IgE jest jednym z 5 izotypów immunoglobulin w ludzkim organizmie. Pełni ważną funkcję w chorobach atopowych, odpowiadając za reakcję alergiczną typu natychmiastowego. Wysokie stężenie immunoglobuliny E stwierdza się też u osób z zakażeniem pasożytniczym. Jaka jest norma IgE całkowitego? Kiedy należy wykonać badanie?
Immunoglobulina E – co to jest?
Immunoglobulina E (IgE) jest jednym z pięciu izotypów immunoglobulin w organizmie człowieka (pozostałe klasy to: IgG, IgM, IgA, IgD). Odgrywa istotną rolę w chorobach atopowych, odpowiadając za wywoływanie natychmiastowej reakcji nadwrażliwości. Jest także ważną składową odpowiedzi układu immunologicznego na obecność pasożytów w ustroju.
Większość przeciwciał IgE jest trwale przyłączonych do komórek efektorowych (mastocytów, bazofilów), zawierających substancje odpowiadające za objawy alergiczne. Połączenie się swoistego, obcego antygenu z receptorem na cząsteczce IgE powoduje gwałtowne uwolnienie histaminy z komórki efektorowej oraz rozpoczęcie syntezy prostaglandyn i leukotrienów. Prowadzi to do nagłego wystąpienia reakcji nadwrażliwości, która może się objawiać:
- nieżytem nosa, kichaniem,
- pokrzywką,
- ostrym skurczem oskrzeli, prowadzącym niekiedy do duszności i zaburzeń oddychania,
- biegunką,
- wstrząsem anafilaktycznym.
Alergeny – rodzaje
Reakcja nadwrażliwości zależna od immunoglobuliny E może być wywoływana przez różne czynniki, które podzielono na kilka grup:
- alergeny wziewne – to najczęściej: pyłki roślin (w Polsce zwykle traw, zbóż, chwastów, drzew), roztocza (roztocza kurzu domowego), sierść zwierząt (kota, psa, świnki morskiej, królika, konia), grzyby (pleśnie, grzyby drożdżopochodne),
- alergeny pokarmowe, m.in.: mleko krowie, jaja, soja, pszenica, orzeszki ziemne, owoce morza. Często alergii na nie tworzą reakcje krzyżowe z alergenami wziewnymi,
- alergeny zawodowe, m.in.: lateks u pracowników medycznych, barwniki, metale, środki czystości,
- inne alergeny, np.: leki, dym tytoniowy, spaliny samochodowe, ozon, pyły.
Choroby atopowe zależne od IgE
Alergia atopowa (zależna od IgE) obejmuje szereg jednostek chorobowych o ostrym lub przewlekłym charakterze. Należą do nich:
- alergiczny nieżyt nosa – objawia się: wodnistym wyciekiem z nosa, niedrożnością i świądem nosa, kichaniem, kaszlem w wyniku spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, zaburzeniami węchu,
- alergiczne zapalenie spojówek – łzawienie, zaczerwienienie oczu, uczucie „piasku pod oczami”,
- atopowe zapalenie skóry – obecność: zaczerwienienia, grudek, pęcherzyków w typowych miejscach na ciele, szczególnie w dołach podkolanowych, łokciowych. Zmiany mają zwykle charakter przewlekły i towarzyszy im uciążliwy świąd,
- pokrzywka – blade bąble pokrzywkowe na rumieniowym podłożu, swędzące, zwykle pojawiają się bardzo szybko po kontakcie z alergenem i szybko ustępują,
- obrzęk naczynioruchowy – nagły obrzęk skóry lub błon śluzowych,
- wstrząs anafilaktyczny – stan zagrożenia życia, wymagający natychmiastowego leczenia, spowodowany m.in. poszerzeniem łożyska naczyniowego i skurczem oskrzeli w odpowiedzi na kontakt z alergenem,
- astma atopowa – spowodowana przez przewlekły stan zapalny, nadwrażliwość oskrzeli; charakteryzuje się odwracalną obturacją (zwężeniem) oskrzeli. Objawy astmy to przede wszystkim: płytki oddech, kaszel i słyszalne świsty w trakcie oddychania. Astma atopowa stanowi ⅔ wszystkich przypadków astmy i towarzyszy jej zwiększone stężenie IgE.
Wysokie IgE – przyczyny niealergiczne
Podwyższone całkowite stężenie immunoglobulin E nie zawsze wynika z alergii. Stwierdza się je także w przypadku zakażeń pasożytniczych, niektórych dermatoz (schorzeń skóry), oparzeń. Wysokie IgE może wskazywać na szpiczaka IgE, a u osób po transplantacjach na ostrą reakcję odrzucenia przeszczepu.
IgE całkowite – norma
Wartości referencyjne stężenia całkowitej immunoglobuliny E są zależne od wieku badanej osoby:
- w pierwszym roku życia < 7 j.m/ml,
- 1–2 rok życia < 9 j.m/ml,
- 3 rok życia < 6 j.m/ml,
- 4 rok życia < 24 j.m/ml,
- 5–7 rok życia < 46 j.m/ml,
- 8–10 rok życia < 63 j.m/ml,
- 11–14 rok życia < 116 j.m/ml,
- po 14 roku życia < 120 j.m/ml [1].
Kiedy należy wykonać IgE całkowite?
Badanie całkowitego stężenia immunoglobulin E warto wykonać zawsze przy podejrzeniu choroby alergicznej. Podwyższenie poziomu IgE u osoby z przewlekłym nieżytem nosa, zmianami skórnymi czy nawracającym zapaleniem spojówek wskazuje na podłoże alergiczne obserwowanych objawów. W takim przypadku wskazana jest konsultacja z doświadczonym alergologiem, który pomoże ustalić, jakie alergeny powodują wystąpienie objawów. Pomocne może być wykonanie panelu alergenów wziewnych i pokarmowych, które polega na określeniu miana IgE swoistych dla najczęstszych alergenów.
Określenie poziomu IgE całkowitego jest też bardzo przydatne w różnicowaniu astmy atopowej od nieatopowej. Podwyższone stężenie immunoglobulin E wskazuje na alergiczne podłoże napadowego skurczu oskrzeli i wymaga pogłębienia diagnostyki.
Wskazaniem do badania IgE całkowitego jest również podejrzenie infekcji pasożytniczej, mogącej objawiać się: bólami brzucha, nudnościami, biegunką, a nawet niedokrwistością (anemią), której nie można wykryć mimo wielokrotnych badań kału.
Stwierdzenie podwyższonego stężenia całkowitej immunoglobuliny E u osoby po przebytej transplantacji (przeszczepie) powinno być sygnałem alarmowym, świadczącym o możliwości wystąpienia ostrej reakcji odrzucenia przeszczepu.
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- Neumeister B. i in., Diagnostyka laboratoryjna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013, s. 457–458.
- Hostoffer R., Joseph N., Immunoglobulin E, StatPearls, 2021, dostęp online: maj 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482212/.
