Hiperwitaminoza oznacza zbyt wysoki poziom witamin w organizmie. Stan ten okazać się może równie szkodliwy, jak niedostateczna ilość witamin, czyli hipowitaminoza lub awitaminoza. Każda witamina odpowiada w organizmie za liczne funkcje. Nieprawidłowe stężenie witamin będzie powodowało w związku z tym szereg zaburzeń.
Witaminy dostarczane są do organizmu razem z pokarmem, suplementami diety, a część organizm jest w stanie wyprodukować samodzielnie. Hiperwitaminoza jest stanem rzadziej spotykanym niż niedobór witamin. Ważne jednak, abyś znał charakterystyczne objawy nadmiernej ilości określonej witaminy. Sprawdź, jakie dolegliwości mogą wystąpić, kiedy przyswajasz zbyt wiele witamin.
Na czym polega awitaminoza i hiperwitaminoza?
Witaminy to związki organiczne, które w określonych ilościach są konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nie stanowią dla niego materiału budulcowego czy źródła energii, lecz odgrywają liczne role regulacyjne. Związki te są przede wszystkim dostarczane razem z pożywieniem. Niektóre w niewielkich ilościach są produkowane przez organizm. Mogą być również suplementowane, jeśli zachodzi taka potrzeba.
Mówiąc o witaminach, koniecznie trzeba wyjaśnić znaczenie trzech pojęć: hipowitaminozy, awitaminozy, hiperwitaminozy. Hipowitaminoza to umiarkowany niedobór konkretnej witaminy, w wyniku którego pojawiają się nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu w zakresie funkcji regulowanych przez daną witaminę. Awitaminoza to zespół chorobowy, za którego powstanie odpowiada ciężki niedobór, a w ciężkich przypadkach nawet brak określonej witaminy. Hiperwitaminoza jest stanem przeciwnym dla hipo- i awitaminozy. Oznacza zespół objawów chorobowych, spowodowanych nadmiernym stężeniem witamin w organizmie. Najczęściej obserwowana jest hiperwitaminoza witamin A, D, E i K. Niżej znajdziesz najważniejsze informacje o objawach hiperwitaminozy wybranych witamin.
Hiperwitaminoza witaminy A
Hiperwitaminoza witaminy A oznacza nadmierny poziom w organizmie takich związków chemicznych, jak retinol i jego pochodne, ß-karoten i niektóre inne karotenoidy.
Zbyt duża ilość witaminy A podnosi ryzyko wystąpienia porażenia skórnego, które przejawia się w postaci suchości i pigmentacji skóry, wzmożoną łamliwością paznokci i wypadaniem włosów. Hiperwitaminoza witaminy A powoduje spadek apetytu, uczucie ociężałości oraz sprzyja krwotokom. Objawami jej nadmiaru mogą być bóle stawów i kości, odwapnienie kości, osłabienie mięśni. Dodatkowo u osób ze zbyt wysokim poziomem witaminy A może dojść do powiększenia wątroby i śledziony, zaburzeń pracy nerek, mięśnia sercowego, ośrodkowego układu nerwowego, światłowstrętu.
Długotrwale utrzymujące się nadmierne stężenie witaminy A wykazuje działanie kancerogenne, czyli podnosi ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. W przypadku kobiet ciężarnych ma negatywny wpływ na dziecko – działa teratogennie.
Hiperwitaminoza witaminy D
Hiperwitaminoza witaminy D jest rzadko spotykana, gdyż promienie świetlne rozkładają ją na związek o nazwie „suprasterol”, tym samym zapobiegając nadmiernej ilości witaminy. Poza tym do hiperwitaminozy konieczne byłoby bardzo duże dzienne spożycie witaminy D, co jest mało prawdopodobne.
Do grupy podwyższonego ryzyka nadmiernego poziomu witaminy D w organizmie należą osoby zmagające się m.in. z sarkoidozą (chorobą układu odpornościowego, polegającą na rozwoju niewielkich grudek zapalnych – ziarniniaków, które nie obumierają), gruźlicą (chorobą zakaźną, wywoływaną przez prątki gruźlicy, która z reguły dotyczy płuc) czy idiopatyczną hiperkalcemią (stanem nadmiernego poziomu wapnia bez określonej przyczyny).
Wysokie dawki witaminy D powodują: osłabienie mięśni, ból stawów, spadek apetytu, nudności, wymioty. Poziom witaminy D przekraczający normę sprzyja hiperkalcemii i hiperfosfatemii (stężeniu fosforu we krwi powyżej prawidłowego poziomu). Towarzyszy im zwapnienie miękkich narządów i tkanek (serca, płuc i nerek). U najmłodszych pojawiają się często opóźnienia w rozwoju psychomotorycznym.
Hiperwitaminoza witaminy E
Witamina E inaczej określana jest jako tokoferol. Jej hiperwitaminoza należy do rzadkości, gdyż średnio 60% dziennej dawki witaminy wydalane jest razem z kałem. Utrzymujący się przez dłuższy czas zbyt wysoki poziom tokoferolu może zaburzyć funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Dodatkowo powoduje: ból głowy, zmęczenie, zaburzenia widzenia, osłabienie mięśni.
Pewnie zaciekawi Cię fakt, że zbyt wysokie dawki tokoferolu wykazują działanie antagonistyczne (czyli wrogie, przeciwstawne) wobec witaminy K. Tym samym sprzyjają powstawaniu zaburzeń krzepliwości krwi.
Hiperwitaminoza witaminy K
W przypadku witaminy K jej nadmiar wpływa niekorzystnie na pracę wątroby. Może powodować skoki ciśnienia tętniczego, niedokrwistość oraz bóle serca. Do innych objawów hiperwitaminozy witaminy K należą: uczucie gorąca, nadmierna potliwość, hemoliza (rozpad czerwonych krwinek). U najmłodszych nadmiar witaminy K może być przyczyną żółtaczki, anemii, hiperbilirubinemii (podwyższonego poziomu bilirubiny w surowicy krwi, czyli pomarańczowego barwnika, który jest produktem rozpadu hemoglobiny).
Hiperwitaminoza witaminy C
Witamina C inaczej nazywana jest kwasem askorbinowym. W nadmiarze może powodować dolegliwości ze strony układu pokarmowego – nudności, wymioty, biegunkę – oraz przyczynić się do częstszego oddawania moczu. Hiperwitaminoza witaminy C wiąże się z ryzykiem powstawania kamieni nerkowych.
Hiperwitaminoza witaminy B
Witaminy B to grupa witamin rozpuszczalnych w wodzie. Oto objawy hiperwitaminozy poszczególnych rodzajów witaminy B:
- witamina B1 (tiamina, aneuryna) – drżenie mięśni, kołatanie serca, osłabienie, obrzęki, nudności, zawroty głowy, zmęczenie, duszność;
- witamina B2 (ryboflawina) – nudności, wymioty, świąd, drętwienia kończyn;
- witamina B3 (witamina PP) – arytmia serca, podniesienie poziomu glukozy we krwi, zaczerwienienie, swędzenie i suchość skóry, niestrawność, nudności, ostra niewydolność wątroby;
- witamina B5 (kwas pantotenowy) – biegunki;
- witamina B6 – w dużych dawkach jest neurotoksyczna, czyli powoduje zaburzenia neurologiczne;
- witamina B7 (witamina H, biotyna) – nie określono szkodliwego wpływu na organizm;
- witamina B9 (kwas foliowy, folacyna) – zaburzenia układu nerwowego, bezsenność, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wysypka, zaczerwienienie i swędzenie skóry, rozdrażnienie, depresja;
- witamina B12 (kobalamina, cyjanokobalamina) – przy długotrwałym stosowaniu dużych dawek wystąpić mogą objawy uczuleniowe.
Autor: Olga Dąbska
Bibliografia
- M. Krełowska-Kułas, Szkodliwy wpływ niedoboru lub nadmiaru witamin na organizm człowieka, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2008, nr 781, s. 33–45.
- S. Konturek, Fizjologia człowieka: podręcznik dla studentów medycyny, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010.
- M. Nogala-Kałucka, M. Gawęcki, Rola witamin i skutki ich niedoboru lub nadmiaru w organizmie człowieka. Witaminy, Wydawnictwo AR w Poznaniu, Poznań 2002.
Poznaj objawy niedoboru wapnia w organizmie Poprzedni wpis 