Migrena objawia się umiarkowanym lub silnym bólem głowy, któremu często towarzyszą inne objawy – nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło i dźwięki. U kobiet, które cierpiały na migreny przed zajściem w ciążę, dolegliwości w jej trakcie mogą ulec znacznemu nasileniu. Dowiedz się, jakie są metody leczenia bólu migrenowego w ciąży.
Migrena – czym jest spowodowana?
Migrena jest często występującą dolegliwością, dotyczącą około 12% populacji. Szacuje się, iż w ciągu roku jej objawy zgłasza przynajmniej raz 17% kobiet i 6% mężczyzn. Bóle migrenowe dotyczą częściej kobiet, pojawiają się zwykle po okresie dojrzewania płciowego, osiągają największe nasilenie około 41. roku życia, a po okresie menopauzy zdarzają się coraz rzadziej lub całkowicie ustępują. Migreny nie wpływają na płodność ani na przebieg ciąży, często jednak ulegają nasileniu u kobiet spodziewających się dziecka.
Etiologia bólu migrenowego pozostaje wciąż nie do końca poznana. Istnieje wiele teorii co do jej podłoża – do niedawna uważano, iż przyczyną dolegliwości są zaburzenia naczyniowe, prowadzące do kurczenia się (wywołującego ból głowy) i rozszerzania (będącego przyczyną aury) naczyń krwionośnych w ośrodkowym układzie nerwowym. Aktualnie dominuje teoria zaburzeń przekaźnictwa w neuronach, jednak nie ustalono ostatecznej przyczyny występowania migreny.
U większości pacjentów (76%) wystąpienie migreny jest związane z obecnością czynnika wyzwalającego, najczęściej:
- stresu,
- zmian hormonalnych w przebiegu menstruacji, owulacji lub ciąży,
- zmian pogody,
- głodu,
- nadmiaru lub niedoboru snu,
- intensywnych zapachów,
- nadmiaru światła,
- spożycia alkoholu (najczęściej wina).
U kobiet spodziewających się dziecka należy wykonać podstawowe badania laboratoryjne, aby wykluczyć inne częste przyczyny bólu głowy (np. niedokrwistość, infekcje).
Objawy migreny w ciąży
Migrena przebiega u kobiet ciężarnych w podobny sposób jak u innych osób. Zwykle można wyróżnić 4 etapy bólu migrenowego:
- faza prodromalna – występuje u 77% pacjentów na 24–48 godzin przed bólem głowy. Objawia się: nadmiernym ziewaniem, zmianą nastroju, bólem szyi, nadwrażliwością na światło i dźwięki, niepokojem, nadmiernym poceniem się lub wzmożonym pragnieniem,
- aura – obecna u co czwartej osoby z migreną, może poprzedzać ból głowy lub pojawić się w trakcie jego trwania. Obejmuje wrażenia świetlne i dźwiękowe, zaburzenia czucia (parestezje), zwężenie pola widzenia. Objawy są zawsze w pełni odwracalne,
- ból głowy – często jednostronny, pulsujący, nasilający się w ciągu kilku pierwszych godzin. Trwa zwykle od kilku godzin do kilku dni. Mogą mu towarzyszyć: nudności, wymioty, światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki, katar, łzawienie oczu. Dolegliwości zmniejszają się nieznacznie w trakcie snu,
- faza postdromalna – wyczerpanie, senność, zaburzenia koncentracji.
Klasyfikacja leków stosowanych w ciąży
W latach 70. amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) stworzyła klasyfikację leków stosowanych w ciąży. Każdy lek powinien mieć w ulotce informację o kategorii bezpieczeństwa w ciąży:
- kategoria A – badania nie wykazały niebezpieczeństwa stosowania leku dla płodu w łonie matki,
- kategoria B – badania na zwierzętach nie wykazały negatywnego wpływu na płód, ale nie przeprowadzono badań na kobietach ciężarnych,
- kategoria C – badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne, ale nie przeprowadzono badań na kobietach ciężarnych,
- kategoria D – istnieją dowody na działanie szkodliwe na płód u kobiet ciężarnych, ale leki są dopuszczalne do stosowania, jeśli potencjalne korzyści przewyższają ryzyko, np. w stanie zagrożenia życia matki,
- kategoria X – istnieją dowody na działanie szkodliwe na płód, a ryzyko przewyższa ewentualne korzyści z ich stosowania.
Przyjęto, iż leki kategorii A i B mogą być bezpiecznie stosowane przez kobiety ciężarne. Należy jednak pamiętać, iż przyjmowanie jakiegokolwiek leku lub suplementu diety w ciąży powinno zostać uprzednio skonsultowane z lekarzem. W wybranych sytuacjach może on podjąć decyzję o konieczności włączenia leków z innych kategorii wg FDA (najczęściej kategorii C).
Metody leczenia migreny u kobiet ciężarnych
Szczególny okres w życiu kobiety, jakim jest ciąża, ogranicza wybór leków stosowanych zwykle w leczeniu migreny. Nie oznacza to jednak, iż nie mogą one używać żadnych medykamentów. Zaleca się, aby kobiety z nawracającymi bólami migrenowymi skonsultowały się z ginekologiem w sprawie leczenia już w trakcie starań o dziecko.
Za bezpieczny lek przeciwbólowy w ciąży uważa się paracetamol i jest on zwykle lekiem z wyboru w migrenie u kobiet spodziewających się dziecka. Niestety, jego skuteczność w leczeniu bólu migrenowego jest zwykle niewystarczająca. Bezwzględnie przeciwwskazane jest stosowanie w ciąży ergotaminy i dihydroergotaminy (kategoria X wg FDA). W drugim trymestrze ciąży po konsultacji z lekarzem można przyjmować ibuprofen i naproksen. Należy jednak pamiętać, iż są to leki przeciwwskazane u kobiet w pierwszym i trzecim trymestrze ciąży.
Domowe sposoby leczenia migreny w ciąży
U kobiet spodziewających się dziecka możliwości leczenia bólu migrenowego są ograniczone. Wiele leków skutecznych przed ciążą jest przeciwwskazanych do stosowania podczas niej. Tym bardziej zaleca się ciężarnym unikać czynników wyzwalających napady migreny, m.in. stresu, silnych bodźców oraz nieprawidłowej diety. Przydatne mogą być techniki relaksacyjne, masaże, medytacja.
Jakie domowe sposoby można stosować w ciąży podczas ataku migreny? Zaleca się m.in.:
- położenie się w odosobnieniu, w zaciemnionym i cichym pokoju oraz próbę zaśnięcia – dolegliwości często zmniejszają się podczas snu,
- zimne lub ciepłe okłady na głowę,
- ciepły prysznic,
- delikatny ucisk tętnicy skroniowej po stronie bólu głowy.
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- Ruschel M., De Jesus O., Migraine Headache, “StatPearls”, 2022, dostęp online: sierpień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560787/.
- Goadsby P., Goldberg J., Silberstein S., Migraine in Pregnancy, “StatPearls”, 2008, dostęp online: sierpień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2440903/.
