostyki nieprawidłowego stężenie FSH, możesz wykonać w Diagnostyce. W naszej ofercie znajdziesz wiele pakietów hormonalnych w korzystnych cenach, np. e-PAKIET BADAŃ HORMONALNYCH DLA KOBIET.
Bibliografia:
- H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, 2020
Alergia na pyłki – objawy i leczenie
Poprzedni wpis
