INR: jak można go podwyższyć lub obniżyć? - Badania Krwi
1 kwietnia 2023

INR – co to za wskaźnik? Jak obniżyć lub podwyższyć INR?

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka
jak-obnizyc-lub-podwyzszyc-inr-probowki-wypelnione-pobrana-do-badan-krwia

INR to współczynnik czasu protrombinowego. W praktyce wskaźnik ten służy do oceny zaburzenia krzepliwości krwi i monitorowania leczenia doustnymi antykoagulantami. Podpowiadamy, na czym polega badanie INR, jaka jest norma tego wskaźnika oraz co oznacza nieprawidłowy wynik. Z artykułu dowiesz się również, jak obniżyć lub podwyższyć INR.

Co to jest współczynnik INR?

Pod skrótem INR kryje się międzynarodowy współczynnik znormalizowany (z ang. international normalized ratio). To standaryzowany współczynnik czasu protrombinowego (PT), który pozwala na ocenę układu krzepnięcia. Wartość czasu protrombinowego determinowana jest stężeniem we krwi czynników krzepnięcia (fibrynogenu, czynnika X, czynnika II, czynnika VII, czynnika V). INR to zatem parametr wykorzystywany do określenia krzepliwości krwi. Im wyższy wynik INR, tym czas krzepnięcia krwi jest dłuższy. Badanie INR stanowi składową koagulogramu, czyli zestawu badań laboratoryjnych, oceniających zaburzenia krzepnięcia krwi. 

Jak wygląda badanie INR?

Badanie wskaźnika INR porównać można do morfologii krwi. Materiałem do badań jest krew, pobrana przeważnie z naczynia ze zgięcia łokciowego. Pobrania krwi dokonuje się w punkcie pobrań, a następnie przekazuje się ją do analizy laboratoryjnej. Pacjent powinien zgłosić się na badania w godzinach porannych (między 7 a 10). W przypadku wcześniej przeprowadzanych pomiarów zaleca się zachować podobną porę wykonywania badań. Pacjent musi stawić się na badania na czczo. Ostatni posiłek powinien zostać spożyty poprzedniego dnia do godziny 18.00. Przed badaniem odradza się spożywania posiłków o dużej zawartości tłuszczu, wskazane jest unikanie nadmiernego stresu i wzmożonego wysiłku fizycznego. W przypadku osób stosujących doustne antykoagulanty badanie wykonuje się przed przyjęciem kolejnej porcji leków. 

Warto w tym miejscu wspomnieć o specjalnych urządzeniach do pomiaru INR w warunkach domowych. Rozwiązanie to jest stosowane w przypadku osób wymagających stałego monitorowania tego parametru. Urządzenia te porównać można do badania poziomu cukru we krwi. Po umyciu rąk i usłyszeniu sygnału aparatu pacjent nakłuwa opuszek palca i nakłada kroplę krwi na pasek, aby dokonać pomiaru.

Wskazania do oceny INR

Istnieje wiele wskazań do badania poziomu INR. Wykonuje się je w przypadku podejrzeń zaburzeń funkcjonowania układu krzepnięcia. Przykładem takiego zaburzenia jest zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, czyli tzw. zespół DIC (z ang. disseminated intravascular coagulation). Rozwija się on wtórnie względem wielu schorzeń. Polega na aktywacji kaskady krzepnięcia i powstawaniu licznych mikrozakrzepów w małych naczyniach krwionośnych. W konsekwencji tego dochodzi do zużycia czynników krzepnięcia. Wskaźnik INR wykorzystywany jest do monitorowania skuteczności działania leków przeciwkrzepliwych (np. warfaryny, acenokumarolu), czyli preparatów zmniejszających ryzyko powstawania zakrzepów. Parametr ten pozwala na ustalenie odpowiedniej dawki leku. Badanie INR wykonywane jest przed zabiegiem operacyjnym w celu określenia ryzyka zakrzepicy bądź krwawienia. Lekarz może zlecić je także w przypadku, gdy u pacjenta zostały zaobserwowane m.in. rozległe siniaki, krwawienia z dziąseł lub z nosa, obfite krwawienia miesiączkowe, wybroczyny skórne. Badanie to przeprowadzane jest przy podejrzeniu zaburzeń w pracy wątroby, w chorobach miąższowych dochodzi bowiem do upośledzenia biosyntezy czynników krzepnięcia oraz podejrzenia zespołów złego wchłaniania, które grożą niedoborem witaminy K.

Ocena wyniku wskaźnika INR

Dużą zaletą INR jest możliwość porównywania wyników bez względu na użyty odczynnik w różnych laboratoriach. Dla zdrowych osób, które nie przyjmują leków wpływających na krzepliwość krwi, za prawidłowy poziom wskaźnika INR przyjęto wartość 0,8–1,2. W przypadku osób stosujących leki przeciwkrzepliwe normy przedstawiają się inaczej:

  • INR poniżej 2,0 – świadczy o zbyt małej dawce lub o nieprawidłowym przyjmowaniu leku,
  • INR 2,0–3,0 – świadczy o dobrze dobranej dawce i o prawidłowym sposobie przyjmowania leku, zakres terapeutyczny, który pozwala na wydłużenie czasu krzepnięcia krwi,
  • INR 4,0–5,0 – świadczy o nieprawidłowym przyjmowaniu (zbyt często, za dużo) lub o niewłaściwej dawce leku, oznacza zwiększone ryzyko wystąpienia samoistnych krwawień lub krwotoków.

U chorych z wadami zastawkowymi serca, migotaniem przedsionków, żylną chorobą zakrzepowo-zatorową za prawidłową wartość INR przyjęto 2,0–3,0. Z kolei w przypadku osób po wszczepieniu sztucznych mechanicznych zastawek serca parametr powinien mieścić się w zakresie 2,5–3,5.

Nieprawidłowe wyniki wskaźnika INR – możliwe przyczyny

Do nieprawidłowych wartości INR doprowadzić może wiele stanów. Zbyt wysoki poziom tego wskaźnika obserwuje się w następujących sytuacjach:

  • niedobory witaminy K,
  • znaczne niedobory fibrynogenu, dysfibrynogenemie,
  • leczenie antagonistami witaminy K (acenokumarolem, warfaryną),
  • wrodzone niedobory czynników krzepnięcia II, V, VII, X,
  • zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego,
  • zatrucie pochodnymi kumaryny (np. trutką na szczury),
  • ostre lub przewlekłe ciężkie uszkodzenie miąższu wątroby.

Z kolei zbyt niski poziom INR obserwuje się w przebiegu stanów nadkrzepliwości krwi. Do czynników predysponujących do tego należą m.in.: odwodnienie, anemia, niektóre arytmie serca, zespół antyfosfolipidowy, zwiększenie stężenia homocysteiny, zwiększenie stężenia czynników krzepnięcia IX, XI, VIII, genetyczne uwarunkowana trombofilia. INR poniżej normy może towarzyszyć okresowi okołoporodowemu.

Jak obniżyć wysoki INR?

W zmniejszeniu poziomu INR podkreśla się rolę diety. Składnikiem wpływającym w dużej mierze na omawiany współczynnik jest witamina K. Zwiększenie udziału tej witaminy w diecie przyczyni się do zmniejszenia poziomu INR. Do produktów zalecanych przy zbyt wysokim INR należą m.in.: marchew, zielona fasolka szparagowa, karczochy, kalafior, ogórek zielony ze skórką, seler naciowy, groszek zielony, kiełki fasoli mung, kapusta czerwona, seler korzeniowy, szparagi, kapusta pekińska, ogórek kwaszony, por, soja, kapusta włoska, kapusta zwykła, brokuły, sałata masłowa, rukola, szczypiorek, endywia, bazylia, szpinak, rzeżucha, jarmuż, botwinka, natka pietruszki, mleko sojowe, olej słonecznikowy, otręby pszenne, wołowina, wątróbka, gruszka, figi, śliwki, maliny, porzeczki, winogrona, granat, borówki, jeżyny, awokado, rabarbar, kiwi, suszone śliwki.

Osoby mające zbyt wysoki poziom INR powinny udać się na wizytę do lekarza celem omówienia wprowadzenia, bądź zmodyfikowania odpowiedniej farmakoterapii, w tym suplementowania witaminy K. Przy wysokim INR należy unikać alkoholu, niektórych leków (zwłaszcza środków o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, aspiryny, antybiotyków, części leków hormonalnych. 

Jak podwyższyć niski INR?

Osoby mające zbyt niski poziom INR powinny zgłosić się na konsultację, aby omówić wprowadzenie leków przeciwkrzepliwych lub zmianę ich dawki. Podawanie leków, takich jak warfaryna lub acenokumarol, powoduje zahamowanie wytwarzania w wątrobie białek – czynników krzepnięcia, które są konieczne do prawidłowego przebiegu procesu krzepnięcia. Hamujące działanie tych leków zachodzi na podstawie blokowania działania witaminy K, która uczestniczy w tworzeniu aktywnych form czynników krzepnięcia.

Pokarmy bogate w witaminę K będą obniżały wartość INR. Należy jednak zaznaczyć, że niewskazane jest zrezygnowanie ze spożywania pokarmów ją zawierających. Zaleca się unikanie dużych wahań spożycia witaminy K, w czym pomocne będzie utrzymywanie stałej diety o podobnej ilości witaminy K, która działa przeciwstawnie do leków przeciwkrzepliwych i może obniżać ich skuteczność. Do produktów o stosunkowo niskiej zawartości witaminy K należą m.in.: nabiał, jaja, kawa, mięso, chleb, kasze, grzyby, kukurydza, soczewica, ciecierzyca, warzywa korzeniowe (bez części zielonych), rzepa, kalarepa, rzodkiewka, brukiew, bakłażan, papryka czerwona, dynia, banan, jabłko, brzoskwinia, mango, morela, rodzynki.

 

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

 

Bibliografia

  1. J. Ansell, J. Hirsh, L. Poller i wsp., The pharmacology and management of the vitamin K antagonists: the Seventh ACCP Conference on Antithrombotic and Thrombolytic Therapy, „Chest” 2004, nr 3, s. 204–233.
  2. H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka. Żywienie człowieka zdrowego i chorego, PZWL, Warszawa 2009.
  3. C. Heneghan, Self-monitoring of oral anticoagulation: a systematic review and meta-analysis, „Lancet” 2006, nr 367, s. 404–411.
  4. K. Jankowski, Z. Rymarczyk, O. Androsz-Kowalska, Przygotowanie chorego leczonego przewlekle lekiem przeciwkrzepliwym i/lub antyagregacyjnym do ambulatoryjnych zabiegów stomatologicznych, „Dental and Medical Problems” 2010, t. 47, nr 1, s. 9–16.
  5. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, t. I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2005.

O Autorze