Jakie mogą być przyczyny pojawienia się ropy w gardle?

Ropa w gardle to objaw mało charakterystyczny. Może się pojawić w przebiegu ostrego zapalenia ucha środkowego, próchnicy zębów czy ostrego zapalenia migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła. Dowiedz się więcej o przyczynach ropy w gardle.

Przyczyny ropy w gardle

Ropień okołomigdałkowy

Wśród przyczyn ropy w gardle wymienia się ropnia okołomigdałkowego. To najczęstsze powikłanie anginy. Do jego powstania dochodzi w wyniku gromadzenia się ropy pomiędzy torebką migdałka a powięzią, która pokrywa mięśnie bocznej ściany gardła. Ropień okołomigdałkowy daje o sobie znać w trakcie trwania anginy lub po jej przebyciu. Najczęściej dotyczy młodych dorosłych i nastolatków. Może pojawić się w różnych miejscach, a tym samym przemieszczać migdałek w różnych kierunkach. Zazwyczaj stwierdzany jest ropień przednio-górny, którego jama uwypukla podniebienie w obrębie łuku podniebienno-językowego, a migdałek zostaje przesunięty ku dołowi i tyłowi.

Obecność ropy pomiędzy torebką migdałka a powięzią mięśni bocznej ściany gardła to przeważnie następstwo nacieku, który jest niedojrzałym ropniem. Poza obecnością ropy w gardle patologii tej towarzyszą:

• silny ból gardła, odczuwany szczególnie po stronie ropnia,
• nadmierne ślinienie,
• gorączka,
• zmiana głosu (mowa gardłowa),
• nieświeży oddech,
• odynofagia (bolesne przełykanie),
• jednostronny obrzęk twarzy, okolicy kąta żuchwy lub szyi (często bolesny przy dotyku), 
• otalgia (ból ucha),
• dysfagia (utrudnione przechodzenie pokarmu przez gardło),
• szczękościsk,
• bolesne powiększenie węzłów chłonnych szyi, zazwyczaj jednostronne,
• pogorszenie stanu ogólnego.

Lekarz stawia diagnozę ropnia okołomigdałkowego na podstawie starannie zebranego wywiadu i badania przedmiotowego. Pobiera treść ropną ze zmiany za pomocą igły i strzykawki, a następnie poddaje ją analizie. W przypadku niepewności diagnostycznej Pacjent zostanie skierowany na badanie obrazowe – zazwyczaj tomografię komputerową.

Zapalenie zatok przynosowych

Ropa z zatok może spływać po tylnej ścianie gardła. Ostre zapalenie zatok przynosowych o podłożu bakteryjnym to kolejna możliwa przyczyna smaku ropy w gardle. Może być wywołane m.in. przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis. W przebiegu zapalenia zatok Pacjenci skarżą się na:

• ból zębów szczęki, 

• ból i zatkanie ucha, 

• kaszel,

• obecność nieprzyjemnego zapachu z ust (halitoza),

• ból głowy nasilający się podczas schylania,

• zawroty głowy,

• upośledzenie smaku i węchu,

• uczucie rozpierania w okolicy oczodołów,

• podwyższoną temperaturę ciała.

Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia zatok przynosowych stawiane jest na podstawie dokładnie zebranego wywiadu, badania fizykalnego, oceny laryngologicznej (rynoskopii przedniej – oglądania jamy nosa wziernikiem z użyciem lampy czołowej). Lekarz pobiera materiał biologiczny (np. wydzielinę lub popłuczyny z zatok) w celu wykonania posiewu. Pacjent kierowany jest badania obrazowe – zazwyczaj tomografię komputerową, która pozwala na dokładne zobrazowanie zatok, kompleksu ujściowo-przewodowego, jamy nosa i otaczających tkanek. 

Próchnica zębów 

Posmak ropy w gardle towarzyszy też próchnicy. Wywołują ją bakterie (przeważenie L. acidophilus, Streptococcus mutans), które w dogodnych warunkach (nagromadzenie płytki nazębnej, dieta bogata w cukry, niedostateczna higiena) niszczą strukturę zęba.

Objawami próchnicy są: 

• zwiększona wrażliwość na słodkie, słone, kwaśne i zimne bodźce,
• dyskomfort podczas szczotkowania zębów,
• przykry zapach z jamy ustnej,
• widoczne ubytki zębowe,
• nieestetyczne przebarwienia. 

Gdy próchnica wnika w głąb tkanek zęba, bakterie liczniej przedostają się do miazgi, w której produkują toksyny. Efektem tego są ropnie zębów. To stan zapalny w okolicy tkanek zęba, które zakotwiczone są w kości szczęki. Ropień to zbiornik wypełniony ropą, resztkami obumarłych komórek i bakteriami.

W rozpoznaniu ww. problemów stomatologicznych kluczowe są wywiad medyczny, badanie wewnątrz- i zewnątrzustne, badania obrazowe. Zatem złotym standardem jest metoda wizualno-dotykowa wspomagana zdjęciem RTG.

Angina – ostre zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła

Smak ropy w gardle to jeden z głównych objawów anginy – stanu zapalnego błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych. Choroba ta może być wywołana przez różne patogeny, jednak obecność ropy w gardle wskazuje na udział bakterii, a najczęściej paciorkowca β-hemolizującego z grupy A. Zakażenie następuje drogą kropelkową i poprzez bezpośredni kontakt z chorą osobą. Szczyt zachorowań na anginę ropną przypada od późnej jesieni do wczesnej wiosny.

Choroba zaczyna się gwałtownie. Towarzyszą jej następujące dolegliwości:

• silny ból gardła, który utrudnia swobodne połykanie, 
• uczucie przeszkody w gardle,
• gorączka przekraczająca 38°C, 
• ból głowy, 
• niekiedy, zwłaszcza u dzieci ból brzucha, nudności i wymioty,
• intensywnie czerwona i obrzęknięta błona śluzowa gardła i języczek,
• wyraźny ropny wysięk na migdałkach podniebiennych,
• wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia,
• język jest obłożony,
• powiększone, tkliwe, bolesne przy dotyku węzły chłonne szyjne przednie,
• złe samopoczucie.

Rozpoznanie anginy jako przyczyny smaku ropy w gardle dokonywane jest w oparciu o szczegółowy wywiad medyczny i badanie fizykalne – lekarze w celu oceny stanu Pacjenta stosują skalę Centora w modyfikacji McIsaaca. Aby mieć pewność odnośnie do podłoża choroby, wykonuje się „szybkie testy” na obecność antygenu PBHA, które w ciągu kilku minut w wymazie gardła wykrywają obecność paciorkowca. Jeśli przeprowadzenie „szybkiego testu” nie jest możliwe albo możliwe jest zakażenie inną bakterią niż paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A, lekarz zleca wymaz z gardła/migdałków w kierunku Streptococcus pyogenes i paciorkowców beta-hemolizujących grupy A, C i G.

Ropowica szyi

Ropowica szyi, zwana również ropowicą przestrzeni przygardłowej, to zapalenie ropowicze, które jest zazwyczaj skutkiem ubocznym toczących się w sąsiedztwie stanów zapalnych. Stanowi przeważnie powikłanie anginy, ropnia okołomigdałkowego, ropnego zapalenia ślinianki przyusznej, zapalenia korzeni ostatnich zębów trzonowych w szczęce górnej. Czynnikami sprzyjającymi powstaniu ropowicy są obniżona odporność, choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca), zła higiena jamy ustnej, otyłość.

Objawami towarzyszącymi ropowicy poza obecnością ropy w gardle są:

• wysoka gorączka,
• ciężki stan ogólny,
• szczękościsk, który utrudnia Pacjentowi posilanie się, mówienie, a lekarzowi przeprowadzenie badania jamy ustnej i gardła,
• obrzęk i uwypuklenie twarzy na wysokości żuchwy, które szerzy się ku dołowi w kierunku szyi,
• ślinotok,
• ból gardła po stronie ropowicy,
• odynofagia (ból podczas przełykania),
• silny ból szyi, nasilający się przy poruszaniu nią i dotykaniu, 
• uwypuklenie bocznej ściany gardła widoczne w jamie ustnej,
• bolesne powiększenie węzłów chłonnych szyi,
• niekiedy zaburzenia oddychania.

Rozpoznanie ropowicy opiera się na szczegółowym wywiadzie medycznym, klinicznej ocenie stanu Pacjenta, badaniach laboratoryjnych, które oceniają stopień ciężkości zakażenia i mają na celu wykryć ewentualne powikłania (np. zakrzepowe zapalenie żyły szyjnej wewnętrznej, zapalenie śródpiersia, sepsę). Podstawą rozpoznania są jednak badania obrazowe. Wykonuje się tomografię komputerową głowy i szyi. Na podstawie tego badania określa się stopień zajęcia przestrzeni przygardłowej, uzyskuje informacje o utworzeniu ropnia i stopniu rozprzestrzeniania się zakażenia na inne tkanki. 

Zapalenie ucha

Kolejną możliwą przyczyną pojawienia się posmaku ropy w gardle jest zapalenie ucha. Środkowa część ucha łączy się z gardłem trąbką słuchową. To wąski przewód, którego zadaniem jest utrzymanie odpowiedniego ciśnienia w uchu. Stan zapalny toczący się w uchu środkowym może doprowadzić nie tylko do wydobywania się ropnej wydzieliny z przewodu słuchowego, ale i jej spływanie do gardła. Za powstanie ostrego zapalenia gardła odpowiadają zazwyczaj bakterie z gatunku Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis. Stan ten rozwija się nagle i prowadzi do tworzenia się w jamie bębenkowej ropnej wydzieliny.

Poza posmakiem ropy w gardle objawami ostrego zapalenia ucha są:

• bardzo silny (zazwyczaj tętniący) ból ucha,
• pogorszenie słuchu,
• zaczerwienienie błony bębenkowej,
• podwyższona temperatura (u dzieci nawet gorączka powyżej 40°C),
• uczucie pełności w uchu,
• złe samopoczucie,
• brak apetytu.

Lekarz ustala rozpoznanie ostrego zapalenia ucha środkowego na podstawie wywiadu medycznego, badania przedmiotowego i otoskopowego. To ostatnie oznacza wziernikowanie ucha za pomocą otoskopu – przyrządu wyposażonego w urządzenie optyczne i źródło światła. Pozwala ono dokładnie obejrzeć przewód słuchowy zewnętrzny i ucho środkowe. Uwidacznia różne nasilenie zmian zapalnych w zależności od przebiegu choroby. Wykonywane jest również badanie słuchu, w którym stwierdza się zazwyczaj upośledzone przewodzenie dźwięku.

 

A: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. Z. Jańczuk, U. Kaczmarek, M. Lipski, Stomatologia zachowawcza z endodoncją. Zarys kliniczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
2. D. Jurkiewicz, B. Zielnik-Jurkiewicz, Zapalenie ucha środkowego, „Medycyna po Dyplomie” 2012, nr 5. Online: https://podyplomie.pl/medycyna/10674,zapalenie-ucha-srodkowego [dostęp: 16.12.2023].
3. J. Kaczmarek, Anginy – rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie i powikłania, „Przewodnik Lekarski” 2002, t. 5, nr 10, s. 130–132.
4. M.J. Taraszkiewicz, S.M. Piotrowski, Ropowica szyi — aktualny problem diagnostyczno-leczniczy. Opis przypadków, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2018, t. 12, nr 4, s. 149–155.

A. Wasilewska, L. Zawadzka-Głos, Analiza kliniczna pacjentów z ropniem okołomigdałkowym w materiale Kliniki Otolaryngologii Dziecięcej WUM w 2016 roku, „Nowa Pediatria” 2017, t. 21, nr 1, s. 3–8.

---