Jakie badania warto wykonać po 40?

Spis treści:

Profilaktyka 40 plus – jakie badania wykonuje się bez względu na płeć?
Badania zalecane kobietom po 40. roku życia
Jakie badania po 40. roku życia wykonują mężczyźni?
Nie tylko „Profilaktyka 40 plus”
Bibliografia

Badania po 40. roku życia, podobnie jak testy profilaktyczne wykonywane w każdym innym wieku, pozwolą możliwie długo cieszyć się dobrym zdrowiem. Osoby dorosłe powinny poddawać się regularnie m.in. badaniu cukru, morfologii czy badaniu ciśnienia krwi, gdyż wraz z wiekiem rośnie ryzyko zaburzeń funkcjonowania organizmu.

Badania dla 40-latków stanowią ważny element profilaktyki wielu schorzeń. Testy profilaktyczne warto wykonywać regularnie bez względu na wiek, jednak wraz z upływem lat wzrasta ryzyko niektórych chorób. Sprawdź, jakie badania powinny wykonać osoby znajdujące się w tej grupie wiekowej oraz na czym one polegają. Jakie badania po 40. przeprowadzone powinny być u kobiet, a na jakie powinni zgłosić się mężczyźni?

Profilaktyka 40 plus – jakie badania wykonuje się bez względu na płeć?

Bez względu na płeć przedstawiciele grupy wiekowej powyżej 40 lat powinni mieć wykonane następujące badania:

raz na pół roku – kontrola stomatologiczna; ocena stanu jamy ustnej jest bardzo ważna – uważa się, że od jej kondycji zależy prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu; stany zapalne i chorobotwórcze drobnoustroje bytujące w jamie ustnej z łatwością mogą się przedostać do innych obszarów ciała;
raz do roku – badania podstawowe, takie jak:
- stężenie glukozy we krwi – ocena poziomu cukru i ryzyka rozwoju cukrzycy czy innych zaburzeń gospodarki cukrami,
- badanie morfologiczne – ocena funkcjonowania całego organizmu, analiza elementów morfotycznych krwi – układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytkowego,
- odczyn Biernackiego, tzw. OB, który jest jednym z głównych parametrów stanu zapalnego,
- badanie ogólne moczu – ocena pracy nerek i pozostałych elementów układu moczowego,
- kontrola znamion u dermatologa – pozwala na wczesne wykrycia choroby nowotworowej skóry i dermatoz,
- pomiar ciśnienia tętniczego – nadciśnienie dotyka coraz więcej osób, uważa się je za epidemię XXI wieku i cichego zabójcę, bo przez wiele lat nie daje żadnych objawów;
raz do roku – test na obecność krwi utajonej w kale, który pozwala na wczesne wykrycie raka jelita grubego;
co 2 lata – tzw. lipidogram, czyli ocena poziomu cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji HDL (tzw. dobrego cholesterolu), nie-HDL, cholesterolu frakcji LDL (tzw. złego cholesterolu), trójglicerydów – daje możliwość oceny gospodarki tłuszczowej w organizmie;
raz na 2 lata – kontrola wzroku u okulisty, badanie dna oka, ciśnienia śródgałkowego; wraz z wiekiem dochodzi do stopniowego pogorszenia pracy narządu wzroku i dzięki szybkiemu wyłapaniu tych nieprawidłowości i zastosowaniu zaopatrzenia okulistycznego można spowolnić ich rozwój;
raz na 3 lata – pomiar poziomu elektrolitów we krwi (wapnia, magnezu, potasu, sodu, fosforu), których odpowiednie stężenie jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu;
raz na 3 lata – badanie EKG, czyli elektrokardiografia, w celu oceny pracy serca;
co 3–5 lat – USG jamy brzusznej – pozwala na ocenę narządów wewnętrznych i wychwycenie zmian w pęcherzyku żółciowym, drogach żółciowych, wątrobie, nerkach, trzustce;
raz na 5 lat – RTG klatki piersiowej – pozwala wykryć zmiany w płucach;
raz na 5 lat – gastroskopia, czyli badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego – pozwala na ocenę pracy żołądka, dwunastnicy, przełyku; wykorzystywane jest w sytuacji podejrzenia wrzodów czy choroby refluksowej;
raz w ciągu dziesięciolecia – badanie densytometryczne, które wykonuje się w celu oceny gęstości mineralnej kości. To rodzaj badania obrazowego, które działaniem przypomina rentgen.

Badania zalecane kobietom po 40. roku życia

Oprócz wymienionych wyżej badań dla 40-latków kobiety powinny wykonywać dodatkowo następujące badania:

raz w miesiącu – samobadanie piersi – to profilaktyka pierwszorzędowa w kierunku raka piersi;
raz do roku – badanie ginekologiczne i cytologia – wykrywa raka szyjki macicy, nawet w jego wczesnym stadium;
raz na 2 lata – USG przezpochwowe – umożliwia ono wstępne rozpoznanie zmian, takich jak mięśniaki, torbiele czy polipy; USG piersi – w razie niepokojących czy niejasnych wyników badań zlecana jest mammografia;
jednokrotnie badanie poziomu hormonów tarczycy – zaburzenia pracy tego gruczołu oddziałują na funkcjonowanie całego organizmu.

Jakie badania po 40. roku życia wykonują mężczyźni?

Nie tylko kobiety, ale i mężczyźni powinni poddać się dodatkowym badaniom w ramach profilaktyki 40 plus. Panom po 40. roku życia zaleca się:

co miesiąc – samobadanie jąder;
raz do roku – badanie per rectum, dzięki któremu ocenia się gruczoł krokowy, czyli tzw. prostatę. Nowotwory tego narządu są jednymi z częściej występujących wśród mężczyzn.

Nie tylko „Profilaktyka 40 plus”

Wiele chorób, zwłaszcza w swoim początkowym stadium rozwoju, nie daje niepokojących oznak. Dzięki badaniom profilaktycznym można wcześnie wykryć nieprawidłowości i podjąć leczenie, kiedy jest ono najbardziej skuteczne. Aby kontrolować kondycję organizmu, osoby po 40. roku życia powinny skorzystać ze specjalnego pakietu badań, jaki ma w swojej ofercie Diagnostyka. Składające się na niego testy dostarczą informacji o stanie zdrowia. Pamiętaj, że w interpretacji badań należy skorzystać z fachowej wiedzy lekarza, gdyż bardzo ważne jest uwzględnienie wcześniejszych wyników i historii choroby.

Bezpłatnie badania profilaktyczne dla osób po 40. oferuje Ministerstwo Zdrowia w ramach programu zdrowotnego skierowanego do osób w wieku 40–65 lat. To badania diagnostyczne, które dzielą się na trzy grupy: dla kobiet, dla mężczyzn, pakiet wspólny. Ich zakres determinowany jest odpowiedziami, jakich każdy pacjent udzieli w ankiecie. Z pakietu darmowych badań po 40. skorzystać mogą wszystkie osoby, które posiadają ubezpieczenie zdrowotne. W ramach programu lekarz ocenia czynniki ryzyka zachorowania na najbardziej rozpowszechnione choroby. W przypadku ich stwierdzenia lub niepokojących wyników badań pacjent kierowany jest na bardziej szczegółowe badania laboratoryjne czy obrazowe lub na konsultację do specjalisty w danym zakresie.

Podstawowy pakiet badań 40 plus obejmie: zbadanie pacjenta przez lekarza, morfologię, stężenie poziomu glukozy, cholesterolu całkowitego, pomiar tętna i ciśnienia tętniczego, ocenę BMI i czynników wystąpienia chorób układu krążenia, cukrzycy, nowotworu. Pakiet pogłębiony, w zależności od określonego indywidualnie ryzyka, obejmie:

test na obecność krwi utajonej w kale – badanie w kierunku raka jelita grubego;
lipidogram – diagnostykę chorób układu krążenia;
badanie poziom glukozy na czczo lub hemoglobiny glikowanej HbA1c bądź OGTT – diagnostykę cukrzycy;
EKG, USG;
poziom PSA, czyli antygenu gruczołu krokowego, markera nowotworu prostaty;
konsultację u specjalisty.

W ramach profilaktyki po 40. oferowanej przez Ministerstwo Zdrowia pacjenci mogą skorzystać z badań przesiewowych z programów zdrowotnych – regionalnych, ogólnopolskich oraz z Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych (NPZChN).

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Bibliografia

Kalendarz badań profilaktycznych. Zalecane badania dla kobiet i mężczyzn. Online: http://www.psse.rybnik.pl/images/kalendarz_badan_profilaktycznych.pdf [dostęp: 12.07.2022].
B. Solnica, Diagnostyka laboratoryjna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.
A. Szczeklik, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
Wprowadzamy program Profilaktyka 40 Plus. Online: https://www.gov.pl/web/zdrowie/wprowadzamy-program-profilaktyka-40-plus [dostęp: 12.07.2022].