Spis treści:
Łysienie łojotokowe to choroba skóry, która kończy się całkowitą i nieodwracalną utratą włosów. Spowodowane jest przez łojotokowe zapalenie skóry. Łysienie jest konsekwencją zaburzeń pracy gruczołów łojowych na owłosionej skórze i bytowania na niej drożdżaka Malassezia. Na jakie objawy należy zwrócić uwagę w początkowej fazie choroby? Czy łysienie łojotokowe można leczyć?
Łysienie łojotokowe – przyczyny
Łojotokowe zapalenie skóry ma miejsce, gdy dochodzi do zaburzeń pracy gruczołów łojowych. Nie oznacza to jednak, że choroba dotyka wyłącznie osób cierpiących na łojotok. Wzmożona praca gruczołów łojowych to tylko jeden z objawów łojotokowego zapalenia skóry. Istotnym czynnikiem jest tutaj skład wydzielanego przez gruczoły sebum. U zdrowego człowieka w skład wydzieliny z gruczołów łojowych wchodzą skwalen i wolne kwasy tłuszczowe. Natomiast w przebiegu łojotokowego zapalenia skóry pojawiają się tam cholesterol i triglicerydy. W tym miejscu warto rozważyć zależność pomiędzy łysieniem łojotokowym a androgenowym, ponieważ działanie androgenów również ma wpływ na pracę gruczołów łojowych. Skąd ten wniosek? Otóż dzieci na ogół nie cierpią na łojotokowe zapalenie skóry. Problem pojawia się w przypadku dzieci z zaburzeniami gospodarki hormonalnej lub dopiero w okresie dojrzewania.
Drugą bardzo istotną przyczyną łysienia androgenowego jest lipofilny drożdżak o nazwie Malassezia. To grzyb, który naturalnie bytuje na zdrowej skórze, jednak u osób cierpiących na łojotokowe zapalenie skóry obserwuje się nagły wzrost jego aktywności. Malassezia jest grzybem toksycznym, może wywoływać stany zapalne skóry. Jego nadmierna aktywność powoduje zdecydowaną odpowiedź układu immunologicznego w postaci nadprodukcji sebum.
Istnieją czynniki, które zwiększają podatność na zachorowanie. Są to między innymi: obniżenie odporności, problemy neurologiczne, zaniedbania w higienie osobistej, długotrwały stres, alkoholizm, nieprawidłowa dieta. Nieleczone zapalenie powoduje łysienie łojotokowe.
Łysienie łojotokowe – objawy
Na skórze dotkniętej łojotokowym zapaleniem skóry pojawia się rumień, który bardzo szybko pokrywa się strupami o żółtym zabarwieniu. Skóra swędzi, a naskórek bardzo silnie się łuszczy. W stanach zaawansowanych obserwuje się powstawanie strupów i nadżerek na skórze.
Łojotokowe zapalenie skóry nasila się w chłodnych miesiącach. Pojawienie się zmian obserwuje się nie tylko na skórze głowy, ale również w innych miejscach na ciele – również na twarzy. Łysienie łojotokowe jest konsekwencją nieleczonego łojotokowego zapalenia skóry. Włosy zaczynają się przerzedzać i jeśli skóra nie zostanie wyleczona, wówczas znikną całkowicie. Ze względu na przewlekły charakter tego schorzenia i szybkie postępowanie zmian, w przypadku zauważenia pierwszych objawów należy udać się na konsultację dermatologiczną.
Jak diagnozuje się i leczy łysienie łojotokowe?
Wizyta u dermatologa jest konieczna, ponieważ tylko badania w gabinecie oraz testy laboratoryjne pozwalają na rozpoznanie problemu, ustalenie jego przyczyn i wdrożenie skutecznego leczenia. Dermatolog po oględzinach zmian skórnych zaleci badanie mikrobiologiczne i biopsję skóry. Należy pamiętać, że objawy łojotokowego zapalenia skóry można pomylić z symptomami dermatoz alergicznych, grzybicy skóry głowy czy łuszczycy.
Po otrzymaniu wyników badań można rozpocząć leczenie farmakologiczne. Konieczne jest podawanie preparatów, które wykazują działanie wielotorowe: przeciwgrzybicze, cytostatyczne (regulujące procesy odbudowy komórek naskórka) oraz keratolityczne (usuwające łuski ze zmienionych chorobowo miejsc). Celem jest zredukowanie łuski i regulacja naturalnych procesów odnowy naskórka. Działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze okazuje się niezbędne, by zahamować rozwój Malassezii oraz zapobiec zakażeniom bakteryjnym ran powstałych w wyniku uszkodzenia skóry.
Szybkie wdrożenie leczenia i wybór preparatów o silnym działaniu pozwala zapobiec łysieniu łojotokowemu. W toku leczenia najważniejsza jest jednak systematyczność pacjenta oraz wprowadzenie zmian w diecie czy w trybie życia, które zmniejszą ryzyko wystąpienia choroby w przyszłości.
W celu usunięcia łuski stosuje się najczęściej kwas salicylowy, pirytionian cynku lub siarczek selenu. Towarzyszyć im powinna dobrze dobrana pielęgnacja, oparta o naturalne olejki, np. eukaliptusowy czy szałwiowy, i ekstrakty roślinne, np. z pokrzywy, aloesu, rozmarynu. Warto mieć na uwagę, że gdy występuje łysienie łojotokowe, to stan chorobowy jest już mocno zaawansowany. Wówczas poleca się łączenie różnych metod terapeutycznych. Regularne stosowanie peelingów trychologicznych i delikatnych kosmetyków myjących jest tutaj postrzegane jako prawidłowa higiena chorej skóry. Do zatrzymania zmian i wyleczenia skóry potrzebne są przepisane przez specjalistę antybiotyki, preparaty zawierające retinoidy, glikokortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny. Pomocna może okazać się również fototerapia lub terapia PUVA.
Bardzo istotne jest przeprowadzenie pełnej kuracji, która w zależności od zaawansowania choroby trwa nawet kilka miesięcy. Nie można zakończyć terapii przed wyznaczonym przez specjalistę czasem, nawet jeśli nastąpiła poprawa. Aby utrzymać ten stan i zapobiec nawrotom choroby, należy doprowadzić kurację do końca. Niezbędne są również zmiany w pielęgnacji skóry, diecie i trybie życia. Unikanie używek, zdrowe odżywianie i prawidłowa higiena pozwalają zahamować łysienie łojotokowe.
A: Magdalena Głowala-Habel
Bibliografia
- M. Matysek-Nawrocka, M. Bernat, M. Koziarski, Trychologia kosmetyczna jako metoda diagnozy oraz leczenia wybranych schorzeń skóry głowy i włosów. Medyczne aspekty kosmetologii i dietetyki, „Kosmetologia Estetyczna” 7/2019.
- A. Buczek i in., Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry?, „Postępy Nauk Medycznych” 1a/2018, s. 49–54.
