Jak wyglądają testy na nietolerancje pokarmowe?

Diagnostykę nietolerancji pokarmowej rozpoczyna zawsze wywiad odnośnie do objawów i okoliczności ich wystąpienia. W celu dokładnego ustalenia szkodliwego produktu niezbędne są bardziej szczegółowe badania, przede wszystkim laboratoryjne. Dowiedz się, jak wyglądają testy na nietolerancje pokarmowe!

Kiedy potrzebny jest test na nietolerancje pokarmowe?

Nietolerancja pokarmowa to każda nieprawidłowa reakcja organizmu, która wystąpiła po spożyciu pokarmu niezawierającego substancji toksycznych w takiej ilości, która u zdrowych osób nie wywołuje niepożądanych objawów. Tempo i nasilenie dolegliwości w przypadku reakcji uczuleniowych może być różne. W przypadku reakcji IgG zależnych spektrum objawów pojawia się z reguły natychmiast i może wahać się od lekkich miejscowych odczynów po ogólnoustrojowy wstrząs anafilaktyczny.

Nietolerancje pokarmowe mogą być nieimmunologiczne – za pojawienie się niepożądanych objawów związanych ze spożyciem danego pokarmu nie odpowiada wówczas układ odpornościowy. Patomechanizm tego typu reakcji bywa związany z wrodzonym lub nabytym defektem enzymatycznym, czyli z niedoborem odpowiedniego enzymu metabolizującego szkodliwą dla organizmu substancję. Może także być spowodowany przez działanie substancji farmakologicznych i syntetycznych zawartych w żywności lub przez mechanizm wyrzutu histaminy, który wywołują m.in. pokarmy bogate w związki stymulujące jej wydzielanie (np. czekolada, pomidory i truskawki).

Ze względu na różną etiologię diagnostyka nietolerancji pokarmowej bywa trudna. Jest jednak niezbędna dla profilaktyki pojawiania się odczynów, które są nie tylko dokuczliwe, ale także niebezpieczne dla życia.

Jak można sprawdzić nietolerancje pokarmowe?

Badania nietolerancji pokarmowej pozwalają ustalić, na jakie składniki produktów spożywczych jest nadwrażliwy Twój organizm. Na ich wykonanie najlepiej zdecydować się możliwie wcześnie po zaobserwowaniu niepokojących odczynów ze strony skóry czy błon śluzowych, układu oddechowego, pokarmowego, krążeniowego takich jak:

• suchość, 
• pokrzywka, 
• różnorodne wykwity i uczucie świądu skóry, 
• nudności, 
• wzdęcia, 
• biegunki, 
• bóle brzucha. 

Wczesna diagnostyka jest ważna w przypadku nietolerancji pokarmowej. W jej przebiegu dolegliwości mogą pojawić się nawet po kilku dniach od zjedzenia szkodliwego produktu, a ze względu na takie opóźnienia możesz mieć kłopot ze zidentyfikowaniem artykułu spożywczego, wywołującego nadwrażliwość.

Pakiet badań na nietolerancje pokarmowe umożliwia ocenę ilości przeciwciał IgG we krwi, których zadaniem jest neutralizacja szkodliwej substancji. Przeciwciała IgG to białka zwane immunoglobulinami, które powstają wyłącznie z myślą o danym alergenie. Mają one zdolność jego rozpoznania i łączenia się z nim w tzw. kompleksy, co już działa osłabiająco na alergen. W efekcie powstałe kompleksy są podatne na wchłanianie przez makrofagi, czyli komórki żerne, które eliminują niebezpieczną substancję pokarmową. Już sama obecność tego typu przeciwciał w badaniu wskazuje na toczącą się walkę w organizmie.

Kontrolę stanu zdrowia najlepiej przeprowadzić we współpracy z lekarzem. Pomocny na początku będzie zwłaszcza lekarz pierwszego kontaktu, który zarekomenduje wizytę u specjalisty i odpowiednie badania. Domowe testy na nietolerancje pokarmowe, choć mogą reagować na umieszczone w nich próbki biologiczne, nie powinny stanowić metody diagnostycznej i przesłanki do podejmowania leczenia na własną rękę. Mechanizm ich działania nie jest tak precyzyjny jak laboratoryjnych badań na nietolerancje pokarmowe. 

Jak wyglądają badania krwi na nietolerancje pokarmowe?

Do testu na nietolerancję pokarmową niezbędne jest pobranie materiału biologicznego, czyli krwi. Badanie przeprowadza się poprzez umieszczenie na specjalnej płytce białka danych alergenów i dodanie do niego pobranego materiału w odpowiedniej ilości. Ze względu na zewnętrzny charakter testu jest on zupełnie nieinwazyjny i całkowicie bezpieczny dla zdrowia, w odróżnieniu np. od testów skórnych. Na wyniki nie czeka się długo, ale ich wykonanie wymaga pewnych przygotowań. Przed przystąpieniem do testu nie trzeba być na czczo.

Ze względu na dużą różnorodność mechanizmów powstawania nietolerancji pokarmowej niezbędne może być wykonanie dodatkowych testów, których rodzaj zależy od poszczególnych typów wstępnie rozpoznanych nadwrażliwości. Jednym z możliwych problemów dotyczących nietolerancji pokarmowej jest celiakia, czyli enteropatia glutenozależna, której podłoże stanowi immunologiczna reakcja wywołana nietolerancją glutenu – białka zapasowego, zawartego w zbożach, w tym w pszenicy, życie i jęczmieniu. W przebiegu diagnostyki tej choroby mogą zostać zalecone nie tylko testy na nietolerancję pokarmową, ale też dodatkowe badania. Początkowo istotny jest wywiad ukierunkowany zarówno na charakter i intensywność objawów, jak i na występowanie innych zaburzeń zdrowotnych nierzadko towarzyszących celiakii, np. cukrzycy typu I, choroby Duringa czy próchnicy. W dalszym etapie procesu diagnozowania niezbędne okazują się badania krwi. Pomocne są przede wszystkim badania immunologiczne na przeciwciała przeciwgliadynowe (AGA) w klasie IgA i IgG, przeciwciała przeciwko endomysium (EMA) w klasie IgA i IgG oraz przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (TTG) w klasie IgA. Uzupełnieniem bywa ponadto gastroskopia z oceną biopłatów nabłonka jelit, na podstawie której opiera się klasyfikacja celiakii wg Marsha-Oberhubera i Corazzy.

Autor: Agata Oleszkiewicz

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

1. S. Małgorzewicz, E. Wasilewska, Diagnostyka niepożądanych reakcji na pokarm, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2016, nr 2.
2. S. Małgorzewicz, E. Wasilewska, Niepożądane reakcje pokarmowe na dodatki do żywności, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2015, nr 6.
3. K. Obtułowicz, Alergologia, PZWL, Warszawa 2016.

Oceń artykuł