Potas to jeden z najważniejszych pierwiastków występujących w ludzkim organizmie. Bardzo ważne jest, aby zachować jego odpowiedni poziom, ponieważ ani niedobór, ani nadmiar nie jest bezpieczny. Jak się objawia hiperkaliemia, czyli nadmiar potasu w organizmie? Jak bardzo niebezpieczny jest nadmiar potasu dla zdrowia?
Nadmiar potasu to inaczej hiperkaliemia, która w umiarkowanej i ciężkiej postaci może być bardzo niebezpieczna dla organizmu. Najczęstszą przyczyną jest upośledzona wydolność nerek, wynikająca z choroby lub przyjmowania określonych leków. Jeśli zauważasz u siebie przewlekłe zmęczenie, zawroty głowy, mrowienie, problemy z kończynami i ze snem, warto wykonać badania krwi.
Rola potasu w organizmie człowieka
Potas obok chloru i sodu jest najważniejszym pierwiastkiem, niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Ponad 90% spożytego potasu ulega wydaleniu przez nerki, a pozostała ilość przez przewód pokarmowy.
Potas reguluje ciśnienie osmotyczne komórek oraz wpływa na równowagę kwasowo-zasadową. Ponadto czuwa nad transportem substancji do komórek – zwiększa przepuszczalność błon komórkowych oraz zapobiega ich przewodnieniu. Jest elektrolitem, co oznacza, że kontroluje pracę mięśni. Dzięki niemu organizm generuje impulsy elektryczne w komórkach ciała, w tym w komórkach mięśni serca, a więc potas odpowiada za jego prawidłowe bicie.
Odpowiedni poziom potasu obniża ciśnienie tętnicze krwi, działa pozytywnie na naczynia krwionośne, a także reguluje produkcję wolnych rodników, zmniejszając ryzyko udaru mózgu. Z tego powodu osoby chorujące na nadciśnienie, cukrzycę, cierpiące na niewydolność serca oraz zagrożone udarem powinny dbać o zachowanie prawidłowego poziomu potasu w organizmie.
Potas pomaga także utrzymać prawidłowy poziom insuliny.
Nadmiar potasu – objawy
Prawidłowe stężenie potasu w organizmie powinno wynosić między 3,6 a 5,2 mmol/l [1]. Zarówno niedobór, jak i nadmiar tego pierwiastka powinien być alarmujący, ponieważ może nieść poważne konsekwencje. Warto w tym kierunku wykonywać regularne badania, aby sprawdzić poziom potasu w organizmie. Hiperkaliemia, czyli nadmiar potasu, dzieli się na lekką, umiarkowaną i ciężką.
Lekka hiperkaliemia nie daje zazwyczaj żadnych objawów. W przypadku umiarkowanej oraz ciężkiej hiperkaliemii najczęściej występują:
- ogólne osłabienie,
- osłabienie mięśni wraz z ich porażeniem, szczególnie kończyn dolnych,
- duszność i trudność w oddychaniu,
- szybkie męczenie się, brak tchu,
- osłabiona praca mięśnia sercowego,
- wolne i nieregularne tętno.
Często pacjenci czują się zdezorientowani, odczuwają mrowienie w kończynach. Wysokie stężenie potasu, a więc ciężka hiperkaliemia, może doprowadzić do zatrzymania akcji serca i nagłego zgonu. Dlatego jeśli zauważysz u siebie powyższe objawy, musisz jak najszybciej udać się do lekarza.
Podwyższony potas – przyczyny wysokiego potasu we krwi
Hiperkaliemia to zwiększone stężenie potasu w surowicy powyżej 5/5 mmol/l [1]. Może być związana z nadmiernym spożywaniem tego pierwiastka w potrawach, szczególnie jeśli cierpisz na niewydolność nerek lub przyjmujesz leki hamujące wydalanie potasu, na przykład niesterydowe leki przeciwzapalne.
Podwyższony poziom potasu w organizmie może być również spowodowany:
- cukrzycą,
- chorobą wątroby,
- rabdomiolizą, czyli uszkodzeniem mięśni,
- chorobą nowotworową,
- kwasicą metaboliczną (w wyniku sepsy lub zatrucia),
- hemolizą (rozpadem erytrocytów w naczyniach krwionośnych lub rozpadem dużych krwiaków),
- przyjmowaniem zbyt dużej ilości suplementów diety zawierających potas.
Najczęściej zbyt wysoki potas pojawia się na skutek upośledzonego wydalania pierwiastka przez nerki z moczem. Związane jest to z uszkodzeniem nerek, kamicą moczową, przewlekłą chorobą nerek, niedoczynnością nadnerczy lub przyjmowaniem leków hamujących wydalanie potasu.
Nadmiar potasu w organizmie – rozpoznanie i leczenie
Nadmiar potasu rozpoznaje się na podstawie oznaczenia stężenia pierwiastka we krwi. Jeśli lekarz stwierdzi, że pacjent jest w pełni zdrowy, nie ma oczywistych powodów do podwyższonego stężenia potasu we krwi, zwykle zaleca ponowne wykonanie badania. W przypadku pacjenta, u którego podejrzenia są słuszne, po dodatnim wyniku robi się EKG oraz stężenie kreatyniny w surowicy krwi w celu oceny wydolności nerek. Po rozpoznaniu lekarz ustala przyczynę hiperkaliemii i ocenia zagrożenie dla życia pacjenta.
Jeśli lekarz ma do czynienia ze stanem zagrożenia życia, zaleca leczenie szpitalne. Wówczas wdrażane jest działanie, które pomaga szybko i trwale zmniejszyć stężenie potasu we krwi. Do metod leczenia należą:
- wlew glukozy i insuliny do krwi,
- leki podawane w nebulizacji,
- wapń podawany dożylnie, który ma na celu chronić serce,
- zastosowanie leków moczopędnych, aby pobudzić nerki do działania i wydalać potas z moczem,
- dializa.
Leczenie nadmiaru potasu nie kończy się w szpitalu – w trakcie terapii przez dłuższy czas kontroluje się stężenie tego pierwiastka we krwi. Lekarz indywidualnie ustala ramy czasowe wizyt kontrolnych i badań.
Poza objawami ważne jest leczenie przyczyny hiperkaliemii. Jeśli została ona wywołana przez określone leki, dąży się do ich wyeliminowania. Jeśli nadmiar potasu wynika z choroby, należy ją wyleczyć. Całkowicie hiperkaliemia ustępuje po usunięciu jej przyczyny, a następnie po wydaleniu nadmiaru potasu z organizmu.
Autor: Marta Skrzypek
Bibliografia
- C. Haldeman-Englert, M. Foley, R. Turley, Health Encyclopedia, https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167&contentid=potassium (dostęp: maj 2022 r.).
- P. Uruski, A. Tykarski, Znaczenie i zasady kontroli gospodarki potasowej w chorobach sercowo-naczyniowych, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2019.
Nadmiar magnezu – objawy Poprzedni wpis 