Jak obniżyć podwyższone GGTP?

Podwyższone GGTP we krwi zwykle wskazuje na zaburzenia pracy wątroby i dróg żółciowych. Mogą one wynikać np. z uszkodzenia tych narządów lub niedrożności z powodu guza czy obecności złogów. Podwyższona aktywność enzymu GGTP towarzyszy także chorobom innych narządów, np. trzustki czy jelit. Z tego powodu zawsze warto skonsultować nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. Dowiedz się więcej, z czego wynika i jak skutecznie obniżyć podwyższone GGTP.

Co to jest GGTP?

Badanie aktywności GGTP pozwala na sprawdzenie czynności wielu narządów, a przede wszystkim wątroby i dróg żółciowych. Gamma-glutamylotransferaza jest enzymem, który bierze udział w przemianach aminokwasów. Enzym GGTP występuje w hepatocytach budujących wątrobę, w komórkach, które wyścielają przewody wyprowadzające żółć i kanaliki nerkowe, a także w trzustce, jelicie, ślinie, szpiku kostnym, mózgu i płynie mózgowo-rdzeniowym.

Na czym polega badanie GGTP?

Dzięki oznaczeniu aktywności enzymu GGTP można wykryć wiele zaburzeń już na wczesnym etapie. Badanie ma zastosowanie przede wszystkim przy sprawdzaniu funkcji wątroby i dróg żółciowych. Oznaczenie aktywności GGTP należy do bardzo czułych testów, co oznacza, że może wykrywać już nieduże odchylenia od normy. Podwyższony poziom gamma-glutamylotransferazy nie wskazuje jednak na dokładne źródło problemu, ponieważ enzym występuje w wielu komórkach. Z tego powodu wynik GGTP należy zawsze analizować razem z rezultatami innych badań, a przede wszystkim w kontekście objawów, które towarzyszą choremu.

Jak wygląda badanie GGTP?

Oznaczenie aktywności gamma-glutamylotransferazy polega na pobraniu krwi od pacjenta do probówki z substancją, która zapobiega powstawaniu skrzepów. Następnie próbkę ocenia się w specjalnym analizatorze w laboratorium.

 

Samo badanie nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Nie opisano także żadnych przeciwwskazań do wykonania tego testu.

O czym może świadczyć podwyższone GGTP?

Prawidłowe wartości GGTP we krwi wynoszą odpowiednio:

• dla kobiet: <35 IU/l;
• dla mężczyzn: <40 IU/l [1].

 

Podwyższona aktywność GGTP widoczna w badaniu świadczy o uszkodzeniu narządu, w którego komórkach występuje ten enzym. Zaburzenie czynności gamma-glutamylotransferazy może pojawiać się w przebiegu różnych chorób i stanów, m.in.:

• cholestazy wewnątrz- i zewnątrzwątrobowej, czyli zastoju żółci w drogach żółciowych; 
• długotrwałego nadużywania alkoholu;
• choroby miąższu wątroby, np. marskości wątroby;
• genetycznych zaburzeń metabolizmu w wątrobie, a przede wszystkim choroby Gilberta;
• ostrego wirusowego zapalenia wątroby, zwłaszcza w postaci cholestatycznej;
• uszkodzenia wątroby po długotrwałym stosowaniu leków, przede wszystkim przeciwpadaczkowych, niektórych antybiotyków, np. ryfampicyny, metotreksatu czy moczopędnych, w tym furosemidu;
• nowotworów wątroby, a także przerzutów do tego narządu;
• ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki;
• chorób zapalnych, które dotyczą wielu układów, np. reumatoidalnego zapalenia stawów;
• chorób autoimmunologicznych, takich jak np. pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych..

Niekiedy nie udaje się ustalić przyczyny zwiększenia aktywności GGTP we krwi. Taka sytuacja nie występuje jednak zbyt często.

Kiedy warto wykonać oznaczenie aktywności GGTP we krwi?

Badanie aktywności enzymów wątrobowych we krwi, w tym także GGTP, jest często wykorzystywane przez lekarzy różnych specjalizacji. Można wykonać je w łatwy sposób, a ich wyniki wskazują na obecność choroby nawet we wczesnej fazie. Badanie jednak nie określa precyzyjnie źródła problemu, ponieważ GGTP występuje w komórkach wielu narządów. Z tego powodu zwykle wykonuje się także inne testy, które pomagają w postawieniu właściwej diagnozy. Najczęściej oznaczenie aktywności GGTP stosuje się przy podejrzeniu cholestazy, alkoholowej choroby wątroby i nowotworów wątroby.

Cholestaza wewnątrzwątrobowa i zewnątrzwątrobowa

GGTP wykrywa cholestazę wewnątrzwątrobową i zewnątrzwątrobową z większą czułością niż inne enzymy wątrobowe, np. fosfataza zasadowa (ALP). Ponadto sama aktywność enzymu we krwi wzrasta szybko po pojawieniu się uszkodzenia komórek i utrzymuje się przez dłuższy czas. 

Z tego powodu, kiedy pojawiają się objawy, które mogą wskazywać na zastój żółci, np.  żółtaczka skóry, błon śluzowych i twardówek czy świąd skóry, warto oznaczyć aktywność enzymów wątrobowych oraz inne markery cholestazy, czyli aktywność fosfatazy zasadowej i stężenie bilirubiny (z podziałem na bilirubinę całkowitą, pośrednią i bezpośrednią). 

Aby zróżnicować niedrożność dróg żółciowych i uszkodzenie komórek wątrobowych, które stanowią najważniejsze przyczyny żółtaczki, można wykorzystać wskaźnik GGTP/ALT i GGTP/AST. W przypadku cholestazy stosunek GGTP do aminotransferazy alaninowej (ALT) przekracza wartość 1, natomiast w ostrym wirusowym zapaleniu wątroby wskaźnik GGTP/AST wynosi między 0,1 a 0,2.

Alkoholowa choroba wątroby

W przebiegu alkoholowej choroby wątroby aktywność GGTP wzrasta bardziej niż innych enzymów wątrobowych, zwłaszcza aminotransferazy alaniniowej (ALT) i  asparaginianowej (AST). Na przykład w przypadku uszkodzenia hepatocytów pod wpływem etanolu aktywność GGTP jest 6 razy wyższa niż aktywność AST. Poza tym aktywność tych dwóch enzymów wzrasta już w początkowym okresie choroby. Dodatkowo monitorowanie aktywności GGTP we krwi służy do kontroli przestrzegania abstynencji przez osoby nadużywające alkoholu.

Nowotwory wątroby

Oznaczenie GGTP jest niezwykle przydatne podczas diagnostyki nowotworów wątroby. Podwyższona aktywność tego enzymu może bowiem wskazywać na obecność guza w obrębie tego narządu.

Jak obniżyć podwyższone GGTP?

Jeżeli podczas kontrolnego badania krwi zaniepokoi Cię podwyższony wynik GGTP, zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Nie wprowadzaj żadnych domowych metod leczenia. Mogą one okazać się niebezpieczne dla zdrowia lub zaburzyć obraz choroby, jeżeli to ona jest powodem nieprawidłowych rezultatów testu. Izolowany wynik badania, które wskazuje na podwyższoną aktywność GGTP, nie może być podstawą do postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Konieczne jest wykonanie innych testów i ustalenie, jakie objawy pojawiły się u pacjenta. W zależności od ich wyników lekarz decyduje o dalszym postępowaniu, np.:

 

• W przypadku zastoju żółci w drogach żółciowych ze względu na obecność kamieni w przewodach żółciowych można wykonać zabieg endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW). Umożliwia on rozpoznanie kamicy i usunięcie złogów. Podczas zabiegu ECPW może okazać się konieczne nacięcie brodawki Vatera, która stanowi ujście przewodu żółciowego wspólnego do dwunastnicy czy rozkruszenie kamieni żółciowych. Takie działania umożliwiają usunięcie dużych złogów, które zaklinowały się w drogach żółciowych.
• W leczeniu alkoholowej choroby wątroby największe znaczenie ma zaprzestanie picia alkoholu. Pomocniczo można stosować także suplementy diety, które uzupełniają niedobory pokarmowe z powodu niedożywienia, a przede wszystkim: witamin A i D, witamin z grupy B i cynku.
• W terapii polekowego uszkodzenia wątroby należy w pierwszej kolejności odstawić lek, który spowodował zniszczenie komórek narządu. Jeżeli to możliwe, stosuje się swoistą odtrutkę, np. N-acetylocysteinę w przypadku zatrucia paracetamolem.
• Leczenie pierwotnego zapalenia dróg żółciowych opiera się na stosowaniu kwasu ursodeoksycholowego, który poprawia przepływ żółci.
• Chorzy na zespół Gilberta nie wymagają żadnej specjalistycznej terapii. Powinni jednak unikać czynników, które wyzwalają żółtaczkę, takich jak np. stres, nadmierny wysiłek fizyczny, spożycie alkoholu czy głodzenie się.

 

Zaawansowana niewydolność wątroby może wymagać przeszczepienia tego narządu.

 

Autor: Monika Nowakowska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia:

1. P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013, s. 845–848, 1025–1026, 1060–1088.

 

---