Gronkowiec to bakteria tlenowa, określana jako gram-dodatnia. Często zasiedla ona organizm, nie dając żadnych niepokojących objawów przez długie lata. Niekiedy jednak wywołuje u ludzi różne groźne dla zdrowia i życia zakażenia, ujawniające się przy osłabieniu odporności. Warto dowiedzieć się, czym jest gronkowiec w nosie, w jaki sposób się objawia, jak należy go leczyć oraz jakimi badaniami można go zdiagnozować. O tych wszystkich zagadnieniach przeczytasz w poniższym artykule.
Gronkowiec – co to za mikroorganizm?
Gronkowiec jest bakterią tlenową, powszechnie występującą w środowisku. Podziału tych mikroorganizmów dokonuje się na podstawie zdolności do wytwarzania białkowego enzymu o nazwie koagulaza. Pozwala on na przekształcenie fibrynogenu w fibrynę.
Gronkowiec to mała bakteria o kulistym kształcie, naturalnie występująca w skupiskach przypominających kiście winogron, stąd też jej historyczna nazwa. Z danych wynika, że 30% populacji ludzkiej jest nosicielem tego mikroorganizmu, choć nie odczuwa żadnych niepokojących objawów. Ten stan nie wymaga leczenia, niemniej jeśli dojdzie do spadku odporności, bakteria ta namnoży się w niekontrolowany sposób, doprowadzając do zakażeń górnych dróg oddechowych. Gronkowiec umiejscawia się wtedy w błonie śluzowej nosa. Ważne jest więc, by nie bagatelizować żadnych niepokojących objawów ze strony układu oddechowego i szybko je diagnozować.
Obecnie znanych jest ponad 30 gatunków gronkowców, z których aż 16 wywołuje objawy chorobowe u ludzi. Najczęściej spotykanym gronkowcem jest Staphylococcus aureus, czyli koagulazododatni gronkowiec złocisty. Zdarzają się jednak infekcje gronkowcami koagulozoujemnymi, takimi jak: Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus haemolyticus, Staphylococcus saprophyticus czy Staphylococcus lugdunensis. Gronkowce wywołują wiele chorób, nie tylko infekcje w obrębie górnych dróg oddechowych. Do schorzeń spowodowanych infekcjami gronkowcem należą też choroby płuc, kości i stawów, układu pokarmowego oraz serca.
W jaki sposób można zarazić się gronkowcem?
Gronkowiec jest bakterią, która może przenosić się drogą kropelkową od chorego pacjenta. To jednak niejedyny sposób zarażania. Przyczyną zakażenia mogą być też uszkodzenia skóry lub zjedzenie zakażonego pokarmu. Bakterie są również przenoszone na przedmiotach, takich jak: przybory toaletowe, naczynia, sztućce, pościel czy ręczniki. Do zakażenia dochodzi ponadto w warunkach szpitalnych w trakcie wykonywania zabiegów wymagających przerwania ciągłości tkanek. Baseny i kąpieliska publiczne to też miejsca, w których można zakazić się gronkowcem.
Jakie objawy wskazują na obecność gronkowca w nosie?
Zazwyczaj gronkowiec złocisty kolonizujący błonę śluzową nosa nie daje żadnych objawów. Wystarczy jednak moment osłabienia odporności i może rozwinąć się zakażenie.
Do objawów świadczących o obecności gronkowca w nosie należą:
- ból głowy,
- przewlekły katar ropny,
- nawracające zapalenie płuc,
- zapalenie krtani i tchawicy,
- powtarzające się zapalenie zatok przynosowych,
- chroniczne zmęczenie,
- osłabiona odporność,
- częste infekcje górnych dróg oddechowych,
- uczucie zatkanego nosa,
- problemy z powonieniem,
- zapalenia skóry w okolicach oczu i nosa.
Dlaczego gronkowiec w nosie jest groźny?
Gronkowiec, który pojawia się w nosie, jest szczególnie niebezpieczny przed zabiegami stomatologicznymi lub chirurgicznymi. Naruszenie powłok ciała może spowodować jego rozprzestrzenienie się na cały organizm.
Szczególnie narażone na infekcję gronkowcem są:
- noworodki,
- małe dzieci,
- osoby z nabytymi lub wrodzonymi zaburzeniami odporności,
- dzieci cierpiące z powodu chorób przewlekłych,
- osoby chore onkologicznie,
- osoby niedożywione,
- osoby przewlekle chore,
- osoby po przebytych operacjach, z endoprotezami stawowymi,
- osoby leżące.
Gronkowiec w nosie – jakie badania są w stanie go wykryć?
Rozpoznania zakażenia gronkowcem dokonuje lekarz na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta oraz wyników badań mikrobiologicznych, stwierdzających obecność tej bakterii w materiale pobranym od pacjenta.
Do badania w kierunku zakażenia gronkowcem pobiera się wymaz z nosa lub z tylnej ściany gardła. Następnie materiał ten inkubowany jest na specjalnym podłożu przez określony czas. Jeśli w materiale od pacjenta obecny był gronkowiec, to możliwa jest jego identyfikacja. Dla lekarza dodatni wynik badania mikrobiologicznego otwiera drogę do zastosowania skutecznego, celowanego leczenia.
Jak wygląda leczenie gronkowca w nosie?
Gronkowiec w nosie powinien być bezdyskusyjnie leczony wtedy, kiedy wywołuje objawy chorobowe, takie jak częsty katar i ropne wycieki z nosa. W sytuacji bezobjawowego nosicielstwa gronkowca złocistego nie zaleca się leczenia antybiotykami. Uważa się, że włączenie antybiotykoterapii w tej sytuacji doprowadzi do osłabienia odporności, a tym samym do rozwoju niebezpiecznej infekcji.
Jedynym skutecznym leczeniem infekcji gronkowcem jest stosowanie maści z antybiotykiem lub sterydami oraz antybiotykoterapii doustnej. Jeśli taka terapia nie przyniesie rezultatów, zazwyczaj chory leczony jest w warunkach szpitalnych antybiotykami podawanymi dożylnie lub domięśniowo.
Jak uchronić się przed infekcją gronkowcem?
Na infekcję gronkowcem nie mamy wpływu. Możemy jednak podjąć szereg działań profilaktycznych, aby zminimalizować ryzyko zakażenia. Wśród nich wymienić można:
- częste mycie rąk,
- pranie bielizny w wysokich temperaturach,
- wietrzenie pomieszczeń,
- zażywanie suplementów diety wzmacniających odporność,
- zmianę diety na bogatą w witaminy i mikroelementy,
- rezygnację z używek, takich jak: papierosy, alkohol, kawa czy mocna herbata,
- umiejętne radzenie sobie ze stresem,
- spożywanie produktów o działaniu prozdrowotnym, takich jak: czosnek, imbir, czarna porzeczka, cebula i ocet jabłkowy,
- większa ilość wypoczynku.
Gronkowiec potrafi bardzo szybko się rozprzestrzeniać na cały organizm, co spowodowane jest wytwarzaniem bardzo dużej ilości toksyn i enzymów. W porę podjęte leczenie umożliwia jednak zahamowanie rozwoju choroby. Nie należy więc lekceważyć żadnych objawów ze strony układu oddechowego. Stosowaną antybiotykoterapię mimo szybkiej poprawy trzeba doprowadzić do końca. Zakończona przedwcześnie, może spowodować nawrót infekcji ze zdwojoną siłą.
Autor: Marta Szarawarska
Bibliografia
- P. Murray i in., Mikrobiologia, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, s. 192–207.
- M. Bulanda i in., Podstawy mikrobiologii i epidemiologii szpitalnej, PZWL, 2020, s. 136–139.
Gronkowiec w oku – objawy i leczenie Poprzedni wpis 