Kolka jelitowa objawia się silnym bólem brzucha i powstaje na skutek nadmiernego skurczu mięśni gładkich jelit. Atak pojawia się nagle i najczęściej ustępuje samoistnie. Objawami kolki jelitowej są ból brzucha i towarzyszące mu silne wzdęcie. Jakie czynniki zwiększają ryzyko pojawienia się kolki jelitowej? Co zrobić w przypadku ataku?
Kolka jelitowa u dorosłych – jak ją rozpoznać?
Kolka jelitowa jest nadmiernym skurczem jelit. Atak pojawia się nagle i utrzymuje przez kilkanaście minut, a następnie samoistnie ustępuje. Objawia się silnym bólem brzucha i nagłym wzdęciem, często bez gazów. Etiologia dolegliwości nie jest do końca znana, a za przyczynę wskazuje się kilka czynników. Kolka jelitowa u dorosłych najczęściej pojawia się jako skutek niezachowania przerwy pomiędzy posiłkiem a treningiem lub stosowaniem nieprawidłowej diety (z przewagą produktów wzdymających). Atak może spowodować również bieg, a nawet szybki marsz. Wówczas mamy do czynienia z kolką powysiłkową, która objawia się charakterystycznym bólem z boku brzucha. Epizodyczna kolka jelitowa nie wskazuje na poważne problemy zdrowotne i nie wymaga diagnostyki.
Konsultacji lekarskiej warto natomiast zasięgnąć w przypadku nawracającej kolki jelitowej. Przewlekły charakter dolegliwości może wskazywać na zaburzenia funkcjonowania układu trawiennego (np. przerost flory bakteryjnej jelit, zaleganie masy kałowej), nietolerancje lub alergie pokarmowe. Kolka jelitowa jest niekiedy objawem refluksu żołądkowo-jelitowego. U niektórych osób może powstawać na skutek zażywania preparatów rozkurczowych.
Z powodu kolki jelitowej cierpią niekiedy kobiety w ciąży. Dolegliwość powstaje na skutek błędów żywieniowych i zaburzenia pracy układu pokarmowego. Częste bóle brzucha, zaparcia oraz bolesne wzdęcia i gazy powinny skłonić ciężarną do wizyty u lekarza.
Kolka niemowlęca – przyczyny i objawy
Kolka niemowlęca, a właściwie jelitowa, to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt rodziców u lekarza. Problem dotyczy nawet 40% niemowląt, a pierwsze objawy pojawiają się między 3 dniem a 3 tygodniem życia. Etiologia dolegliwości nie jest znana, a za jej prawdopodobne przyczyny wskazuje się choroby układu pokarmowego, nietolerancje i alergie pokarmowe, zaburzenia mikroflory jelitowej, niedojrzałość układu pokarmowego i nerwowego oraz nieprawidłową technikę karmienia.
Wpływ na pojawienie się kolki niemowlęcej miewa także dieta matki karmiącej piersią. Występowaniu dolegliwości może sprzyjać spożywanie przez kobietę czekolady, ostrych przypraw, wzdymających warzyw i owoców, a także kofeiny. Warto wykonać próbę eliminacji tych pokarmów z diety i obserwacja dziecka przez 72 h celem oceny skuteczności takiego postępowania.
Atak kolki jelitowej u niemowląt ma nagły charakter i najczęściej pojawia się w godzinach wieczornych. Dziecko alarmuje o dolegliwości napadowym płaczem i niedającym się ukoić krzykiem. Charakterystycznym objawem kolki jelitowej u malucha jest podkurczanie i gwałtowne prostowanie nóżek oraz prężenie ciała. Wzdęcie uwidacznia się w postaci powiększenia obwodu brzuszka i napięcia jego powłok. Dziecko może, ale nie musi, w nadmiarze wydzielać gazy. U niektórych niemowląt konsekwencją ataku jest oddanie zielonego, luźnego i śluzowego stolca. Atak mija nagle i samoistnie, co objawia się szybką poprawą samopoczucia dziecka. O przewlekłych kolkach jelitowych niemowląt mówimy wtedy, gdy powtarzają się minimum 3 razy na tydzień.
Co zrobić w przypadku ataku kolki jelitowej?
Atak kolki jelitowej trwa od kilku do kilkunastu minut, po czym ustępuje samoistnie. Jednak u niektórych osób pozostawia po sobie wzdęcie. Pomocne w złagodzeniu dolegliwości będzie podciąganie nóg do brzucha. Warto wykonać delikatny masaż bolącego miejsca lub położyć na nim termofor. Ulgę przy wzdęciach i gazach przyniesie napar z kopru włoskiego lub mięty. W przypadku silnego ataku zalecane jest stosowanie leków rozkurczowych. Kobiety w ciąży nie powinny zażywać na własną rękę żadnych preparatów, również ziół.
Nagły atak kolki u niemowlęcia można spróbować ukoić masażem bolącego miejsca, stosowaniem ciepłych okładów lub podkurczaniem nóżek do brzucha. Działanie rozkurczające wykazują napary ziołowe, np. z rumianku i kopru włoskiego, ale można ich użyć tylko za zgodą lekarza. Nie należy podawać dziecku żadnych preparatów przeciwbólowych i rozkurczowych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.
Leczenie i profilaktyka kolki jelitowej
Epizodyczne ataki kolki u osób dorosłych nie wymagają leczenia. Należy pamiętać o zachowaniu odpowiedniej przerwy między posiłkiem a treningiem. Z diety warto wykluczyć lub zminimalizować spożycie wzdymających warzyw i ostrych przypraw. W przypadku nawracającej dolegliwości należy skonsultować się ze specjalistą gastroenterologii. Przewlekłe kolki jelitowe są objawem nieprawidłowej pracy układu trawiennego lub chorób, które należy leczyć. Kolka jelitowa u niemowląt zazwyczaj ustępuje samoistnie w 4 miesiącu życia, ale u 7% dzieci utrzymuje się nawet do ukończenia 9 miesiąca życia. Mimo to problem nie może zostać zignorowany. Przewlekłe i silne kolki jelitowe u niemowląt mogą w dalszej perspektywie przyczynić się do rozwoju zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, np. zespołu jelita drażliwego lub refluksu żołądkowo-jelitowego. Nie ma jednej skutecznej metody leczenia kolek jelitowych. Kluczowe jest znalezienie przyczyny ich nawracania. Jednak jeśli są one skutkiem niedojrzałości układu pokarmowego, rodzice powinni uzbroić się w cierpliwość i przeczekać ten okres, próbując doraźnie ulżyć maluchowi. Jeśli natomiast kolka jelitowa jest objawem nietolerancji lub alergii pokarmowej czy też innych chorób związanych z układem trawiennym, bardzo ważne jest znalezienie przyczyny i podjęcie leczenia. Mamy karmiące piersią powinny zadbać o zrównoważoną, lekkostrawną dietę.
Autor: Emilia Kruszewska
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- M. Czerwionka-Szaflarska, J. Gawryjołek, Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2010, 4(6), s. 408–414.
- A. Rurarz, i in., Kolki niemowlęce, „Pediatria Medycyna Rodzinna”, 2016, 12(4), s. 413–418.
Kiedy należy wykonać posiew nasienia? Poprzedni wpis 