Guzek na piersi – czy to rak? Co może oznaczać?

Guzki w piersiach zawsze stanowią źródło dużego niepokoju. Wielu osobom przychodzi od razu na myśl rak. Należy jednak podkreślić, że w większości przypadków oznaczają one łagodne zmiany. Mimo to każdy przypadek guzka w piersi powinien zostać zbadany przez specjalistę, aby uzyskać pewność co do jego charakteru.

Rak piersi w dalszym ciągu pozostaje jednym z częstszych nowotworów złośliwych rozpoznawanych w populacji kobiet. Objawia się on przede wszystkim obecnością guzków w piersiach. Jednak formę guzka przyjąć może również szereg łagodnych zmian. Sprawdź, w jaki sposób lekarz określa rodzaj zmiany guzkowej i jakiego rodzaju guzki mogą rozwinąć się w obrębie gruczołu piersiowego.

Łagodne guzy w piersiach – rodzaje

Pierś jest miejscem, w którym pojawić się mogą różnego rodzaju zmiany łagodne. Oto jedne z częściej opisywanych przez specjalistów:

tłuszczak,
włókniak,
torbiel,
gruczolakowłókniak,
mastopatia, nazywana również chorobą włóknisto-torbielowatą sutka,
guz liściasty,
brodawczak obwodowy.

Niżej przedstawione zostały kluczowe informacje na temat łagodnych guzów w piersiach.

Niebolące zgrubienie w piersi – tłuszczak

Jedną z przyczyn zgrubienia w piersi okazuje się tłuszczak. Najogólniej przedstawić go można jako nowotwór łagodny powstały z tkanki tłuszczowej. Ten guzek rozwija się powoli. W większości przypadków ma charakter pojedynczej zmiany, choć sporadycznie zdarzają się mnogie tłuszczaki. Guzek jest dokładnie odgraniczony od znajdujących się wokół tkanek. Bez trudu można go przesuwać. W dalszym ciągu trwają badania nad przyczynami powstawania tłuszczaków w piersiach. Specjaliści wskazują najczęściej udział czynników genetycznych i toczącego się w organizmie procesu zapalnego, w efekcie którego doszło do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego, prowadzącej do wzmożonego rozrostu komórek tłuszczowych. Stąd też tłuszczaki są częstszą przypadłością wśród osób z nadwagą i otyłością. Rzadkością są przypadki transformacji tłuszczaka w zmianę złośliwą.

Duży guz w piersiach – to może być torbiel

Torbiele również stanowią zwykle łagodne zmiany w piersiach. Wypełnione są płynem lub galaretowatą treścią. Wśród przyczyn powstania torbieli wymienia się: urazy, wady wrodzone, zaburzenia hormonalne, infekcje. Torbiele powstają na skutek obliteracji przewodów przez włókniejącą tkankę łączną, co prowadzi do zaburzenia odpływu płynu ze zrazików. Następuje rozdęcie struktur przewodowo-gruczołowych. Zmiany te zazwyczaj stwierdzane są u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Mogą one osiągnąć spore rozmiary. Duży guz w piersi wiąże się z ryzykiem ucisku na otaczające struktury i dolegliwościami bólowymi. Małe torbiele wykazują tendencję do zanikania. Torbiele mogą być pojedyncze lub mnogie. Zwykle zmieniają się w czasie cyklu menstruacyjnego – powiększają się przed miesiączką, a po jej zakończeniu maleją.

Łagodny guz piersi – włókniak

Kolejnym rodzajem łagodnego guza piersi jest włókniak. To zmiana włóknisto-torbielowata, która umiejscawia się zazwyczaj w okolicy sutków. Częste są przypadki mnogich włókniaków. Zmiany te najczęściej pojawiają się u kobiet z grupy wiekowej 35–55 lat. Wśród przyczyn powstania tego rodzaju guzków w piersi wymienia się aktywność estrogenów. Czynnikami podnoszącymi ryzyko ich rozwoju są m.in.: ciąża, terapia hormonalna, cukrzyca, nadmierna masa ciała, choroby tarczycy. Tego rodzaju guzki na piersiach przed okresem i po krwawieniu miesiączkowym mogą mieć zmieniony wygląd – rozmiar i kształt w zależności od poziomu hormonów. Ryzyko zezłośliwienia włókniaka jest niewielkie. Szacuje się, że dotyczy 1–2% przypadków.

Gruczolakowłókniak – łagodny guz piersi

Wśród łagodnych guzów piersi wymieniany jest gruczolakowłókniak. Zmiana rozwija się zazwyczaj w populacji młodych kobiet. Nie została jasno określona przyczyna powstania tego guza. Specjaliści najczęściej wymieniają wśród czynników sprawczych nadmierne stężenie estrogenów. Do wzrostu guza piersi predysponują: ciąża, laktacja oraz stosowanie środków hormonalnych. W większości przypadków gruczolakowłókniak jest zmianą pojedynczą, wyraźnie odgraniczoną od otoczenia i łatwo można go przesunąć palcami. Guzki rosną bardzo wolno, osiągając średnicę od jednego do kilku centymetrów. Mogą pojawić się w każdej części piersi, ale najczęściej umiejscawiają się w pobliżu brodawki. Rzadkie są przypadki zezłośliwienia gruczolakowłókniaka.

Guzy w piersi podczas mastopatii

Guzy w piersi rozwijają się w mastopatii, zwanej również chorobą włóknisto-torbielowatą sutka. Typowa jest dla niej obecność mnogich łagodnych guzów w piersi. Mają one nieregularny kształt, są twarde i wyraźnie wyczuwalne. Do ich powstania dochodzi w wyniku zwyrodnienia tkanki tłuszczowej i gruczołowej. Nie określono jednak w pełni podłoża tego stanu. Wśród możliwych czynników wymienia się niewłaściwe proporcje między stężeniem progesteronu i estrogenu. W piśmiennictwie znaleźć można przypadki współwystępowania mastopatii z cukrzycą, hiperprolaktynemią i zaburzeniami pracy tarczycy. Obecności guzków w piersi towarzyszyć mogą takie objawy, jak: uczucie pełności, wrażenie „ciężkich piersi”, zakłócenia cyklu miesiączkowego. Związane z mastopatią dolegliwości nasilają się przed menstruacją, czyli w momencie najwyższych stężeń hormonów płciowych.

Guz liściasty

Guz liściasty to nowotwór gruczołu mlekowego, który stanowi mniej niż 1% wszystkich nowotworów piersi. W większości przypadków jest to zmiana łagodna. Guz liściasty zawdzięcza nazwę strukturze, która pod mikroskopem przypomina liście kapusty. Może mieć niewielki rozmiar, ale z uwagi na bardzo szybki wzrost osiąga niekiedy olbrzymie rozmiary. W ciągu kilku tygodni guz może spowodować znaczne powiększenie piersi. Zwykle nie nacieka podścieliska i powoduje owrzodzenie brodawki sutkowej. Charakterystyczny wygląd nadają mu torbiele i policykliczne guzy. Guz liściasty umiejscawia się z reguły jednostronnie, w górnym zewnętrznym kwadrancie sutka. Najczęściej zmianę stwierdza się w populacji kobiet w wieku 40–50 lat.

Brodawczaki wewnątrzprzewodowe

Brodawczaki wewnątrzprzewodowe to łagodne nowotwory w obrębie przewodów mlekowych. Częstość ich występowania szacowana jest na 2–3% populacji kobiecej. Zmiany te rozwijają się na skutek nadmiernego rozrostu komórek nabłonka. Nierzadko pierwszym ich objawem jest wyciek krwistej lub surowiczej wydzieliny z sutków. Wyróżnia się dwa główne rodzaje brodawczaków pod względem ich umiejscowienia – centralne lub obwodowe. Brodawczak centralny to z reguły pojedyncza zmiana. Pojawia się głównie u kobiet starszych. Typowe jest dla niego umiejscowienie w okolicy okołobrodawkowej, w obrębie dużych przewodów wyprowadzających. Brodawczaki obwodowe są zazwyczaj mnogie i nieme klinicznie – rozpoznaje się je przy okazji badań profilaktycznych. Stwierdza się je głównie u kobiet młodych. Brodawczaki obwodowe wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi.

Rak piersi – złośliwy guz w piersi

Poza guzami łagodnymi w piersi rozwinąć się może rak. Złośliwy nowotwór piersi pozostaje w dalszym ciągu jednym z najbardziej rozpowszechnionych raków u kobiet. Na obecność zmiany wskazywać mogą następujące objawy:

uwidocznione naczynia żylne na skórze piersi,
obrzęk i ból piersi,
krwawienie lub wyciek innej wydzieliny z sutka,
powiększenie węzłów chłonnych w dole pachowym,
zaczerwienienia, łuszczenie, strupki, owrzodzenie brodawki sutkowej,
skóra piersi przypomina wyglądem skórkę pomarańczy,
zaciągnięcia na skórze piersi lub brodawce,
zmiany w kolorze, wielkości, strukturze, kształcie piersi.

Do rozwoju raka piersi predysponować mogą następujące czynniki:

hormonalna terapia zastępcza,
zbyt wysoki poziom estrogenów,
czynniki genetyczne – mutacje genów BRCA1 i 2. Aby sprawdzić występowanie mutacji podnoszących ryzyko raka piersi, można skorzystać na własną rękę z wysyłkowego panelu badań genetycznych. Badanie zalecane jest wszystkim kobietom, w których rodzinach występowały przypadki raka piersi lub raka jajnika, zwłaszcza u osób poniżej 50 roku życia,
determinanty środowiskowe, np. alkohol, promieniowanie jonizujące,
występowanie innych chorób gruczołu piersiowego.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

I. Gisterek, Naciekający rak przewodowy z komponentą guza liściastego piersi – opis przypadku, „Nowotwory. Journal of Oncology” 2007, t. 57, nr 6, s. 692–694.
J. Jakubik, Najczęstsze choroby i zaburzenia rozwojowe piersi u dzieci i młodych kobiet, „Współczesna Onkologia” 2004, t. 8, nr 6, s. 288–295.
J. Jassem, M. Krzakowski, B. Bobek-Billewicz i wsp., Breast cancer, „Oncology in Clinical Practice” 2020, t. 16, nr 5, s. 207–260.
B. Spławski, Rak piersi – objawy i profilaktyka, „Onkologia po Dyplomie” 2017, nr 5. Online: https://podyplomie.pl/onkologia/28777,rak-piersi-objawy-i-profilaktyka [dostęp: 19.07.2022].