Helicobacter pylori – objawy, przyczyny i badania

Helicobacter pylori to bakteria, która bytuje w układzie pokarmowym człowieka. Ma zdolność do przetrwania w kwaśnym środowisku żołądka. Istnieje wysoka korelacja zakażenia H. pylori i rozwoju choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. H. pylori może także predysponować do rozwinięcia się innych jednostek chorobowych, z rakiem żołądka włącznie. Zobacz, jak wykryć bakterię w organizmie za pomocą badań laboratoryjnych i nie tylko.

Bakteria Helicobacter pylori − co to jest?

Helicobacter pylori (H. pylori) to bakteria bytująca w organizmie człowieka. Najlepsze warunki bytowe mają bakterie umiejscowione pod śluzem pokrywającym komórki nabłonkowe znajdujące się przed odźwiernikiem żołądka. Dzięki wytwarzanej ureazie H. pylori, mają zdolność do przetrwania w niskim pH, a więc w żołądku, w obecności kwasu solnego. Ureaza to enzym, który ma zdolność rozkładania mocznika do amoniaku i dwutlenku węgla. Amoniak w środowisku wodnym tworzy jony amoniowe oddziałujące zasadowo. Tak właśnie Helicobacter pylori chroni się przed kwaśnym środowiskiem żołądka.

Helicobacter pylori − diagnostyka

Polskie Towarzystwo Gastroenterologiczne zaleca 2 metody diagnozowania zakażenia H.pylori: inwazyjną i nieinwazyjną. Pierwsza grupa technik diagnostycznych − inwazyjna − polega na wykorzystaniu badania endoskopowego (gastroskopii) do pobrania wycinka przewodu pokarmowego i wykonania :

• Testu urazowego (czułość ok. 95%, swoistość 95%), którego wynik może być niekiedy fałszywie ujemny;
• Badania histologicznego (czułość ok. 50%, swoistość 100%) oceniającego zmiany w błonie śluzowej żołądka;
• Hodowli bakteryjnej (czułość ok. 50%, swoistość 100%), której zaletą jest możliwość oceny wrażliwości bakterii na antybiotyki.

Do grupy metod nieinwazyjnych zalicza się z kolei:

• Test serologiczny z przeciwciałami IgG (czułość powyżej 80%, swoistość: 50% IgG, 90% IgG i IgA), tzw. test na Helicobacter z krwi  − pomocny w badaniach przesiewowych, ale nieprzydatny do potwierdzenia aktualnego zakażenia oraz monitorowania efektów leczenia;:
• Test oddechowy z mocznikiem znakowanym ¹³C i ¹⁴C (czułość 90-95%, swoistość 90-98%) − rozpoznaje aktualne zakażenia:
• Badanie antygenów H. pylori w stolcu (czułość ok. 90%, swoistość ok. 90%) − tani i szybki, optymalny do rozpoznania aktualnego zakażenia.

Wybór metody diagnostycznej zależy od obecnej sytuacji klinicznej chorego. Najczęściej metody nieinwazyjne stosuje się u osób niezagrożonych ryzykiem raka żołądka (do 45 roku życia). O metodzie diagnostycznej, zwłaszcza inwazyjnej, zawsze powinien zadecydować lekarz.

Badania nieinwazyjne wykonasz w laboratoriach Diagnostyki.

Zakażenie Helicobacter pylori − przyczyny

Zakażenie bakterią H. pylori to obecnie powszechne zjawisko. Szacuje się, że ponad połowa ludzkości na świecie jest zakażona drobnoustrojem. Liczba zakażonych zależy jednak od regionu świata − w Europie Zachodniej to ok. 20-40% populacji, a w niektórych krajach mniej rozwiniętych w Afryce, Ameryce Południowej czy na spauperyzowanych terenach Azji nosicielami może być nawet 100% mieszkańców. W Polsce odsetek zakażonych H. pylori jest dość wysoki i wynosi około 80% wśród osób dorosłych i 30% wśród dzieci.

Co jest przyczyną takiego rozprzestrzenienia bakterii? Należy wiedzieć, że bakterią zakazić się można się od drugiego człowieka. Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego najczęściej H. pylori przenosi się z człowieka na człowieka w obrębie rodziny. Do zakażenia może dochodzić już w dzieciństwie.

Zakażenie Helicobacter pylori − objawy

H. pylori bytujący w układzie pokarmowym najczęściej nie daje objawów (przebiega bezobjawowo). Według Polskiego Towarzystwa Gastroenerologicznego, jedynie u 10-20% osób zakażonych H. pylori rozwiną się choroby. Należą do nich zapalenie żołądka, wrzody trawienne żołądka i dwunastnicy. Obecność tej bakterii w układzie pokarmowym może również predysponować do rozwoju nowotworu żołądka lub chłoniaka typu MALT. Dlatego właśnie wczesne wykrycie i leczenie zakażenia jest tak istotne. Należy zwrócić także uwagę, że nie u każdego chorego ze zdiagnozowanymi wrzodami żołądka czy dwunastnicy przyczyną choroby jest H. pylori. Nie można więc uznać, że wynikają one wyłącznie z zakażania tą bakterią.

Co istotne, H. pylori same nie powodują mutacji, które prowadzić mogą do rozwoju nowotworu. Jednak ich obecność i szkodliwe działanie miejscowe może stymulować odczyn zapalny oraz produkcję wolnych rodników tlenowych, które prowadzą do uszkodzenia DNA. To już z kolei może prowadzić do rozpoczęcia procesów kancerogennych.

Choć zakażenie zwykle nie daje objawów, nieliczni mogą uskarżać się na symptomy takie jak ból w górnej części brzucha (nadbrzuszu) oraz wymioty i nudności. Dolegliwości pojawiają się bez gorączki i są one charakterystyczne dla zapalenia żołądka.

Co ważne, zakażenie H. pylori może powodować choroby nie związane bezpośrednio z układem pokarmowym. Do schorzeń takich należy niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Helicobacter pylori − leczenie

Po diagnozie lekarz podejmuje decyzję o terapii eradykacyjnej. Polega ona na całkowitym wykorzenieniu bakterii z organizmu. Leczenie ma postać długotrwałą i radykalną. Jego podstawą często są antybiotyki oraz leki hamujące wydzielanie kwasu solnego. W toku kuracji ważne jest wykonywanie badań kontrolnych.

Badania na obecność Helicobacer pylori przeprowadzisz w Diagnostyce.

Bibliografia:

• https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/134806,helicobacter-pylori
• https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-6929a07f-5007-4ac9-a9fd-7698993a77bd
• Witold Bartnik, Danuta Celińska-Cedro, Jan Dzieniszewski, Wiktor Łaszewicz, Tomasz Mach, Krzysztof Przytulski, Barbara Skrzydło-Radomańska, Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter Pylori, Gastroenterologia kliniczna 2014, tom 6, nr2, 41-49.