Czynnik reumatoidalny (RF), stosowany w diagnostyce i ocenie aktywności reumatoidalnego zapalenia stawów, to autoprzeciwciała skierowane przeciwko immunoglobulinom klasy IgG. Jaka jest norma RF? O czym może świadczyć podwyższony poziom czynnika reumatoidalnego?
Czynnik reumatoidalny – co to jest?
Czynnik reumatoidalny RF to autoprzeciwciała skierowane przeciwko fragmentowi Fc, składowej immunoglobulin klasy G (IgG). Najczęściej są to autoprzeciwciała klasy IgM, ale występują też w innych klasach (IgA, IgE, IgG). Oznaczenie czynnika reumatoidalnego jest stosowane w diagnostyce i ocenie aktywności reumatoidalnego zapalenia stawów, ale nie jest on swoisty dla tej choroby.
Norma czynnika reumatoidalnego
Wartości referencyjne czynnika reumatoidalnego są określone jedynie w stosunku do przeciwciał klasy IgM i wynoszą < 40 j/ml [2]. Wyniki innych klas przeciwciał (IgA, IgG, IgD, IgE) zależą od rodzaju wykonywanego testu i powinny być odnoszone do norm danego laboratorium.
Kiedy należy oznaczać RF ilościowo?
Ilościowe oznaczenie czynnika reumatoidalnego powinno być wykonane u osób z podejrzeniem reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Objawy mogące sugerować chorobę to m.in.: silny ból stawów, poranna sztywność stawów, obecność guzków reumatoidalnych, mrowienie i drętwienie kończyn, stan podgorączkowy. W przypadku wątpliwości co do rozpoznania oznacza się przeciwciała IgG przeciwko cyklicznemu peptydowi cytrulinowemu (anty-CCP), które są specyficznym markerem RZS.
Wysoki poziom czynnika reumatoidalnego – przyczyny
Podwyższone stężenie czynnika reumatoidalnego jest stwierdzane w:
- reumatoidalnym zapaleniu stawów,
- zespole Sjögrena,
- mieszanej chorobie tkanki łącznej,
- krioglobulinemii mieszanej,
- toczniu rumieniowatym układowym,
- zapaleniu wątroby typu C,
- gruźlicy, przewlekłych chorobach płuc,
- podostrym zapaleniu wsierdzia,
- sarkoidozie,
- pierwotnym stwardniającym zapaleniu dróg żółciowych,
- zakażeniach wirusowych (grypie, różyczce, zakażeniu CMV, EBV, HIV),
- zaawansowanym wieku (> 70 r.ż.).
Badanie poziomu czynnika reumatoidalnego, z uwagi na niską swoistość, powinno być zawsze oznaczane i interpretowane w odniesieniu do obrazu klinicznego. Rola doświadczonego lekarza w określeniu wskazań do badania i interpretacji jego wyników jest w tym wypadku nieoceniona.
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- Tiwari V., Jandu J., Bergman M., Rheumatoid Factor, StatPearls, 2021, dostęp online: maj 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532898/.
- Neumeister B., Diagnostyka laboratoryjna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013, s. 454–455.
