Uczulenie na kosmetyki – objawy, rozpoznanie - Badaniakrwi.pl
24 maja 2022

Jak się objawia uczulenie na kosmetyki – metody diagnostyczne

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka

Każdego dnia używasz wielu kosmetyków do pielęgnacji ciała. Zapewne niekiedy sięgasz po nowe preparaty, nie sprawdzając, czy nie wywołają one reakcji uczuleniowej. Jeśli po aplikacji preparatu zaobserwujesz u siebie wysypkę, obrzęk czy łuszczenie naskórka, może to oznaczać uczulenie na kosmetyki. Niezbędna jest wówczas wizyta u lekarza, by wykonać odpowiednie testy i ustalić dalsze postępowanie w celu uniknięcia podobnych niepożądanych reakcji skórnych w przyszłości.

Alergia na kosmetyki – co ją powoduje?

Alergię kontaktową diagnozuje się u około 20% społeczeństwa. Przeważają w tej grupie kobiety. To one bowiem stosują do codziennej pielęgnacji kosmetyki, które zawierają uczulające konserwanty, substancje zapachowe, barwniki i filtry przeciwsłoneczne. 

Czynnikiem, który wywołuje uczulenie od kosmetyków, są hapteny, czyli substancje o masie cząsteczkowej poniżej 1000 Da. Są więc zbyt małe, by, tak jak to ma miejsce w przypadku alergenów, wywołać samoistną reakcję immunologiczną. Jak więc rozwija się uczulenie na kremy, balsamy czy żele pod prysznic? Hapteny pokonują barierę naskórkową i przenikają do wnętrza organizmu. Tam łączą się z białkami endogennymi i dokonują zmian w ich układzie przestrzennym atomów. W wyniku tej modyfikacji organizm może niekiedy nie rozpoznać białka i potraktować je jako zagrożenie. W efekcie tego uruchamia reakcję immunologiczną.

Co ciekawe, powstawanie takich połączeń białek z haptenami jest zjawiskiem normalnym. Proces ten stale zachodzi w organizmie każdego człowieka. W niektórych przypadkach system immunologiczny przestaje jednak to tolerować i wówczas pojawia się reakcja alergiczna na kosmetyk. Ma to miejsce przede wszystkim po długotrwałym i regularnym poddawaniu skóry działaniu określonych związków zawartych w preparatach do pielęgnacji ciała. Rozwojowi alergii na krem do twarzy, balsam czy żel pod prysznic sprzyjają także: dermatozy, urazy, stany zapalne i niewydolność żylna.

Alergia na kosmetyki – objawy

Uczulenie na kosmetyki objawiać się może wysypką, rumieniem lub pokrzywką w miejscu aplikacji preparatu i jego bezpośrednim sąsiedztwie. Innymi słowy – reakcja skórna powstaje na części ciała, do której za pośrednictwem naczyń chłonnych dotarł hapten. Zwykle zmiany mają postać ognisk wyróżniających się na tle zdrowej skóry, choć granica stanu zapalnego nie jest wyraźna i regularna. Zmiany te mogą wywoływać świąd, pieczenie oraz wrażenie napięcia skóry. Często towarzyszy temu opuchlizna o różnym stopniu nasilenia, w zależności od indywidualnych cech organizmu.

Hapteny przemieszczają się również za pośrednictwem naczyń krwionośnych. Dzięki temu mogą pokonać większe odległości. Jeśli więc zastosujesz nowy krem do twarzy, objawy uczulenia na kosmetyki mogą wystąpić na ramionach czy dekolcie. Zwykle alergia ma wówczas postać rumienia z drobnymi pęcherzykami i grudkami. Naskórek może być nadmiernie wysuszony, co doprowadzi do jego łuszczenia.

Jak sprawdzić możliwość wystąpienia uczulenia po kosmetyku?

Organizm może zareagować w sposób niepożądany na każdy kosmetyk, nawet jeśli został on oznaczony jako delikatny dla skóry. To, co uczula w kosmetykach, to przede wszystkim: konserwanty, barwniki, substancje zapachowe i filtry przeciwsłoneczne. Lista związków i substancji, które mogą wywołać uczulenie na płyn do kąpieli, balsam czy żel do twarzy jest jednak znacznie dłuższa.

Jak nie paść ofiarą niepożądanej reakcji własnego systemu immunologicznego? Zanim zastosujesz nowy kosmetyk, wykonaj próbę uczuleniową. W tym celu nałóż niewielką ilość preparatu na skórę w miejscach, gdzie jest ona cieńsza, a przez to i bardziej wrażliwa. Mowa tu o wewnętrznej części ręki tuż powyżej nadgarstka oraz za uszami. Możesz również zaaplikować kosmetyk na żuchwę lub na czole tuż przy linii włosów. Jeśli wystąpi reakcja alergiczna na krem do twarzy czy tonik, wówczas zmiany mogą być widoczne, co wpłynie na wygląd twojej cery. Bez względu na miejsce wykonania próby alergicznej odczekaj 24 godziny, zanim zdecydujesz się na nałożenie nowego kosmetyku na większej powierzchni ciała. Jeśli po tym czasie nie pojawi się wysypka czy rumień – możesz bezpiecznie zacząć stosować preparat.

Uczulenie na kosmetyki – diagnostyka

Nie ma możliwości samodzielnego zdiagnozowania czynnika, który powoduje reakcję alergiczną (uczulenie) na twarzy czy skórze pozostałych partii ciała. Nawet jeśli wiesz, po którym z preparatów twój organizm reaguje w sposób niepożądany, nie jesteś w stanie wskazać konkretnej substancji uczulającej.

Na zidentyfikowanie alergizującego haptenu pozwoli natomiast test płatkowy. Czułość tej metody wynosi około 70%. Polega na zaaplikowaniu haptenu na skórę (najczęściej pleców), by sprowokować powstanie reakcji niepożądanej w postaci rumienia czy ogniska zapalnego. Odczyty wykonywane są przez specjalistę po 48, 72 i 96 godzinach. W tym czasie unikaj nadmiernego moczenia fragmentu skóry, na którym wykonywany jest test. Wstrzymaj się również od nadmiernego wysiłku fizycznego i korzystania z sauny, aby nie zafałszować wyniku.

Inną metodą diagnostyczną jest test otwarty. Preparat, który samodzielnie dostarczysz do lekarza, jest wówczas aplikowany na niewielki fragment skóry (najczęściej 1×1 cm). Test wykonuje się jednorazowo, bez nakładania opatrunku okluzyjnego.

W celu zbadania, czy zaobserwowana przez ciebie wysypka po kosmetykach jest symptomem alergii, lekarz może zlecić wykonanie punktowego testu skórnego. Polega on na aplikowaniu alergizujących haptenów na skórę, a następnie nacięciu jej nożykiem. Dzięki temu czynnik drażniący przenika przez naskórek. Jeśli organizm zareaguje w sposób niepożądany, wówczas pojawia się w miejscu nacięcia pokrzywka o bąblach średnicy nie mniejszej niż 3 mm. Test ten wykonuje się najczęściej na dłoniowej stronie przedramienia albo plecach.

Jeśli w miejscu naniesionej kropli z alergenem lekarz rozdrapie naskórek przy pomocy specjalnej igły, wówczas będziesz mieć do czynienia z testem skaryfikacyjnym. Jeśli po upływie 30 minut pojawi się opuchlizna lub bąble pokrzywkowe z rumieniem, oznacza to, że doszło do reakcji alergicznej.

Potwierdzeniu alergii służą również badania laboratoryjne próbki krwi. Oznaczane są wówczas swoiste przeciwciała IgE. Zaletą tych badań jest możliwość przeanalizowania nawet kilkunastu czynników alergizujących wyłącznie dzięki jednej próbce krwi. Pozwala to ograniczyć liczbę testów wykonywanych w celu potwierdzenia uczulenia na krem do twarzy, fluid, czy balsam do ciała. Nie wykonuje się ich jednak, jeśli testy płatkowe wyszły dodatnio.

 

Autor: Katarzyna Grzyś-Kurka

Bibliografia

  1. J. Dawicka, Uczulenie na składniki kosmetyków u pacjentów z alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Gdańsk 2020.
  2. B. Kręcisz (red.) Profilaktyka chorób zawodowych skóry, „Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera”, Łódź 2010.

O Autorze