Czym są komórki endocerwikalne? - Badania Krwi
27 czerwca 2023

Komórki endocerwikalne w cytologii. Interpretacja wyniku cytologii

komorki-endocerwikalne-dna-na-granatowym-tle

Adnotacja o komórkach endocerwikalnych to część opisu skali Bethesda, która jest nowym systemem analizy wyników cytologii. Dlatego wykrycie komórek endocerwikalnych jest prawidłowym stanem obrazu kanału szyjki macicy. Brak komórek endocerwikalnych oznacza natomiast nieprawidłowo pobrany wymaz. Jak odczytywać wynik cytologii wg skali Bethesda? Czy przygotowanie pacjentki do cytologii może mieć wpływ na wynik?

Przygotowanie do badania cytologicznego

Badanie cytologii wymaga przygotowania pacjentki i właściwego pobrania materiału. Głównym przeciwwskazaniem do pobrania wymazu jest miesiączka. Najwcześniej badanie cytologii może zostać wykonane 4 dni po jej zakończeniu i nie później niż 4 dni przed kolejnym krwawieniem. Ponadto minimum 48 godzin przed badaniem pacjentka nie powinna wykonywać irygacji pochwy, stosować dopochwowych leków i środków kosmetycznych. Należy również powstrzymać się od współżycia. Dobę przed badaniem zalecane jest unikanie kąpieli w wannie. 

Co wykrywa badanie cytologiczne?

Badanie cytologiczne jest najbardziej wiarygodnym i skutecznym sposobem wykrywania zmian przedrakowych lub nowotworowych szyjki macicy we wczesnym stadium rozwoju. Należy wiedzieć, że wcześnie wykryty rak szyjki macicy jest chorobą całkowicie wyleczalną. Z tego względu cytologia ginekologiczna powinna być powtarzana co roku przez każdą kobietę. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne dopuszcza wykonanie cytologii co 3 lata, pod warunkiem prawidłowych wyników rozmazów i niewykrycia czynników ryzyka zachorowania. Niestety wskaźnik śmiertelności w Polsce jest jednym z najwyższych w Europie. Tylko nieliczna grupa kobiet wykonuje cytologię regularnie, co sprawia, że pełne wyleczenie raka szyjki macicy możliwe jest tylko u około 25% kobiet. [1] Pozostała grupa pacjentek na badanie zgłasza się zbyt późno (raz na wiele lat) lub wcale. 

Dzięki cytologii możliwe jest wykrycie obecności komórek endocerwikalnych, atypowych zmian płaskonabłonkowych o nieokreślonym znaczeniu, atypowych komórek gruczołowych, dysplazji, wewnątrznabłonkowej neoplazji szyjki macicy. Badanie cytologiczne wykrywa również obecność patogenów odpowiedzialnych za infekcje bakteryjne, grzybicze, wirusowe i odczyny zapalne. 

Wyniki cytologii i możliwe przyczyny odchyleń od normy

Jeszcze do niedawna analiza wyników cytologii podlegała klasyfikacji Papanicolau. Skala przedstawiała się następująco: 

  • Grupa I – w wymazie wykryto tylko prawidłowe komórki nabłonka płaskiego. 
  • Grupa II – wykrycie niewielkich ilości bakterii i leukocytów, wskazujących na odczyn zapalny. W tym wypadku odczyn zapalny nie wskazuje na aktywną infekcję, dlatego nie wymaga leczenia. Grupa II jest najczęściej wykrywaną grupą wśród pacjentek. 
  • Grupa III – wykrycie komórek nieprawidłowych, które podlegają interpretacji wg podtypu: A (wskazuje na silny stan zapalny i duże ilości leukocytów i jest wskazaniem do leczenia przeciwzapalnego) lub B (wykrycie atypowych komórek dysplastycznych i jest wskazaniem do biopsji). 
  • Grupa IV – wykrycie w rozmazie atypowych komórek dysplastycznych, które mogą świadczyć o raku przedinwazyjnym. 
  • V stopień – liczne komórki nowotworowe i aktywna postać raka szyjki macicy. 

Według skali Papanicolau stopień I i II jest uznawany za prawidłowy. Ten system opisu, chociaż został zastąpiony przez nowy, system Bethesda, w wielu gabinetach ginekologicznych nadal jest stosowany. 

System Bethesda to nowy i bardziej wyczerpujący sposób opisu wyników cytologii, który dokładnie określa, czy pobrany od pacjentki wymaz zawierał materiał odpowiedni do analizy, a ponadto charakteryzuje rozmaz (np. ubogo komórkowy, zbyt podsuszony, nieczytelny z powodu licznych komórek zapalnych, prawidłowy, nadający się do analizy). Ponadto zawiera informacje, czy obraz cytologiczny jest prawidłowy, a wszelkie znalezione zmiany i nieprawidłowe komórki zostają dokładnie opisane. System Bethesda podaje ponadto rodzaj ewentualnego zakażenia i stan infekcji (czy doszło do zmian naprawczych, czy infekcja pozostaje aktywna). 

Opis systemu Bethesda przedstawia się następująco: 

  • Cytologia prawidłowa – w wymazie wykryto tylko prawidłowe komórki nabłonka płaskiego i gruczołowego. Wynik odpowiada grupie I skali Papanicolau. 
  • Cytologia prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym – w wymazie wykryto nieliczne komórki stanu zapalnego, niewymagające leczenia. Wynik odpowiada grupie II skali Papanicolau. 
  • Cytologia prawidłowa ze stanem zapalnym – w wymazie wykryto komórki prawidłowe i pojedyncze leukocyty świadczące o stanie zapalnym, który nie wymaga leczenia. Wynik odpowiada grupie II skali Papanicolau. 
  • AGUS/ASCUS – wynik nieprawidłowy, z obecnością komórek stanu zapalnego, ale trudnych do identyfikacji. W wymazie nie wykryto komórek o potencjale nowotworowym. Wynik odpowiada grupie III skali Papanicolau
  • LSIL – wynik nieprawidłowy z obecnością komórek o potencjalne nowotworowym i aktywnym stanie zapalnym. Zmiana wewnątrznabłonkowa małego stopnia. Wynik LSIL odpowiada grupie III skali Papanicolau. 
  • HSIL – wynik nieprawidłowy z licznymi komórkami o potencjale nowotworowym lub komórkami nowotworowymi. Wynik odpowiada IV lub V grupie skali Papanicolau. 

Opis systemu Bethesda może zawierać również informacje: 

  • CIN I – wykryto wewnątrznabłonkową neoplazję szyjki macicy małego stopnia. 
  • CIN II – wykryto wewnątrznabłonkową neoplazję szyjki macicy średniego stopnia. 
  • CIN III – wykryto wewnątrznabłonkową neoplazję szyjki macicy dużego stopnia. 
  • HSV – wykryto wirusa opryszczki zwykłej.

Dla ułatwienia odczytania skali przez pacjentkę podany wynik systemu Bethesda często ma dodatkową adnotację dotyczącą informacji, której grupie wg skali Papanicolau odpowiada. 

Co to są komórki endocerwikalne? 

Komórki endocerwikalne w cytologii to część opisu, stosowana w nowej skali Bethesda, która dla wielu pacjentek nadal pozostaje niejasna. Czym więc są komórki endocerwikalne i czy ich obecność powinna wzbudzać niepokój? 

Komórki endocerwikalne to komórki, które wyściełają kanał szyjki macicy. Ich obecność, bez widocznych zmian w obrazie cytologicznym, jest więc prawidłowa. Wynik cytologii może również zawierać informację – brak komórek endocerwikalnych. Oznacza to, że wymaz został nieprawidłowo pobrany, np. z powodu trudności w dostępie do kanału szyjki macicy. Brak komórek endocerwikalnych uniemożliwia więc ocenę wyściółki szyjki macicy, a więc wiarygodnego podania wyniku cytologii. W takim przypadku badanie powinno zostać powtórzone. Natomiast atypowe komórki endocerwikalne mogą świadczyć o zmianach w obrębie szyjki macicy lub błony śluzowej jamy macicy. Wynik ten jest wskazaniem do wykonania kolposkopii lub biopsji. 

Autor: Emilia Kruszewska 

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia: 

  1. O. Adamczyk-Gruszka, P. Niziurski, J. Gruszka, Rola badań cytologicznych w profilaktyce raka szyjki macicy, „Studia Medyczne” 2012, 25(1) s. 31–36.
  2. I. Ludwin, A. Ludwin, A. Basta, Wpływ mikroflory pochwy na obecność i utrzymywanie się w czasie 3-letniej obserwacji atypowych komórek płaskonabłonkowych (ASC) oraz atypowych komórek gruczołowych (AGC) w rozmazach szyjkowych, „Ginekologia Polska” 2010, 81(5), s. 364–369. 
  3. M. Pawłowski i in., Znaczenie obecności komórek endocerwikalnych w profilaktyce cytologicznej jasnokomórkowego raka szyjki macicy opis dwóch przypadków, „Current Gynecologic Oncology” 2013, 11(3), s. 229–237.
Oceń artykuł