Nadmiar sodu w organizmie

Do nadmiaru sodu w organizmie, czyli hipernatremii, dochodzi, kiedy stężenie sodu w surowicy krwi przekracza 145 mmol/L. Nierzadko towarzyszy temu także hiperkaliemia (nazywana inaczej hiperpotasemią), w przypadku której zwiększa się poziom potasu. Wynosi on wtedy ponad 5,5 mmol/L.

Najczęstsze przyczyny nadmiaru sodu w organizmie

Główną przyczyną hipernatremii są błędy dietetyczne. Jadłospis pełen wędlin, serów, chipsów, mięs, solonych orzechów i paluszków czy też zupek błyskawicznych sprawia, że poziom sodu w organizmie gwałtownie wzrasta. Dzieje się tak dlatego, że żywność ta ma w sobie bardzo duże pokłady soli, która z kolei jest głównym źródłem sodu.

Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega – bezpieczna ilość soli spożywanej w ciągu dnia przez osobę dorosłą to zaledwie 5 g, czyli jedna, nawet niepełna, łyżeczka. W takiej dawce znajduje się aż około 1500–2000 mg sodu. Warto pamiętać jednak, że ilość tego pierwiastka, jaką spożywasz, nie ogranicza się jedynie do tego, w jakim stopniu dosalasz potrawy. Sól znajduje się także w gotowej żywności.

Kolejnymi często spotykanymi przyczynami zbyt dużej ilości sodu w organizmie są nadmierna utrata wody oraz niedostateczne spożycie płynów. Do utraty wody najczęściej dochodzi w czasie choroby, przy stanach gorączkowych. Jest to proces niezależny od wieku. Z kolei zbyt małe spożycie płynów dotyka najczęściej małe dzieci lub osoby starsze. W sytuacjach zaniedbania może także dotyczyć osób nieprzytomnych.

Nadmiar sodu w organizmie – przyczyny chorobowe

Do wspomnianej wcześniej utraty płynów hipotonicznych może dochodzić nie tylko w wyniku zdrowych procesów (np. pocenia), lecz również na skutek chorób. Cenne zasoby mogą ulec wyraźnemu zmniejszeniu w wyniku chorób układu pokarmowego. Mowa tutaj szczególnie o zatruciach i niestrawnościach, które wywołują biegunki i wymioty.

Ilość płynów może zmniejszyć się także przy schorzeniach nerek, w wyniku moczówki prostej centralnej czy też moczówki nerkowej. Innym zaburzeniem, które wywołuje ten proces, jest hiperglikemia. Może ona wystąpić zwłaszcza w przypadku niewykrytej czy też po prostu nieodpowiednio leczonej cukrzycy.

Inną wynikającą często z choroby przyczyną nadmiernej ilości sodu jest zbyt duża podaż tego pierwiastka. Może ona wystąpić w przypadku wypicia słonej wody morskiej czy też przy nieprawidłowym leczeniu NaHCO3. Związek ten stosowany jest w terapii kwasicy mleczanowej. Zdarza się, że na nadmierną podaż narażone są także niemowlęta karmione pokarmami, które zawierają sól.

Przyczyną hormonalną zbyt dużej ilości sodu jest bardzo często niedobór wazopresyny. Jest to hormon wytwarzany przez część ośrodkowego układu nerwowego – podwzgórze. Wazopresyna jest odpowiedzialna za prawidłową gospodarkę wodną. Pomaga zatrzymywać wodę i sód w organizmie. Proces ten umożliwia zachowanie korzystnego poziomu nawodnienia. Wśród innych, rzadziej występujących chorób wymienia się także upośledzenie czynności ośrodka w mózgu odpowiedzialnego za stan równowagi ciśnień osmotycznych.

Nadmiar sodu w organizmie – jakie są objawy?

Objawy hipernatremii różnią się w zależności od jej typu. Hipernatremia ostra ma zdecydowanie gwałtowniejszy przebieg i nie może być wywołana jedynie błędnymi nawykami dietetycznymi. Jej objawy to przede wszystkim drżenia mięśni i nudności. W jej wyniku może także dojść do udaru lub śpiączki.

Częściej od hipernatremii ostrej występuje jej odmiana przewlekła. Początkowo zaburzenie to przebiega bezobjawowo. Dzieje się tak dlatego, że organizm przystosowuje się do nadmiernego poziomu sodu. W późniejszym czasie hipernatremia może skutkować insulinoopornością, arytmią serca, kamicą nerkową, nadciśnieniem tętniczym czy otyłością. Oprócz tego wzrasta ryzyko udaru oraz nowotworu żołądka.

Jeżeli podejrzewasz u siebie podwyższony poziom sodu, koniecznie wykonaj badanie poziomu sodu w organizmie i skonsultuj swoje wyniki z lekarzem. Bagatelizowanie objawów tego rodzaju może skutkować zagrożeniem zdrowia i życia.

Jak usunąć nadmiar sodu w organizmie?

W przypadku wystąpienia hipernatremii z przyczyn chorobowych konieczna jest konsultacja lekarska. Początkowo możesz udać się do lekarza pierwszego kontaktu. W zależności od podejrzewanej przyczyny problemu zastosuje on leczenie lub skieruje Cię do specjalisty z danej dziedziny. W związku z tym, jak szeroki jest wachlarz możliwych przyczyn chorobowych nadmiaru sodu w organizmie, niezbędna jest profesjonalna diagnostyka.

Jeżeli chwilowy nadmiar sodu wystąpił u Ciebie z powodu zjedzenia zbyt słonej potrawy, możesz poradzić sobie z tym problemem samodzielnie. Przede wszystkim zadbaj o odpowiednie nawodnienie oraz… zjedz banana. Owoc ten jest dobrym źródłem potasu, który wraz z sodem odpowiada za prawidłowe ciśnienie krwi. Pierwiastki te wzajemnie się uzupełniają – sód sprawia, że ciśnienie się zwiększa, potas zaś je obniża. Aby uniknąć zaburzenia ciśnienia, warto spróbować pomóc organizmowi uregulować ten proces.

Nadmiaru sodu wynikającego z diety możesz pozbyć się poprzez zmianę swoich nawyków żywieniowych. Warto przede wszystkim ograniczyć produkty wysoko przetworzone i bogate w sól oraz przestać dosalać przygotowywane potrawy. Chociaż początkowo takie zmiany mogą skutkować wrażeniem mdłego jedzenia, z czasem zapotrzebowanie na słony smak zupełnie się zmniejsza i dania smakują jak dawniej, a przy okazji nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.

Autor: Klaudia Gaicka