Nadmiar cynku – objawy

Cynk to jeden z najważniejszych mikroelementów, którego potrzebujesz, aby układy krwionośny, odpornościowy i nerwowy funkcjonowały prawidłowo. Ten składnik wspiera rozwój najmłodszych i poprawia płodność mężczyzn. Nic więc dziwnego, że wiele osób dba, aby nie zabrakło go w codziennej diecie, a niektórzy sięgają nawet po suplementy. We wszystkim warto zachować umiar, ponieważ przedawkowanie cynku także niesie szereg negatywnych konsekwencji. Należą do nich m.in.: bóle brzucha, osłabienie, bóle głowy, a nawet halucynacje. 

Cynk – jaką rolę odgrywa w organizmie?

Cynk to jeden z najważniejszych składników mineralnych. Odgrywa znaczącą rolę w procesach przemiany składników odżywczych (białek, tłuszczów i węglowodanów), a także bierze udział w syntezie DNA i hormonów. Jego obecność w codziennej diecie jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, kostnego, nerwowego oraz krwionośnego. Składnik ten pomaga w leczeniu chorób, takich jak depresja czy schizofrenia. W sezonie zimowym poprawia odporność, zapobiega przeziębieniom i grupie. Cynk wspiera proces wzrostu, dlatego jest szczególnie ważny w jadłospisie małych dzieci. 

Omawiany mikroelement ma szereg innych zalet. Jego dobroczynne właściwości doceniają osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze, żylaki czy choroby stawów o podłożu reumatycznym. Warto wiedzieć, że cynk reguluje pracę trzustki i pomaga utrzymać odpowiedni poziom insuliny. Zapobiega więc rozwojowi choroby cywilizacyjnej, jaką jest cukrzyca typu 2. Po ten składnik powinni sięgać także panowie, którzy starają się o poczęcie dziecka – cynk znacznie poprawia jakość spermy. Polecają go również eksperci od urody, ponieważ poprawia kondycję włosów, skóry i paznokci. Maści na bazie tego składnika pozwalają wygrać walkę z trądzikiem młodzieńczym lub łuszczycą. Dzięki nim skóra staje się odporna na podrażnienia, a rany goją się szybciej. Trudno więc wyobrazić sobie, że ten dobroczynny składnik może mieć negatywny wpływ na organizm.

Jak uniknąć niedoboru i nadmiaru cynku? Poznaj zakresy referencyjne

Liczne zalety cynku sprawiają, że chciałoby się „jeść go garściami”. Nie warto jednak ulegać tej pokusie – wystarczy kilka miligramów dziennie, aby organizm odczuł dobroczynne działanie omawianego mikroelementu. Normy spożycia zależą od płci i wieku. Oto dzienne zakresy referencyjne:

• dla niemowląt: 2 mg;
• dla dzieci od 1. do 9. roku życia: 3–5 mg;
• dla chłopców w wieku 10–18 lat: 8–11 mg;
• dla dziewcząt w wieku 10–18 lat: 8–9 mg;
• dla dorosłych kobiet: 8 mg;
• dla kobiet w ciąży: 11–12 mg;
• dla mam karmiących piersią: 12–13 mg;
• dla dorosłych mężczyzn: 11 mg [1].

Sięgaj po cynk w naturalnej postaci, jednak gdy jest to niemożliwe – np. z powodu nietolerancji pokarmowych – wybierz preparat multiwitaminowy.

W jakich produktach znajduje się cynk?

Cynk występuje w powszechnie lubianych i często wykorzystywanych w kuchni produktach spożywczych. Należą do nich m.in.: ryż i nasiona (pestki dyni lub słonecznika, sezam), grzyby hodowlane (pieczarki, boczniaki), kakao, orzechy nerkowca, wątróbka, żółtko kurze, olej lniany. Najwięcej cynku można znaleźć w ostrygach. Miłośnicy tych owoców morza muszą jednak bardzo uważać, bo w 100 g znajduje się ponad 60 g cynku. Nadmierne spożywanie potraw na bazie ostryg to prosta droga do przedawkowania tego pierwiastka, które objawia się w bardzo nieprzyjemny sposób.

Nadmiar cynku – jakie są objawy?

Cynk w zalecanej dawce przyniesie Ci wyłącznie korzyści. Jeśli jednak regularnie przekraczasz normy dziennego spożycia, możesz doświadczyć objawów przedawkowania. Jego pierwszym objawem bywa metaliczny posmak w ustach. Do tego dochodzą inne symptomy:

• ból głowy;
• zawroty głowy;
• nadmierna potliwość;
• chroniczne zmęczenie;
• spadek apetytu;
• dolegliwości układu pokarmowego, takie jak: ból brzucha, wymioty, nudności, biegunka czy podrażnienie jelit;
• objawy neurologiczne – halucynacje czy większa podatność na rozwój choroby Alzheimera;
• niedokrwistość;
• podwyższony poziom szkodliwego cholesterolu (LDL) i jednoczesne zmniejszenie tzw. dobrego cholesterolu (HDL).

Pamiętaj, że nadmierne spożywanie cynku prowadzi także do zaburzenia wchłaniania miedzi i może przyczynić się do niedoboru tego pierwiastka w organizmie.

Jakie badania warto zrobić i kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Jeśli obserwujesz u siebie powyższe objawy, nie odkładaj wizyty u lekarza. Lekarz rodzinny z pewnością zleci wykonanie podstawowych badań krwi i moczu, dzięki którym będzie można zobaczyć, w jakim stanie jest Twój organizm. Gdy zachodzi podejrzenie, że za niepokojące objawy odpowiada nieprawidłowy poziom cynku, można zrobić badania poziomu cynku w surowicy krwi. Otrzymany wynik pomoże wprowadzić niezbędne zmiany w diecie. Jeśli spożywasz za dużo cynku, musisz wykluczyć niektóre produkty. Sięgając po preparat multiwitaminowy, sprawdź w nim zawartość cynku. Być może jest ona zbyt wysoka. Nie musisz rezygnować z przyjmowania witamin – wystarczy, że zmienisz preparat.

Suplementacja cynku – kiedy warto sięgnąć po suplement diety?

Z suplementami diety trzeba postępować ostrożnie, zwłaszcza że organizm człowieka ma stosunkowo niewielkie zapotrzebowanie na cynk i bardzo łatwo przedawkować ten mikroelement. Jeśli Twoja dieta jest odpowiednio zbilansowana, a dodatkowo przyjmujesz suplementy multiwitaminowe w formie pastylek do ssania, żeli czy syropów, istnieje duża szansa, że przekraczasz dopuszczony poziom cynku. Po suplementy diety z tym składnikiem powinny sięgać przede wszystkim: kobiety w ciąży, mamy karmiące, osoby starające się o poczęcie dziecka, a także dzieci w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju. W innych przypadkach stosowanie suplementacji zawsze należy skonsultować z lekarzem. Zarówno niedobór, jak i nadmiar omawianego składnika negatywnie wpływa na organizm.

Autor: Marta Drzazga

Bibliografia

1. E. Rychlik i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf (dostęp z 25.05.2022).
2. K. Świątkowska i in., Jedz mądrze. Fakty i mity o zdrowym odżywianiu, Wydawnictwo Buchmann, Warszawa 2021.
3. J. Dąbrowski, Witaminy i minerały, Wydawnictwo Adamascenicum, Warszawa 2017. 
4. D. Głąbska i in., Dietoterapia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.

Oceń artykuł