Krew w stolcu jest zjawiskiem niepokojącym, bowiem może oznaczać zaistnienie zmian patologicznych w układzie pokarmowym. Świeża krew w kale jest oznaką krwawienia z okolicy odbytnicy, natomiast smoliste stolce wskazują na krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego (przełyku, żołądka). Czarne stolce spowodowane są obecnością krwi poddanej uprzedniemu działaniu soku żołądkowego. Ciemna barwa kału nie zawsze jest wynikiem stanów chorobowych, może ją wywołać, np. spożycie dużych ilości wiśni czy jagód. Terapia preparatami żelaza bądź węgla aktywnego także przyczynia się do zmiany koloru stolca na wyraźnie ciemniejszy.
Krew w kale – badania diagnostyczne
Krew w stolcu nie zawsze bywa dostrzegalna gołym okiem, zwłaszcza wtedy, gdy jedynie niewielkie jej ilości są zmieszane z kałem. W przypadku występowania niedokrwistości o niewyjaśnionej przyczynie, warto wykonać badanie na krew utajoną w kale. Badanie to służy także rozpoznaniu wczesnego stadium raka jelita grubego i powinno być wykonywane w ramach testu przesiewowego co 2 lata u osób, które przekroczyły 50. rok życia. Wynik pozytywny jest wskazaniem do skierowania pacjenta na kolonoskopię, w trakcie której z powierzchni jelita grubego mogą być usunięte polipy, mogące w przyszłości ulec transformacji nowotworowej.
Planując wykonanie badania krwi utajonej w kale należy zwrócić uwagę, by 2 dni przed testem nie konsumować dużych ilości czerwonego mięsa, bowiem dieta bogata w wieprzowinę i wołowinę może zafałszować wyniki. Podobne oddziaływanie mają preparaty żelaza, środki przeczyszczające czy aspiryna. Warto zaniechać suplementacji witaminą C dzień przed badaniem, ponieważ witamina ta może być przyczyną fałszywie ujemnego wyniku. Próbki kału nie należy pobierać w trakcie miesiączki, ani przez 3 dni po jej zakończeniu. Oznaczenie krwi utajonej w kale możesz wykonać w laboratoriach Diagnostyki.
Krew w kale − przyczyny
Krew w kale może pochodzić z różnych źródeł. Należy podzielić je na kategorie:
1. Górny odcinek przewodu pokarmowego
- Wrzód żołądka lub dwunastnicy
Wrzody, to ubytki błony śluzowej z obecnością nacieków zapalnych i martwicy. Symptomem choroby wrzodowej są piekące bóle, zlokalizowane w nadbrzuszu − tuż pod dolnym brzegiem mostka. Kolejnym objawem schorzenia mogą być fusowate wymioty, bądź smoliste stolce świadczące o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Do rozwoju wrzodów przyczynia się m.in. nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz zakażenie bakterią Helicobacter pylori, która zmienia pH żołądka na zasadowe oraz produkuje toksyny, mające niekorzystny wpływ na błonę śluzową tego narządu. W Diagnostyce możesz wykonać oznaczenie poziomu przeciwciał specyficznych dla Helicobacter pylori w surowicy oraz test oddechowy Helicobacter pylori INFAI.
- Żylaki przełyku
Obecność żylaków przełyku wiąże się z zaburzeniami funkcjonowania wątroby. Czynnikami ryzyka są: choroby trzustki, guzy uciskające na żyłę wrotną, niewydolność serca, nadużywanie alkoholu. Objawami żylaków przełyku są wymioty z domieszką krwi, smoliste stolce. W celach diagnostycznych wykonuje się badanie endoskopowe.
- Krwotoczne zapalenie błony śluzowej żołądka
Wywołane nadużywaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, alkoholu oraz paleniem tytoniu.
- Rak żołądka lub przełyku
Symptomy początkowego stadium raka żołądka są mało charakterystyczne, bowiem chory boryka się z bólami brzucha, utratą apetytu, spadkiem masy ciała i ogólnym osłabieniem. Pojawienie się smolistych stolców jest wyrazem zaawansowania procesu nowotworowego i jest zgłaszane przez 15% chorych. Długotrwały proces chorobowy prowadzi do rozwoju niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 (niedokrwistość megaloblastyczna), więc pomocne w diagnozowaniu nowotworu może być wykonanie pomiaru stężenia wskazanej witaminy w organizmie. W Diagnostyce możesz wykonać oznaczenie poziomu CEA (antygen rakowo-płodowy, mogący towarzyszyć chorobom nowotworowym) i CA 19-9 (marker nowotworów układu pokarmowego – najczęściej raka trzustki lecz również gruczolakoraka żołądka ).
2. Dolny odcinek przewodu pokarmowego
- Choroba hemoroidalna
W kanale odbytu około 1,5 – 2 cm od jego brzegu usytuowane są guzki krwawnicze, czyli anatomiczne struktury organizmu ludzkiego. Choroba hemoroidalna występuje na skutek stanów zapalnych tych guzków. Objawami stanu patologicznego są: pieczenie i ból przy defekacji, obecność krwi na papierze toaletowym, świeża krew w stolcu, uczucie niepełnego wypróżnienia. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do wypadania guzków do kanału odbytu i na zewnątrz.
- Nowotwory jelita grubego
Rak jelita grubego dotyka najczęściej osoby z populacji powyżej 50. roku życia. Początkowe stadium tej choroby może być bezobjawowe, dlatego ważne jest wykonywanie badań przesiewowych na obecność krwi utajonej w kale we wskazanej grupie wiekowej.
W fazie objawowej rakowi jelita grubego towarzyszą zmiany rytmu wypróżnień, biegunki z naprzemiennymi zaparciami, obecność krwi w stolcu. W Diagnostyce możesz zbadać stężenie markera CEA we krwi (antygen karcynoembrionalny), pomocnego również w rozpoznaniu i prognozowaniu leczenia nowotworów przewodu pokarmowego. Nowotworom jelita towarzyszy wzrost poziomu kalprotektyny w kale, czyli tzw. „białka ostrej fazy”, pozwalającego na odróżnienie chorób przebiegających ze stanem zapalnym od chorób funkcjonalnych (np. jelita drażliwego).
- Uchyłki jelita grubego
Mianem uchyłków określa się uwypuklenia błony śluzowej i podśluzowej na zewnątrz światła jelita. Czynnikiem predysponującym do rozwoju wspomnianych zmian są uwarunkowania genetyczne, zwyczaje żywieniowe, czyli dieta uboga w błonnik rozpuszczalny, który wpływa osłaniająco na ściany przewodu pokarmowego i sprzyja namnażaniu się komórek nabłonka jelitowego. Zawartość tego rodzaju błonnika w produktach spożywczych spowalnia pasaż treści pokarmowej przez jelita i wydłuża uczucie sytości. Uchyłki mogą nie dawać objawów, jednak gdy zostaną objęte procesem zapalnym dochodzi do rozwoju choroby uchyłkowej jelita grubego. W celach diagnostycznych wykonuje się pomiar stężenia markerów stanu zapalnego, głównie białka ostrej fazy (CRP).
- Choroby zapalne jelit
To między innymi wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. W diagnostyce tych chorób wykonuje się oznaczenie kalprotektyny w kale. Kalprotektyna jest wiążącym wapń i cynk białkiem ostrej fazy, które służy różnicowaniu stanów zapalnych jelit i zaburzeń funkcjonalnych.
Krew w kale u dziecka − skąd się bierze?
Krew w kale u dziecka bywa skutkiem zaparcia, co doprowadza do nieznacznego pęknięcia w obrębie błony śluzowej odbytu. Powodem krwawienia z przewodu pokarmowego u dzieci może być infekcja bakteryjna o ostrym przebiegu, a także alergiczne zapalenie jelita grubego, czyli łagodna postać alergii, dotycząca głównie dzieci karmionych piersią.
Krew kale − zrób badania profilaktyczne!
Gdy zauważysz obecność krwi w kale lub zmiany zabarwienia kału świadczące o krwawieniach w górnych odcinkach przewodu pokarmowego, zgłoś się niezwłocznie do lekarza pierwszego kontaktu. Wszystkie stosowne badania laboratoryjne możesz wykonać w Diagnostyce. Jeśli masz pytania dotyczące charakteru badań i ewentualnego przygotowania do badań, istnieje możliwość skorzystania z konsultacji online.
Bibliografia:
- Chirurgia Polska 2013, 15, 2, 134–140; Powikłana choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy wciąż dużym wyzwaniem dla chirurgii; Józef Kurek, Marcin Gierek
- Gastroenterologia Kliniczna 2011, tom 3, nr 4, 159–166; Profilaktyka i leczenie krwawienia z żylaków przełyku — strategia postępowania diagnostycznego i terapeutycznego; Danuta Celińska-Cedro
- https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/view/42783/31366
- http://pkk.org.pl/lekarz-02.php
- http://www.czytelniamedyczna.pl/3602,rak-jelita-grubego.html
- http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/article.php?id=387
DHT – kiedy wykonać badanie dihydrotestosteronu? Poprzedni wpis 