Fosforany bezpostaciowe w moczu – naturalny osad czy symptom choroby?

Fosforany bezpostaciowe w moczu mogą budzić niepokój, ponieważ jest to m.in. jeden z symptomów choroby cewek nerkowych. Tymczasem osad fosforanowy, jeśli nie towarzyszą mu bakterie czy leukocyty, jest całkowicie naturalny i świadczy wyłącznie o nadmiernym spożyciu fosforanów. Warto jednak regularnie wykonywać kontrolne badanie moczu, aby wykluczyć poważne tego przyczyny, a w razie stwierdzenia patologii natychmiast rozpocząć leczenie.

Czym są fosforany bezpostaciowe?

Fosfor został poznany już w 1669 r., gdy Henning Brandt ogrzewał zagęszczony mocz w warunkach bez dostępu powietrza. Od tamtej pory dość dobrze poznano pierwiastek. Wiadomo, że wchodzi w skład nukleotydów (odpowiadających za dziedziczenie cech genetycznych), fosfolipidów (obecnych w błonach komórkowych) i ATP (nośnika energii). W ludzkim organizmie odpowiada za utrzymanie homeostazy i jest podstawowym anionem śródkomórkowym.

Prawidłowy poziom fosforu regulowany jest przez hormony, takie jak: kortyzol, tyroksyna, insulina, a także hormon wzrostu, parathormon i kalcytonina. Zaburzyć tę równowagę mogą wahania stężenia wapnia.

Fosforany są składnikiem naturalnie występującym w ludzkim organizmie. Tak jak i w układzie krwionośnym, tak i w moczu pozwalają zachować właściwe pH. Osad fosforanowy ma postać drobinek o jasnożółtym lub szarym odcieniu, a jego obecność nie powinna budzić niepokoju. Poszerzenia diagnostyki wymaga jednak sytuacja, gdy w moczu poza fosforanami bezpostaciowymi oznaczone zostaną leukocyty (białe krwinki), erytrocyty (czerwone krwinki) czy bakterie. Może to bowiem świadczyć o rozwijaniu się kamicy fosforanowej (poprzedzonej kształtowaniem się złogów fosforanowych).

Fosforany bezpostaciowe w moczu w ciąży

Na szczególną uwagę zasługują fosforany w moczu diagnozowane u ciężarnej. W tym czasie w ciele kobiety zachodzą zmiany, których celem jest zapewnienie optymalnych warunków dla rozwoju płodu. Konsekwencją tych przeobrażeń jest wzrost unaczynienia i przyrost podścieliska nerek. Zmienia się też funkcja cewek nerkowych, przesączanie i wydalanie niektórych substancji. Właśnie dlatego białkomocz, glikozuria i aminoacyduria są uznawane w tym czasie za stany fizjologiczne, wymagające najczęściej wyłącznie monitorowania przez lekarza. Czy podobnie jest z fosforanami? Ich obecność nie musi budzić niepokoju. Jeśli jednak towarzyszą im bakterie, konieczne może okazać się wdrożenie odpowiedniego leczenia. Liczne fosforany w moczu w ciąży mogą bowiem świadczyć o infekcji albo o kamicy fosforanowej. 

Fosforany bezpostaciowe w moczu u dziecka

Zdiagnozowanie licznych fosforanów w moczu u dziecka podobnie jak u osoby dorosłej nie musi być powodem do niepokoju, jeśli jednocześnie nie stwierdzono obecności bakterii, leukocytów lub erytrocytów. Najczęściej jest to efekt zbyt dużego spożycia słodkich napojów gazowanych (przede wszystkim typu cola), które zawierają sporo łatwo przyswajalnych fosforanów nieorganicznych.

Skąd się biorą fosforany bezpostaciowe w moczu?

Obecność fosforanów bezpostaciowych w moczu (bez towarzystwa erytrocytów, leukocytów czy bakterii) stanowi najczęściej wynik diety obfitującej w produkty zawierające fosforany:

• mięso (w tym ryby),
• produkty mleczne,
• orzechy i nasiona,
• czekoladę,
• grzyby,
• ziemniaki,
• produkty mączne.

Ponadto fosforany w postaci soli nieorganicznych dodawane są do żywności na etapie jej produkcji i przetwarzania, aby zapobiec zbrylaniu się masy, nadać jej właściwą teksturę, ale również zwalczyć bakterie. Największa ilość fosforanów nieorganicznych znajduje się w słodkich i gazowanych napojach (zwłaszcza typu cola). Jeśli więc Twoja dieta bogata jest zarówno w produkty zawierające fosforany organiczne, jak i te z dodatkiem fosforanu nieorganicznego – wynik analizy laboratoryjnej może stwierdzać obecność licznych fosforanów w moczu.

Jak zdiagnozować fosforany bezpostaciowe w moczu?

Obecność fosforanów w moczu można stwierdzić, wykonując analizę laboratoryjną próbki moczu. Badanie jest odpowiednie zarówno dla pojedynczej próbki pobranej podczas porannej mikcji, jak i pochodzącej z dobowej zbiórki moczu.

Diagnostyka może zostać zlecona przez lekarza jako element profilaktyki, ale też stanowić wsparcie w ustalaniu przyczyny niskiego stężenia fosforanów we krwi. Liczne fosforany bezpostaciowe w moczu mogą świadczyć m.in. o ich utracie przez nerki (na etapie wchłaniania w kanalikach nerkowych) albo o zaburzeniu wchłaniania w jelitach.

Dla uzyskania wiarygodnych wyników analizy laboratoryjnej moczu ważne jest właściwe pobranie próbki. W tym celu wcześniej należy dokładnie umyć okolice intymne ciepłą wodą bez zastosowania preparatów o właściwościach dezynfekujących. Po osuszeniu okolic cewki moczowej pobiera się mocz ze środkowego strumienia do czystego pojemnika kupionego w aptece.

Jak pozbyć się z moczu fosforanów bezpostaciowych?

Jeśli fosforany są efektem diety bogatej w fosfor, wówczas nie są potrzebne specjalne metody postępowania terapeutycznego. Wystarczy nieco przyjrzeć się swojej diecie. Warto przy tym pamiętać, że fosfor organiczny wchłaniany jest z przewodu pokarmowego w 40–60%, podczas gdy fosfor nieorganiczny w 80–100%. Aby więc fosforany w moczu nie były tak liczne, warto przede wszystkim zrezygnować z gazowanych i słodkich napojów, które obfitują w fosforany nieorganiczne. Zwiększają one bowiem zawartość fosforu w diecie o około 60%. Warto również zwiększyć ilość wypijanej w ciągu doby wody, aby wypłukać fosforany i tym samym nie dopuścić do powstawania złogów i rozwoju kamicy fosforanowej.

Autor: Katarzyna Grzyś-Kurka

Bibliografia

1. E. Bezak-Mazur, R. Stoińska, The importance of phosphorus in the environment – review article, „Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska” 2013, vol. 15, nr 3, s. 33–42.
2. M. Kaczkan, A. Bienias i in., Realizacja założeń diety niskofosforanowej a ukryte źródła fosforu, „Forum Nefrologiczne” 2018, vol. 11, nr 1, s. 15–23.
3. M. Lichodziejewska-Niemierko, A. Kicińska, Wpływ ciąży na funkcję i strukturę nerek, „Forum Nefrologiczne” 2009, t. 2, nr 4, s. 250–253.

Oceń artykuł