Kamienie w woreczku żółciowym – objawy - Badania Krwi
14 września 2022

Kamica pęcherzyka żółciowego – objawy, diagnostyka i metody leczenia

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka

Złogi w pęcherzyku żółciowym zwykle pozostają bezobjawowe i są wykrywane przypadkowo podczas badań obrazowych, wykonywanych z innych przyczyn. Są zwykle konglomeratem cholesterolu, żółci oraz bilirubiny. Sprawdź, jakie objawy mogą sugerować obecność kamicy pęcherzyka żółciowego i kto jest szczególnie narażony na jej występowanie.

Kamica pęcherzyka żółciowego – co to jest?

Pęcherzyk żółciowy (potocznie nazywany przez niektórych woreczkiem żółciowym) jest niewielkim narządem położonym tuż pod wątrobą. Służy on jako magazyn żółci, uwalnianej następnie do jelita cienkiego i uczestniczącej w trawieniu składników pokarmowych. Kamicę pęcherzyka żółciowego rozpoznaje się w przypadku stwierdzenia w jego świetle obecności utwardzonych złogów. Szacuje się, iż występuje ona u 6% mężczyzn i 9% kobiet, a u większości pozostaje bezobjawowa.

Jak powstają złogi? Wyróżnia się trzy podstawowe drogi formowania kamieni w pęcherzyku żółciowym:

  • nadmierne wytwarzanie cholesterolu w wątrobie, którego ilość nie jest możliwa do rozpuszczenia w żółci. Nadmiar cholesterolu może krystalizować się w pęcherzyku żółciowym, tworząc „błotko”, a następnie formować się w złogi,
  • nadmierna ilość bilirubiny w żółci (żółtopomarańczowego barwnika powstającego w wyniku rozpadu krwinek czerwonych), spotykana u osób z zaburzeniami hematologicznymi,
  • nieprawidłowa motoryka lub zaburzenie kurczliwości pęcherzyka żółciowego, czego wynikiem jest niedostateczne jego opróżnianie i zaleganie żółci.

Większość kamieni w pęcherzyku żółciowych to złogi cholesterolowe (90%), rzadziej bilirubinowe (2%).

Czynniki ryzyka kamicy żółciowej

Dość dobrze poznano i opisano czynniki ryzyka wystąpienia kamicy pęcherzyka żółciowego. Na pojawienie się złogów narażone są:

  • osoby z otyłością lub z zespołem metabolicznym,
  • kobiety (częstsze zachorowania w porównaniu do mężczyzn),
  • kobiety ciężarne (wpływ progesteronu na zmniejszenie motoryki pęcherzyka żółciowego),
  • osoby z dodatnim wywiadem kamicy żółciowej u krewnych pierwszego stopnia (predyspozycja genetyczna),
  • pacjenci stosujący niektóre leki (m.in. doustne środki antykoncepcyjne),
  • osoby, u których w krótkim czasie doszło do znacznej utraty masy ciała,
  • pacjenci po operacjach bariatrycznych lub resekcji jelita,
  • osoby chorujące na chorobę Leśniowskiego-Crohna (nieswoiste zapalenie jelit).

Warto zauważyć, iż część czynników ryzyka może podlegać modyfikacji – mowa tu szczególnie o pacjentach z nadmierną masą ciała, którym stosowanie zbilansowanej, zdrowej diety, połączonej z regularnym wysiłkiem fizycznym, pomoże nie tylko w pozbyciu się zbędnych kilogramów, ale także zmniejszy ryzyko wystąpienia kamicy żółciowej.

Złogi w pęcherzyku żółciowym – objawy

Większość osób z kamicą pęcherzyka żółciowego nie zgłasza objawów związanych z obecnością złogów, a rozpoznanie jest u nich stawiane często przy okazji wykonywania badań obrazowych jamy brzusznej z innych przyczyn. Warto jednak wiedzieć, że u około 1–2% z nich w ciągu roku mogą pojawić się dolegliwości lub powikłania kamicy żółciowej.

Najczęstszym objawem zgłaszanym przez pacjentów z kamicą pęcherzyka żółciowego jest tzw. kolka żółciowa – nawracający, silny ból w okolicy prawego nadbrzusza, często występujący po spożyciu tłustego, ciężkostrawnego posiłku, któremu mogą towarzyszyć nudności i wymioty. Co istotne, ból ustępuje samoistnie w ciągu 1–5 godzin i nie stwierdza się nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym i w testach laboratoryjnych. Ma to znaczenie podczas różnicowania kamicy pęcherzyka żółciowego z jego ostrym zapaleniem i innymi powikłaniami.

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego jest skutkiem przemieszczenia się złogu do przewodu pęcherzykowego, uniemożliwiającego odpływ żółci do dróg żółciowych. Pęcherzyk ulega rozdęciu, a następnie rozwija się w nim stan zapalny, który powoduje wystąpienie silnego bólu, gorączki i tkliwości pęcherzyka w badaniu palpacyjnym (objawu Murphy’ego).

Pojawienie się żółtaczki (zażółcenia skóry i twardówek oczu), gorączki, tachykardii (przyspieszonej akcji serca) oraz spadku ciśnienia tętniczego wymaga natychmiastowej diagnostyki i leczenia w warunkach szpitalnych – objawy te mogą świadczyć o groźnych dla życia powikłaniach, m.in. o kamicy i zapaleniu dróg żółciowych czy zapaleniu trzustki.

Kamica pęcherzyka żółciowego – jakie badania wykonać?

W diagnostyce kamicy pęcherzyka żółciowego, jej przyczyn i powikłań zastosowanie znalazły przede wszystkim badania laboratoryjne oraz obrazowe:

  • próby wątrobowe – ocena stężenia bilirubiny oraz aktywności enzymów we krwi – aminotransferazy alaninowej (ALT) i asparaginianowej (AST), fosfatazy zasadowej (ALP), gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP),
  • morfologia krwi obwodowej – istotna w ocenie obecności stanu zapalnego,
  • aktywność amylazy i lipazy we krwi – wskazana przy podejrzeniu zapalenia trzustki,
  • badanie ogólne moczu – może wykazać obecność bilirubiny w przypadku jej podwyższonego stężenia we krwi,
  • USG jamy brzusznej – badanie z wyboru u osób z objawami kamicy pęcherzyka żółciowego, charakteryzujące się wysoką czułością i swoistością,
  • tomografia komputerowa jamy brzusznej – badanie wykonywane głównie u osób z powikłaniami kamicy żółciowej (np. z ostrym zapaleniem trzustki).

Metody leczenia kamicy pęcherzyka żółciowego

Bezobjawowa kamica pęcherzyka żółciowego nie wymaga leczenia. Należy jednak zawsze poinformować pacjenta, w przypadku wystąpienia jakich objawów musi się on zgłosić do lekarza. Niepowikłana, objawowa kamica żółciowa wymaga planowego operacyjnego usunięcia pęcherzyka żółciowego – aktualnie standardem jest cholecystektomia laparoskopowa. W przypadku niewielkich złogów cholesterolowych (< 1 cm) istnieje możliwość leczenia farmakologicznego preparatami kwasu ursodeoksycholowego, jednak jego skuteczność w rozpuszczaniu złogów jest stosunkowo niska.

Wystąpienie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego wymaga pilnej hospitalizacji, antybiotykoterapii dożylnej i konsultacji chirurgicznej celem ustalenia wskazań do pilnej cholecystektomii.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

  1. Tanaja J., Lopez R., Meer J., Cholelithiasis, “StatPearls”, 2022, dostęp online: sierpień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470440/.
  2. Jones M., Weir C., Ghassemzadeh S., Gallstones (Cholelithiasis), “StatPearls”, 2022, dostęp online: sierpień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459370/

O Autorze