Kiedy usunięcie tarczycy jest konieczne?

Tarczyca odpowiada za funkcjonowanie wielu narządów oraz wydzielanie hormonów. Różne choroby oraz zaburzenia są wskazaniem do kontroli lekarskich. Niektóre z chorób tarczycy są bezpośrednim wskazaniem do jej chirurgicznego usunięcia, czyli zabiegu tyreoidektomii. Jakie są wskazania do wykonania tyreoidektomii? Jakie są konsekwencje usunięcia tarczycy dla organizmu? Jak wygląda życie bez tarczycy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Czym jest tarczyca i jak wygląda diagnostyka chorób tarczycy?

Tarczyca jest niewielkich rozmiarów gruczołem wydzielania wewnętrznego, mieszczącym się w okolicach krtani. Kontrolowana jest przez przysadkę mózgową, która wydziela hormon tyreotropowy (TSH). W odpowiedzi na niego tarczyca wydziela dwa kluczowe dla metabolizmu hormony. Są to trójjodotyronina (T3) i tyroksyna (T4). Inną substancją produkowaną przez tarczycę jest kalcytonina, odpowiedzialna za gospodarkę wapniowo-fosforową.

Zaburzenia funkcjonowania tarczycy mogą spowodować powiększenie się tego gruczołu. W przypadku niedoczynności tarczycy stężenie kluczowych hormonów jest niższe od fizjologicznego, w przypadku zaś nadczynności mamy je w nadmiarze. Pojawia się wtedy tzw. wole na szyi, które może nawet utrudniać oddychanie. Każda nieprawidłowość dotycząca tarczycy wymaga konsultacji lekarskiej oraz wykonania laboratoryjnych badań stężeń wyżej opisanych hormonów. Pomiar TSH umożliwia najszybsze wykrycie chorób tarczycy, nawet jeśli poziomy hormonów T3 i T4 pozostają jeszcze w normie. Ocena stężenia hormonów jest jednak niezbędna. Do innych badań laboratoryjnych, pomocnych w diagnostyce chorób tarczycy, szczególnie autoimmunologicznego podłoża chorób tego gruczołu, jest oznaczenie miana przeciwciał skierowanych przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG), receptorowi TSH (TRAb) oraz tyreoperoksydazie (anty-TPO).

Jakie są wskazania do usunięcia tarczycy?

Wskazania do usunięcia całej tarczycy lub jej fragmentu to:

• obecność dużego wola utrudniającego swobodne oddychanie lub dającego niekorzystny efekt kosmetyczny,
• obecność nowotworu złośliwego tarczycy, takiego jak rak pęcherzykowy, brodawkowaty, czy anaplastyczny,
• obecność guzków tarczycy,
• powiększanie się „wola” mimo zastosowanego leczenia farmakologicznego,
• powikłana i oporna na leczenie nadczynność tarczycy.

Jak przygotować się do zabiegu tyreoidektomii?

Zabieg tyreoidektomii wymaga, aby być na czczo. Ostatni posiłek należy zjeść maksymalnie 8 godzin przed operacją. Płynów nie należy pić już 4 godziny przed zabiegiem. Trzeba też zastosować się do wszystkich zaleceń wydanych przez lekarza prowadzącego. Zazwyczaj prosi on o wykonanie określonych badań laboratoryjnych, bez których nie można przeprowadzić operacji. Dodatkowo należy przyjmować leki w sposób zalecony przez lekarza.

Jak wygląda zabieg usunięcia tarczycy?

Usunięcie tarczycy polega na częściowym lub całkowitym jej wycięciu na drodze zabiegu tyreoidektomii w znieczuleniu ogólnym. Na szyi chorego wykonuje się niewielkie poprzeczne nacięcie, przez które usuwany jest gruczoł. Ranę zszywa się za pomocą szwów chirurgicznych i klipsów, co daje gwarancję małej widoczności blizny. W ranie umieszczony zostaje mały dren, który wystaje na zewnątrz i pozwala na usuwanie płynów powstających w miejscu operacyjnym. Jeśli po usunięciu tarczycy nie wystąpią żadne komplikacje, dren wyjmuje się następnego dnia po zabiegu. Pacjent pozostaje w szpitalu kilka dni. Przed wyjściem do domu dostaje zalecenia lekarskie, jak pielęgnować ranę pooperacyjną oraz kiedy udać się na zdjęcie szwów. Po usunięciu tarczycy chory ma prawo odczuwać na początku niewielki ból w okolicach szyi. Mogą u niego wystąpić problemy z przełykaniem w pierwszych godzinach po operacji. Innym częstym powikłaniem pooperacyjnym jest chrypka, która mija w ciągu kilku dni. To naturalna reakcja organizmu na ingerencję w okolicach krtani.

Jakie skutki dla organizmu niesie zabieg tyreoidektomii?

Zabieg usunięcia tarczycy sam w sobie nie jest skomplikowany i bolesny. Rekonwalescencja po nim nie jest też długa. Mogą się jednak zdarzyć powikłania pooperacyjne. Niepokojące to: gorączka powyżej 38°C, wyciekający płyn z rany pooperacyjnej czy obrzęk okolicy rany. Wymagają one jak najszybszej konsultacji lekarskiej. Mogą bowiem stanowić dla pacjenta zagrożenie życia.

Bardzo rzadko w wyniku usunięcia tarczycy dochodzi do uszkodzenia nerwów przebiegających w okolicach gardła. Wtedy pojawiają się problemy z mówieniem i przełykaniem.

Po zabiegu usunięcia tarczycy jakość życia chorego nie ulega znacznej zmianie. Musi on jednak pamiętać o przyjmowaniu leków wyrównujących poziom hormonów tarczycowych. W przypadku pacjentów, którzy zakwalifikowani zostali do usunięcia tarczycy z powodu chorób nowotworowych, konieczne jest leczenie preparatami jodu radioaktywnego. Chorzy muszą regularnie odbywać kontrole u onkologa.

Niektórzy pacjenci po zabiegu tyreoidektomii mają złe samopoczucie. Jest to wynikiem nieodpowiedniego stężenia hormonów. Warto wtedy wykonać oznaczenia laboratoryjne poziomu TSH, T3 i T4 oraz z pomocą lekarza prowadzącego zmodyfikować leczenie poprzez wprowadzenie większej lub mniejszej dawki leków hormonalnych. Niezmiernie ważne dla pacjenta po usunięciu tarczycy są okresowe kontrole stężenia wskazanych hormonów. Mogą one bowiem mieć różny poziom we krwi w różnym czasie.

Usunięcie tarczycy nie zmienia jakości życia. Dobrze wykonany zabieg nie pozostawia też dużej i rzucającej się w oczy blizny. Jeżeli pacjent kontroluje stężenie hormonów tarczycowych, stawia się na wizyty kontrolne i przyjmuje leki zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego, nie odczuwa żadnych negatywnych konsekwencji usunięcia tarczycy.

Autor: Marta Szarawarska

Bibliografia

1. M. Krzakowski i in., Onkologia w praktyce klinicznej, Via Medica, Gdańsk 2013, s. 387–418.
2. A. Dembińska-Kieć i in., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 1998, s. 792–806.

Oceń artykuł