Spis treści:
Witamina D jest jedną z najważniejszych i niezbędnych witamin, które regulują szereg procesów w organizmie, wspomagają jego prawidłową pracę, a także chronią przed wieloma chorobami. Dużo mówi się o jej niedoborze, który jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia. Jednak nadmiar witaminy D okazuje się równie niepożądany. Jakie są objawy nadmiaru witaminy D i czym on może skutkować?
Hiperwitaminoza, czyli nadmiar stężenia witamin w organizmie, jest równie niebezpieczna, co ich niedobór. Witamina D pełni wiele funkcji, które wspomagają organizm w jego prawidłowej pracy, oraz chroni go przed różnymi chorobami. Niestety, zdarza się, że ktoś przesadza z suplementacją witaminy D i wówczas dochodzi do niebezpiecznych sytuacji dla zdrowia.
Rola witaminy D w organizmie
Witamina D należy do najważniejszych witamin, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Podstawowym jej zadaniem jest regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz uczestnictwo w mineralizacji kości. Witamina D ma także właściwości wzmacniające odporność na bakterie. Kontroluje pracę tzw. makrofagów, czyli komórek układu immunologicznego, czyli odgrywa ważną rolę w odporności wrodzonej. Badania potwierdziły, że cechuje się doskonałymi właściwościami przeciwbakteryjnymi, dzięki czemu – poprzez kurację słoneczną i odpowiednią dietę – wykorzystywano ją do leczenia gruźlicy jeszcze przed wynalezieniem antybiotyków. Prócz tego według najnowszych publikacji witamina D zapobiega powstawaniu komórek nowotworowych oraz pomaga w profilaktyce przeciwgrypowej.
Witamina D ma niezwykłe właściwości zdrowotne. Najważniejsze jej funkcje to:
- kontrolowanie wchłaniania wapnia z jelita i regulacja metabolizmu,
- zapobieganie krzywicy u dzieci i młodzieży,
- kontrola demineralizacji kości,
- pobudzanie mineralizacji zębów,
- kontrola wydzielania insuliny w trzustce,
- działanie i wzrost komórek w skórze,
- regulacja ciśnienia krwi,
- wpływ na wzrost włosów i kondycję skóry.
Jeśli masz poważne niedobory, to organizm, czerpiąc witaminę D z pożywienia lub suplementów, najpierw wykorzysta ją do wyrównania niedoborów w miejscach, gdzie jest to niezbędne, a dopiero później do budowania odporności. Jeżeli zatem wykorzystujesz witaminę D do wzmacniania odporności, pamiętaj o utrzymywaniu jej stałego, równego poziomu w organizmie. Aby sprawdzić jej stężenie, warto udać się na badanie, które to oceni. Musisz wiedzieć, że poza niedoborem niebezpieczny dla organizmu jest również nadmiar witaminy D.
Objawy i skutki nadmiaru witaminy D
Jak już wiesz, witamina D stanowi jeden z podstawowych składników odżywczych. Groźny dla zdrowia jest jej niedobór, a także nadmiar. Warto jednak podkreślić, że przedawkowanie witaminy D jest niemożliwe w przypadku, gdy dostarczasz ją z pożywieniem lub w wyniku ekspozycji na słońce. Organizm potrafi doskonale bronić się sam przed wysokimi dawkami witaminy dostarczanej w naturalny sposób. Jedynym źródłem zbyt dużej dawki okazuje się suplementacja, czyli przyjmowanie preparatów aptecznych z zawartością witaminy D.
Sam nadmiar witaminy D okazuje się niebezpieczny przede wszystkim dlatego, że jest ona tylko w niewielkiej ilości wydalana z organizmu. Gromadzi się w takich narządach, jak: wątroba, mózg, skóra, kości i tkanki.
Do objawów przedawkowania witaminy D należą:
- zapalenie skóry,
- nudności i wymioty,
- zawroty głowy,
- biegunka lub zaparcia,
- pragnienie,
- nadmierne pocenie się,
- częste oddawanie moczu,
- ból brzucha,
- niewydolność nerek,
- metaliczny smak w ustach,
- rozdrażnienie,
- nieregularna praca serca,
- nadpobudliwość i rozdrażnienie,
- nieregularna czynność serca.
Jeśli zauważysz niepokojące objawy, ważne, aby szybko zareagować. Leczenie jest wtedy o wiele prostsze. W skrajnych przypadkach może być wymagana tzw. hemodializa, czyli zabieg, podczas którego z krwi usuwane są szkodliwe substancje.
Zatrucie witaminą D
Toksyczne działanie, a więc zatrucie witaminą D, na szczęście występuje dosyć rzadko. Warto jednak wiedzieć, że w przypadku jej przedawkowania może dojść do niebezpiecznych sytuacji.
Zatrucie witaminą D zaczyna się od przyjmowania dawki powyżej 60 000 IU dziennie przez kilka dni. Dochodzi wtedy do hiperkalcemii, czyli nagromadzenia się nadmiaru wapnia we krwi. Wynika to z tego, że witamina D sprzyja wchłanianiu się wapnia z jelit. Pierwszymi objawami są: ogólne i nagłe osłabienie organizmu, mdłości, wymioty, częste oddawanie moczu. W poważniejszym stadium dochodzi do zaburzenia pracy serca, jelit oraz wątroby, kamicy nerek, zakażenia pęcherza moczowego i choroby kości. Warto też dodać, że zatrucie witaminą D jest bardzo niebezpieczne dla kobiet w ciąży – powoduje deformację płodów oraz kości noworodków.
Zapotrzebowanie na witaminę D
Zapotrzebowanie na witaminę D zależy od wieku, płci, ogólnego stanu zdrowia, wagi, chorób współistniejących, a także pory roku. Aby wiedzieć, jaki poziom stężenia witaminy D występuje w organizmie i jakie jest na nią zapotrzebowanie, warto zrobić odpowiednie badania i skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem. Najlepszym źródłem witaminy D jest słońce. Zdrowy człowiek, który przebywa 15 minut na słońcu z odkrytymi nogami i ramionami, wytwarza tyle witaminy, że nie potrzebuje jej suplementować. Witamina D wytwarzana w nadmiarze przez promienie słońca jest magazynowana w tkance tłuszczowej i stopniowo uwalniana w ciągu kilku tygodni.
Aby dostarczać odpowiednią dawkę witaminy D, warto zadbać o dietę. Do zalecanych produktów należą: ryby, nabiał, jaja, mięso oraz podroby. Duża dawka witaminy D znajduje się także w tłuszczu ssaków morskich, zwanym tranem.
Autor: Marta Skrzypek
Bibliografia
- H.K. Biesalski, P. Grimm, Żywienie. Atlas i podręcznik, Edra Urban & Partner, Wrocław 2015.
- J. Bosakowska, Witamina D – ważny element w wielu chorobach, „Food Forum” 2015, nr 3 (9), s. 114–118.
T. Halliday i in., Vitamin D status relative to diet, lifestyle, injury and illness in college athletes, „Medicine & Science in Sports & Exercise”, 2011, t .43, s. 335–343.
