Jakie produkty są bogatym źródłem wapnia?

Wapń to jeden z najważniejszych pierwiastków w organizmie. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie m.in. układu nerwowego, krążenia, kostnego i mięśniowego. Jego niedobór może powodować zaburzenia neurologiczne, takie jak ruchy mimowolne, osteoporozę, a u dzieci krzywicę. Dowiedz się, jak można sprawdzić poziom wapnia w organizmie oraz jakie produkty zawierają ten pierwiastek.

Rola wapnia w organizmie

Wapń poza tlenem, wodorem, węglem i azotem jest jednym z najważniejszych pierwiastków znajdujących się w organizmie człowieka. Ma podstawowe znaczenie w jego prawidłowym funkcjonowaniu. Od jego stężenia zależy nasze zdrowie oraz samopoczucie. Większość wapnia znajduje się w kościach, jednak jego działanie znacznie wykracza poza układ kostny. To dzięki temu pierwiastkowi mięśnie działają tak, jak trzeba, mózg jest sprawny, a kości i zęby pozostają mocne. 

Odpowiednia ilość wapnia wpływa na układ hormonalny oraz prawidłowe krzepnięcie krwi. Dlatego też powinniśmy dbać o jego zbilansowany poziom w organizmie. Aby to zrobić, wystarczy regularnie wykonywać badania pod kątem oceny stężenia wapnia całkowitego we krwi. Można je zrobić samodzielnie lub przy okazji morfologii. Jest to bardzo ważne, ponieważ zarówno niedobór, jak i nadmiar wapnia może zaburzyć prawidłową pracę organizmu, a nawet spowodować zagrożenie życia.

Wpływ na nieprawidłowe stężenie omawianego pierwiastka mogą mieć rozwijające się choroby. Za nadmiar wapnia odpowiadają np. nowotwory, natomiast jego niedobór powodują choroby nerek. Niewystarczająca ilość wapnia u dzieci może prowadzić do niewłaściwego rozwoju układu kostnego i zębów oraz krzywicy, u osób starszych natomiast powoduje osteoporozę i większą podatność na urazy i złamania. Warto pamiętać, że aby wapń mógł się dobrze wchłonąć, potrzebna jest witamina D. Bez niej pożytek z tego pierwiastka będzie niewielki.

Skutki niedoboru wapnia

Aby wapń w organizmie mógł spełniać określone funkcje, jego poziom musi być optymalny. Jeśli jest go zbyt mało, pojawia się hipokalcemia. Mamy z nią do czynienia, gdy poziom wapnia spada poniżej 2,25 mmol/l. Niedobór wapnia może prowadzić do:

• mrowienia palców i okolicy ust,
• skurczów mięśni,
• światłowstrętu,
• bólu brzucha,
• bólu głowy,
• napadów kaszlu,
• drgawek,
• psucia się zębów,
• zaćmy,
• problemów skórnych,
• zaburzeń neurologicznych.

Jednymi z pierwszych oznak hipokalcemii są mrowienie w okolicy ust i palców u rąk oraz u nóg, a także napady tężyczkowe – mimowolne kurcze, zaczynające się od rąk, ramion, twarzy, przesuwające się w kierunku kończyn dolnych. Skurcze pojawiają się także w krtani, oskrzelach, brzuchu lub naczyniach obwodowych, czego następstwami mogą być: chrypka, napady kaszlu, ból brzucha i głowy. Długotrwały niedobór wapnia powoduje zmiany skórne wyglądające jak łuszczyca, drgawki, psucie się i wypadanie zębów, a nawet problemy neurologiczne, przypominające napady padaczki.

Nadmiar wapnia w organizmie

Groźny dla zdrowia jest nadmiar wapnia, czyli hiperkalcemia. Pojawia się wówczas, gdy poziom tego pierwiastka wzrasta powyżej 2,6 mmol/l. Dzieje się tak w przypadku nadczynności przytarczyc, przez którą wchłaniana jest zwiększona ilość wapnia, a jego wydalanie zahamowane. Innym powodem hiperkalcemii może być nowotwór, zwłaszcza białaczka, chłoniak, rak jelita, żołądka i sutka. Bardzo rzadko za nadmiar wapnia odpowiadają: przedawkowanie witaminy D, długotrwałe unieruchomienie, nadczynność tarczycy bądź choroby wrodzone. Jeśli poziom wapnia jest nieznacznie wyższy, nie odczujesz żadnych objawów. W przypadku znacznego nadmiaru mogą się pojawić:

• zaparcia,
• ból brzucha,
• nudności,
• wymioty,
• brak apetytu,
• osłabienie,
• senność.

Objawy hiperkalcemii nie są swoiste, przez co bardzo łatwo jest je zlekceważyć i zrzucić na karb stresu bądź zmęczenia. Jeśli zauważysz u siebie jakikolwiek symptom, który utrzymuje się przez dłuższy czas, skontaktuj się ze swoim lekarzem bądź wykonaj badania w kierunku określenia poziomu wapnia. Jeśli nadmiar wapnia spowodowany jest dietą, należy zredukować suplementację tego pierwiastka. W innym wypadku hiperkalcemię leczy się poprzez likwidację jej przyczyny, czyli choroby, która ją spowodowała.

Produkty bogate w wapń

Jeśli chcesz zadbać o prawidłowy poziom wapnia we krwi, powinieneś zwrócić uwagę na to, jak się odżywiasz. Samo spożywanie produktów z dużą zawartością wapnia nie jest bowiem gwarancją, że dostarczysz go tyle, ile trzeba. Aby prawidłowo się wchłonął, musi być uzupełniony o witaminę D. Doskonałymi potrawami spełniającymi te warunki są:

• migdały,
• soja,
• orzechy laskowe,
• jogurt naturalny,
• mleko,
• sery,
• ryby.

Trzeba pamiętać, że niektóre produkty mogą zaburzyć wchłanianie wapnia. Należą do nich m.in.: alkohol, kofeina, białko zwierzęce, nadmiar błonnika i tłuszczu, a także zawarte w niektórych warzywach i owocach szczawiany. Nie można zapominać także o wpływie zdrowego trybu życia na poziom wapnia. Stres, papierosy i brak aktywności fizycznej sprzyjają hipokalcemii.

Wapń jest bardzo ważny zwłaszcza dla prawidłowego rozwoju dzieci, których organizm dopiero się kształtuje, oraz dla osób starszych, bardziej podatnych na choroby i urazy. Warto więc regularnie badać jego poziom i spożywać produkty bogate w ten pierwiastek.

Autor : Agata Muchowska

Bibliografia

1. M. Jabłoński, Osteoporoza, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.
2. A. Raffaello, D.V. Reane, Calcium signalling: methods and protocols, Humana Press, Nowy Jork 2019.
3. T.E. Levy, Śmierć przez wapń: mity groźne dla zdrowia, tłum. M. Czekański, Oficyna Wydawnicza ABA, Warszawa 2018.
4. K. Rhéaume-Bleue, Witamina K2 i paradoks wapnia: jak niepozorna witamina może uratować Ci życie, tłum. J. Poznański, Vivante, Białystok 2017.
5. E. Karczmarewicz, Składniki mineralne – wapń i fosfor, Media Press, Warszawa 2015.

Oceń artykuł