Lamblioza to choroba pasożytnicza dwunastnicy i jelita cienkiego, wywoływana przez pierwotniaki. Jest przenoszona drogą pokarmową, a więc można się nią zarazić przez brudne ręce, skażoną wodę z jezior lub rzek albo spożywanie zanieczyszczonych pokarmów. Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest biegunka, ale oprócz niej czasem pojawiają się zmiany skórne w postaci pokrzywki. Główną przyczyną rozprzestrzeniania się lambliozy jest niedostateczne zachowanie zasad higieny osobistej.
Lamblioza – co to za choroba i kogo dotyczy?
Lamblioza – zwana także giardiozą – to jedna z najczęściej występujących chorób pasożytniczych na świecie. Dotyka jelito cienkie i dwunastnicę, a wywołuje ją pierwotniak o nazwie Giardia lamblia, który w polskim nazewnictwie funkcjonuje jako ogoniastek jelitowy lub wielkouściec jelitowy. Występuje on w postaci cyst (początkowy etap rozwoju) i trofozoitów (postać dojrzała). Badania wykazują, że chorobę może wywołać nawet połknięcie 10 cyst pasożyta, które znajdują się w zanieczyszczonej wodzie ze zbiorników, takich jak jeziora lub rzeki, w skażonym pokarmie, w odchodach (1 g kału zawiera aż kilkadziesiąt tysięcy cyst) lub na brudnych rękach.
Badania wykazują, że na świecie dochodzi do ponad 250 mln zachorowań na lambliozę rocznie. Pierwotniak najczęściej rozprzestrzenia się w krajach rozwijających się, a jego ofiarami zazwyczaj są dzieci do lat 5, które nie potrafią jeszcze prawidłowo przestrzegać zasad higieny osobistej. W Polsce nie wszystkie przypadki są rejestrowane, jednak statystyki sprzed kilku lat pokazują, że na tę chorobę zapadało mniej niż 1000 osób rocznie.
Jak można zarazić się lambliozą?
Giardia lamblia to pierwotniak przenoszony drogą pokarmową. Oznacza to, że można się nim zarazić poprzez wypicie wody, w której znajdują się cysty. Zdarza się to np. w sytuacji, gdy podczas wycieczki po parku narodowym skosztujesz wody z jeziora lub rzeki. Do zachorowania dochodzi także przez przypadkowy kontakt z zakażonym kałem. Dzieje się to np. wtedy, gdy małe dziecko przypadkowo dotknie takich odchodów, a potem je przekąskę brudnymi rękami. Do zarażenia może dojść także przez uścisk dłoni osoby zakażonej i zjedzenie pizzy bez używania sztućców. Pierwotniak rzadko występuje w pożywieniu, jednak takie sytuacje także się zdarzają.
Lamblioza – przyczyny i czynniki ryzyka
Przyczyną zarażenia lambliozą jest przede wszystkim niedostateczna higiena osobista. Można wymienić też inne czynniki, które sprzyjają rozwojowi choroby. Oto przykłady:
- praca w żłobku lub przedszkolu;
- podróż do strefy międzyzwrotnikowej, gdzie często dochodzi do tzw. biegunki podróżnej o pochodzeniu pasożytniczym;
- udział w obozie survivalowym, podczas którego nie są przestrzegane normy sanitarne;
- niedożywienie organizmu i upośledzenie odporności;
- kontakty seksualne o charakterze analnym lub oralnym;
- bezkwaśność żołądka.
W zdecydowanej większości lamblioza to choroba, której da się uniknąć, wprowadzając w życie odpowiednie nawyki higieniczne.
Jak objawia się lamblioza u dzieci i dorosłych?
W wielu przypadkach lamblioza przebiega bezobjawowo, jednak do jej najczęstszych symptomów należy uciążliwa biegunka. W ostrym przebiegu choroby pojawiają się cuchnące, wodniste stolce, ból w górnej części brzucha, wzdęcia oraz utrata apetytu. Nieleczona ostra postać giardiozy zazwyczaj przekształca się w przewlekłą biegunkę tłuszczową. Wtedy dochodzi także do zaburzeń wchłaniania, częstych kolek, znacznego osłabienia organizmu, a nawet depresji. Nieleczone lamblie u dzieci objawiają się zaburzeniem wzrastania. W niektórych przypadkach, choć zdarza się to dość rzadko, lamblioza może dawać też objawy skórne w postaci pokrzywki. Do innych nietypowych symptomów należą m.in.: zapalenie dróg żółciowych, reaktywne zapalenie stawów lub nagła nietolerancja laktozy.
Lamblie u dzieci – czy są groźne?
Lamblioza o łagodnym przebiegu nie zagraża zdrowiu i życiu najmłodszych. Ale tego samego nie można powiedzieć o ostrej lub przewlekłej postaci choroby. Długotrwała biegunka może prowadzić do poważnego odwodnienia organizmu. W sytuacjach skrajnych taki stan bezpośrednio zagraża życiu. Utrata apetytu i znaczny spadek masy ciała także nie są wskazane w wieku rozwojowym. Te symptomy mogą prowadzić do stopniowego wyniszczenia organizmu, a także zahamowania jego rozwoju. Dlatego biegunki u małych dzieci nie powinno się bagatelizować.
Lamblioza – diagnostyka i leczenie
Jeśli zachodzi podejrzenie lambliozy, lekarz w pierwszej kolejności zleca wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych. Mogą być to: mikroskopowe badanie próbki stolca, gastroskopia, wykrycie DNA pasożyta w kale lub panel jelitowy.
Lamblioza to choroba, która – jeśli przebiega bezobjawowo – może minąć samoistnie. Jednak w ostrym lub przewlekłym przebiegu konieczna jest konsultacja z lekarzem oraz wdrożenie odpowiedniej terapii. Specjalista zaleci przede wszystkim środki na powstrzymanie biegunki, która – jeśli trwa zbyt długo – może prowadzić do groźnego odwodnienia organizmu. Następnie zalecane jest przyjmowanie środków, które mają na celu wyeliminowanie pasożyta z organizmu. Przechorowanie tej choroby nie zapewnia trwałej odporności. W praktyce oznacza to, że na lambliozę można zachorować kilka razy w życiu. Co ważne, leczeniu muszą zostać poddani wszyscy domownicy, którzy na co dzień stykają się z osobą zarażoną.
Profilaktyka lambliozy
Jeśli chcesz uniknąć lambliozy:
- Dbaj o higienę osobistą i często myj ręce.
- Nie pij wody z naturalnych zbiorników, nawet jeśli sprawiają one wrażenie bardzo czystych. Cysty pierwotniaka są niewidoczne dla oka.
- Dbaj o higienę miejsc intymnych przed stosunkiem seksualnym i wymagaj tego samego od swojego partnera.
- Zachowaj reżim sanitarny podczas podróży do innych stref klimatycznych.
- Staraj się nie jeść rękami, a jeśli już to robisz, umyj dłonie przed posiłkiem i po.
Zapobieganie lambliozie jest zdecydowanie łatwiejsze niż jej leczenie, dlatego warto na co dzień zachowywać zdrowe nawyki.
Autor: Marta Drzazga
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
- A. Boroń-Kaczmarska i in., Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.
- Z. Rudkowski, Choroby zakaźne i pasożytnicze u dzieci, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
Wypadanie zębów – jakie są najczęstsze przyczyny? Poprzedni wpis 