BMI najłatwiej jest obliczyć za pomocą specjalnego kalkulatora. Znajomość tego wskaźnika pomaga, gdy chcemy utracić wagę lub zweryfikować, czy obecna jest prawidłowa. BMI nie jest idealnym wskaźnikiem, ale często sięgają po niego lekarze. Warto znać wartość swojego BMI.
Co to jest wskaźnik BMI?
BMI (body mass index) to wskaźnik wykorzystywany do sprawdzenia, czy masa ciała jest prawidłowa. Metoda ta została opracowana prawie 200 lat temu przez Adolfa Queteleta, który zaobserwował, że masa ciała rośnie w różny sposób w zależności od wzrostu danej osoby. Wskaźnik BMI nie powinien stanowić jedynego wyznacznika prawidłowej masy ciała, jest jedynie narzędziem monitorującym wagę. Kontrolowanie BMI pozwala na zachowanie odpowiedniej sylwetki.
Wskaźnik BMI polega na obliczeniach matematycznych, które są przydatne w określaniu prawidłowej masy ciała, dostosowanej do wzrostu. Obliczamy go, dzieląc masę ciała podaną w kilogramach przez wzrost podany w metrach do kwadratu. Wskaźnik ten jest często wykorzystywany do szacowania ryzyka wystąpienia chorób, takich jak miażdżyca, zawał serca czy udar mózgu.
Co oznacza dany wynik BMI?
Wynik, który wychodzi z obliczeń, musi zostać odpowiednio zinterpretowany, aby dało się ustalić, czy masa ciała jest odpowiednia. U osób dorosłych służy do tego podstawowa lub rozszerzona klasyfikacja. Klasyfikacje różnią się między sobą. W podstawowej wyróżnia się czterostopniową skalę wagi, natomiast w rozszerzonej rozróżnia się dodatkowo 3 poziomy nadwagi i 3 poziomy niedowagi:
- < 16 – wygłodzenie
- < 17 – wychudzenie
- < 18,5 – niedowaga
- 19–24,9 – prawidłowa masa ciała
- 25–29,9 – nadwaga
- 30–34,9 – otyłość I stopnia
- 35–39,9 – otyłość II stopnia
- > 40 – otyłość III stopnia.
Problem otyłości niestety wzrasta z roku na rok. Wiele osób oprócz otyłości choruje na szereg innych chorób. Często diagnostyka jest wieloetapowa i wymaga wykonania wielu badań. Niekiedy należy poszerzyć ją i przeprowadzić badania genetyczne, które dadzą jeszcze lepszy obraz stanu organizmu.
Wskaźnik BMI u dorosłych może pomóc w kontrolowaniu masy ciała i wdrożeniu środków, które zapobiegną otyłości. Wiadomo, że wraz z wiekiem spada ilość masy kostnej i mięśniowej, jednak wzrasta ilość tkanki tłuszczowej, a wskaźnik BMI nie uwzględnia takich czynników. U osób starszych może on nie być adekwatny do rzeczywistości. Podobnie jest w przypadku osób, które dużo trenują, głównie siłowo, i mają mocno rozwinięte mięśnie. Według wskaźnika BMI mogą być one sklasyfikowane jako osoby z nadwagą, a nawet z otyłością.
Wpływ wskaźnika BMI na organizm
Należy pamiętać, że BMI może się zmieniać wraz z utratą wagi lub nabieraniem dodatkowych kilogramów. Wahania BMI występują także u osób intensywnie trenujących, ponieważ mięśnie są cięższe od tkanki tłuszczowej. Osoby ważące tyle samo i mające ten sam wzrost mają to samo BMI pomimo tego, że ich sylwetki się diametralnie różnią.
Wskaźnik BMI dotyczy jedynie dorosłych, a jego interpretacja od wielu lat jest taka sama. To zbyt uniwersalne obliczenie, nieuwzględniające żadnych innych zmiennych poza wzrostem i wagą, dlatego też osoby dobrze odżywiające się i trenujące mogą mieć taką samą wartość BMI, co osoba z nadwagą. Warto pamiętać, aby wskaźnik był jedną z informacji o naszym ciele. Jeśli BMI jest prawidłowe, a sylwetka wskazuje na nadwagę, warto posłużyć się innym wskaźnikiem, np. WHR, który weryfikuje stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Korzystają z niego głównie kobiety, którym zależy na uzyskaniu określonego typu sylwetki. U mężczyzn pozwala on na zweryfikowanie, czy nie są oni narażeni na choroby związane ze zwiększonym obtłuszczeniem narządów wewnętrznych.
BMI u dzieci
Wskaźnik BMI jest przeznaczony jedynie dla dorosłych. Za jego pomocą nie oblicza się prawidłowej masy ciała u dzieci poniżej 14. roku życia, ponieważ jest to okres intensywnego wzrostu. U dzieci wykorzystuje się siatki centylowe. Pozwalają one graficznie ustalić rozwój fizyczny dziecka, biorąc pod uwagę zmienne, takie jak: waga, obwód głowy, obwód klatki piersiowej, wzrost oraz ciśnienie tętnicze krwi. Dla dziewczynek są przeznaczone inne siatki niż dla chłopców, ponieważ budowy ich ciał znacząco różnią się od siebie w okresie dojrzewania.
Warto regularnie sprawdzać, czy dziecko nie ma otyłości, ponieważ może ona prowadzić do innych chorób, wpływać na nastrój dziecka czy jego kontakty z rówieśnikami. Coraz więcej dzieci ma problemy z wagą, co jest spowodowane siedzącym trybem życia, brakiem aktywności fizycznej i nieodpowiednią dietą.
Wysokie BMI – profilaktyka
Wskaźnik BMI przekraczający wartość 30 oznacza otyłość, która niesie szereg poważnych dolegliwości. Jest to moment, kiedy należy udać się do lekarza, aby zaplanować leczenie. Wysoka masa ciała może prowadzić do wielu chorób, takich jak: miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy choroba niedokrwienna serca. Szybka diagnoza może ułatwić leczenie. Tak samo jak otyłość, bardzo niebezpieczna jest niedowaga. Może ona być spowodowana zaburzeniami typu anoreksja czy bulimia, a także świadczyć o nowotworach, AIDS, gruźlicy, zaburzeniach wchłaniania i nadczynności tarczycy. Jak widać, regularne weryfikowanie swojej wagi pozwala na szybkie wykrycie wielu groźnych schorzeń.
Autor: Sylwia Brodniewska
Bibliografia
- G. Sikorska-Wiśniewska, Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży, „Żywność. Nauka, Technologia, Jakość” 6/2007, s.71–80.
- R. Stupnicki, Relacje wagowo-wzrostowe i stosowanie wskaźnika BMI u dzieci i młodzieży, „Zeszyty Naukowe WSKFiT” 10/2015, s. 41–49.
- W. Zgliczyński, Nadwaga i otyłość w Polsce, 2017,
- https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/siatki-centylowe-czyli-ocena-rozwoju-fizycznego-i-stanu-odzywienia-dziecka/ (dostęp: maj 2022 r.).
