Jak powinna wyglądać dieta przy nadczynności tarczycy?

Dieta przy nadczynności tarczycy opiera się na produktach zawierających antyoksydanty, wapń, witaminę D i kwasy omega-3. Dużą rolę odgrywają tu rodzaje pokarmów, które znajdują się w jadłospisie. Bazę powinny stanowić produkty pełnoziarniste, chude mięso, ryby, nabiał oraz warzywa i owoce. Poznaj zasady komponowania diety na nadczynność tarczycy.

Na czym polega nadczynność tarczycy?

Osoby z nadczynnością tarczycy w przeciwieństwie do chorujących na niedoczynność tarczycy mają zwiększone tempo przemian metabolicznych, co oznacza, że szybciej tracą masę ciała. Mogą w ten sposób powstawać niedobory witamin i minerałów. Nadczynność tarczycy polega na zwiększonej produkcji hormonów przez tarczycę. Pojawia się szereg dolegliwości, takich jak:

• utrata masy ciała pomimo apetytu,
• drażliwość,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• biegunki,
• zaburzenia miesiączkowania,
• wytrzeszcz oczu,
• bezsenność,
• zaburzenia psychoruchowe.

Diagnostyka nadczynności tarczycy polega na wywiadzie lekarskim. Ważne są objawy, a także badania laboratoryjne. Podstawą jest pakiet tarczycowy. Przy nadczynności tarczycy poziom TSH jest niski, natomiast hormonów trójjodotyroniny i tyroksyny wysoki. Nadczynność tarczycy może wynikać z chorób, takich jak choroba Gravesa-Basedowa. Może również pojawić się w wyniku przyjmowania zbyt dużych dawek hormonów tarczycy. 

Rola żywienia w nadczynności tarczycy

Choroby tarczycy są bardzo popularne wśród naszego społeczeństwa. Stanowi to poważny problem zdrowotny i konieczność wprowadzenia wielu zmian w profilaktyce. Problemy z funkcjonowaniem tarczycy głównie dotyczą kobiet, chociaż mężczyźni także na nie zapadają. Podstawą leczenia jest farmakologia wraz z odpowiednim żywieniem, dlatego dobrze skomponowana dieta może poprawić jakość życia, samopoczucie i wyniki badań. 

Dieta przy nadczynności tarczycy ma na celu zapobieganie wyniszczeniu organizmu wskutek nadmiernej utraty kilogramów. Ważne jest dostarczanie organizmowi niezbędnych witamin i minerałów, które zapewnią energię. Posiłki powinny być dobrze skomponowane, zapobiegać niedoborom.

Zasady diety przy niedoczynności tarczycy

Przy nadczynności tarczycy zmiany metaboliczne są zwiększone, co należy uwzględnić, komponując jadłospis. Zaleca się zwiększenie kaloryczności potraw o 15–20% w stosunku do dobowego zapotrzebowania. W przypadku dalszej utraty masy ciała może być konieczne podniesienie kaloryczności nawet o 60–80%. Jest to ważne, aby uniknąć utraty masy mięśniowej. Bardzo istotne są zdrowe, wysokoenergetyczne składniki pokarmowe, które zawierają dużo kalorii, a objętościowo są niewielkie. Takimi produktami są orzechy, awokado czy oleje. Powrót do diety normokalorycznej, czyli takiej, która dostarcza tylu kalorii, ile potrzebuje organizm, jest możliwe w momencie, kiedy wskaźnik BMI wskazuje na prawidłową masę ciała. Ważne jest wyrównanie pracy hormonów tarczycy, aby nie doprowadzić do nadwagi. 

Dieta na nadczynność tarczycy powinna uwzględniać zwiększone spożycie białka. Dorosła osoba może go spożywać 110–130 g dziennie, najlepiej w formie chudych mięs, ryb i roślin strączkowych. W przypadku dużej niedowagi konieczne jest zwiększenie tej ilości. Białko powinno stanowić około 15% wartości energetycznej diety. 

Z jadłospisu nie należy eliminować tłuszczów, ale nie wszystkie z nich są dobre dla organizmu. Warto sięgać po zdrowe, roślinne tłuszcze, będące źródłem cennych kwasów omega-3. W diecie powinny znaleźć się: oliwa, olej lniany, rzepakowy oraz miękkie margaryny. Dobrymi źródłami tłuszczu są także: oliwki, orzechy, awokado, nasiona lnu czy pestki dyni. W codziennym jadłospisie zdrowe tłuszcze stanowią około 20–35% dobowego zapotrzebowania kalorycznego.

Największą grupę stanowią węglowodany, których ilość w diecie przy nadczynności tarczycy wynosi 50–70%. Najlepszym wyborem będą pełnoziarniste produkty, zawierające sporo błonnika pokarmowego, niezbędnego dla prawidłowej perystaltyki jelit. Można go znaleźć w pieczywie pełnoziarnistym, warzywach i owocach.

Dieta w nadczynności tarczycy to nie tylko odpowiedni dobór produktów, ale również ich przygotowanie. Zaleca się spożywanie nawet 6–7 posiłków, tak aby dostarczyć organizmowi niezbędnej ilości kalorii, witamin i minerałów. Dobrze, by posiłki zawierały wszystkie grupy makroskładników, czyli białko, tłuszcze i węglowodany. Pomiędzy posiłkami nie należy podjadać. Można natomiast pić niegazowaną wodę, niesłodzone herbaty czy czarną kawę. 

Ważne witaminy i minerały w nadczynności tarczycy

Dieta przy nadczynności tarczycy powinna obfitować w antyoksydanty, kwasy omega-3, witaminę D, jod i wapń. Warto te składniki dostarczać wraz z pożywieniem. W nadczynności tarczycy wzrasta ryzyko rozwoju osteoporozy, dlatego podaż wapnia jest niezbędna. Można go znaleźć w mleku i nabiale, a także w zielonych warzywach, amarantusie, pestkach dyni, migdałach i maku. Niektóre ryby, jak szprotki i śledzie, również są dobrym źródłem tego pierwiastka. 

Dieta na nadczynność tarczycy powinna zawierać witaminę D. Niestety w pożywieniu jest jej niewiele. Spożywając tłuste ryby morskie, można dostarczyć organizmowi witaminę D, ale nie zapewni to dobowego zapotrzebowania, dlatego konieczna jest suplementacja albo codzienne przebywanie na słońcu. Według nowych zaleceń lekarzy potrzebne jest 40 minut wystawiania twarzy, ramion i łydek na działanie promieni słonecznych. 

Istotnym pierwiastkiem dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy jest jod. Należy jednak uważać z jego suplementacją, ponieważ nadmiar prowadzi do rozwoju nadczynności tarczycy. Można go znaleźć w soli kuchennej, która jest specjalnie jodowana, a także w rybach. Należy po nią sięgać 2–3 razy w tygodniu. Osoby z nadczynnością tarczycy powinny przyjmować goitrogeny, czyli substancje, które zmniejszają przyswajalność jodu z pożywienia. Należą do nich brokuły, kalafior czy jarmuż.

Bardzo ważne w nadczynności tarczycy są kwasy omega-3. Ludzki organizm nie ma możliwości ich samodzielnego wytworzenia, dlatego konieczne jest przyjmowanie ich z zewnątrz. Działają one przeciwzapalnie, poprawiają pracę mózgu. Ich źródłem są: oleje roślinne, ryby morskie, awokado czy pestki dyni. 

W diecie na nadczynność tarczycy nie powinno zabraknąć antyoksydantów. Są to witaminy A, C i E oraz polifenole. Działają przeciwzapalnie, wzmacniają układ odpornościowy, a dodatkowo spowalniają procesy starzenia się organizmu. Produkty bogate w przeciwutleniacze to: oliwa, orzechy, kiełki zbóż, cytrusy, natka pietruszki, dzika róża, owoce jagodowe, szpinak, pomidory, marchew, brzoskwinie, wiśnie i kiwi.

Nadczynność tarczycy – co jeść, a czego unikać?

Podstawę diety przy nadczynności tarczycy stanowią dobre źródła białka, węglowodanów i tłuszczów. Posiłki najlepiej komponować z:

• chudych mięs (drobiu, cielęciny, królika),
• ryb morskich,
• roślin strączkowych,
• oliwy, oleju lnianego, rzepakowego,
• pełnoziarnistych produktów (pieczywa, makaronu, kaszy),
• warzyw i owoców bogatych w przeciwutleniacze,
• produktów bogatych w wapń (nabiału, amarantusa, zielonych warzyw liściastych, szprotek).

U osób z nadczynnością tarczycy zachodzi konieczność wyeliminowania niektórych produktów, nawet tych bardzo popularnych i chętnie spożywanych. Należy unikać fast foodów i produktów wysokoprzetworzonych, z dużą ilością soli i cukru. Nie powinno się pić alkoholu, napojów energetycznych, mocnej herbaty i kawy. Posiłki muszą zawierać dużo błonnika, a w przypadku dolegliwości żołądkowych można zastosować dietę lekkostrawną. 

Autor: Sylwia Brodniewska

Bibliografia

1. K. Pastusiak, J. Michałowska, P. Bogdański, Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, „Forum Zaburzeń Metabolicznych”, nr 4 (8) 2017, s. 155–160.
2. S. Missori, A. Gelli, Dieta w chorobach tarczycy, Wydawnictwo Esteri, Wrocław 2019.

Oceń artykuł