Nadmierna potliwość – poznaj możliwe przyczyny i metody diagnostyki

Nadmierne pocenie się pod wpływem silnych emocji nie budzi niepokoju. To naturalna reakcja organizmu. Podobnie jak naturalna jest wzmożona aktywność gruczołów potowych w czasie wysiłku. Czasami jednak hiperhydroza jest symptomem poważnego schorzenia. Nie warto więc traktować jej wyłącznie jako wstydliwą dolegliwość, lecz sygnał do rozpoczęcia diagnostyki i leczenia.

Duża potliwość w nocy a menopauza

Menopauza to naturalny proces wygasania czynności jajników na skutek spadku uwalniania 17beta-estradiolu. Kobiety przechodzą ten proces przeciętnie między 48. a 52. rokiem życia. Jednak symptomy związane z przemianami hormonalnymi mogą być odczuwane nawet 13 lat wcześniej, czyli około 40. roku życia.

Aż 65% kobiet doświadcza uderzeń gorąca i zlewnych potów w związku z menopauzą. Niektóre budzą się wręcz z mokrą piżamą. Jeśli poza nocnymi potami doświadczasz uczucia nagłego rozlewania się ciepła w okolicy klatki piersiowej, szyi i twarzy, a miesiączki przestają być regularne – może być to symptom menopauzy.

W takim wypadku warto wykonać badania hormonalne (zbadać poziom estrogenów) oraz sprawdzić inne parametry istotne dla zachowania dobrej kondycji organizmu w okresie klimakterium (m.in.: PT (INR), anty-CCP, morfologia, fibrynogen, glukoza, lipidogram, hemoglobina glikowana met. HPLC, lipoproteina Lp(a), hs CRP).

Nadmierna potliwość a nadczynność tarczycy

Z nadczynnością tarczycy zmaga się około 1–2% populacji. Są to głównie kobiety. Schorzenie to polega na nadprodukowaniu przez tarczycę hormonów: T3 (trójjodotyroniny) i T4 (tyroksyny). 

Przyczyn tego zaburzenia jest wiele. Czasami nadaktywność gruczołu powiązana jest ze współwystępującą chorobą Gravesa-Basedowa czy chorobą Plummera. Bywa też następstwem zaburzeń metabolicznych czy rozwijających się guzów (przysadki mózgowej, trofoblastu) czy nawet raka.

Jednym z pierwszych symptomów nadczynności tarczycy jest utrzymujące się uczucie gorąca i zlewne poty. To dlatego skóra osób chorych wciąż jest wilgotna, nawet gdy temperatura otoczenia jest niska.

Jeśli poza tymi objawami zauważasz, że Twoje włosy się przerzedzają, trudno Ci się skupić, a do tego zmagasz się z bezsenności i nadpobudliwością – może to oznaczać, że chorujesz na nadczynność tarczycy. 

W takim wypadku wykonaj niezbędne badania. Udaj się do laboratorium, aby oznaczyć poziom: TSH, FT3, FT4, anty-TPO, anty-TG, TRAb. Wyniki skonsultuj z endokrynologiem, który oceni Twój stan zdrowia i ustali właściwe postępowanie.

Zapalne przyczyny nadmiernego pocenia

Wzmożone pocenie się jest typowym objawem chorób zapalnych, którym towarzyszy podwyższona ciepłota ciała. Wynika to z procesów termoregulacji – dzięki wytwarzaniu większej ilości potu, który pokrywa ciało, organizm naturalnie się chłodzi.

Jednak nie chodzi tu wyłącznie o infekcje bakteryjne i wirusowe. Wzmożone pocenie się na skutek podwyższonej temperatury ciała występuje też przy chorobach układowych takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

Jeśli odczuwasz także ból i sztywność stawów (zwłaszcza po przebudzeniu), nie możesz wykonać pełnego zakresu ruchu, może to oznaczać reumatoidalne zapalenie stawów. W takim wypadku skonsultuj się z reumatologiem oraz wykonaj niezbędne badania. Poza diagnostyką obrazową cenne są tu wyniki testu anty-CCP, OB, CRP, morfologii krwi, a także transaminaz (ALT, AST) i kreatyniny.

Bardzo duża potliwość a hipoglikemia

O hipoglikemii, czyli zbyt niskim poziomie cukru mowa jest, gdy stężenie glukozy we krwi spadnie poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l). Nie jest to jednak wyłącznie następstwo przyjęcia zbyt dużej dawki insuliny czy leków przeciwcukrzycowych.

Hipoglikemia może wynikać z pominięcia posiłku lub postu, nadużycia alkoholu czy dużego wysiłku fizycznego.

Charakterystycznym objawem spadku poziomu glukozy jest wzmożona potliwość, ale też zblednięcie skóry, drżenie rąk, ból głowy, uczucie senności czy tachykardia (przyspieszony rytm pracy serca). 

Jeśli często dokucza Ci wzmożone pocenie, a do tego odczuwasz inne wymienione wyżej objawy, może to oznaczać, że chorujesz na cukrzycę. W takim wypadku zbadaj w laboratorium poziomu glukozy we krwi i skonsultuj wyniki z diabetologiem.

Nadmierna potliwość a przyczyny hematologiczne

Nadmierna potliwość może mieć związek z rozwijającymi się schorzeniami hematologicznymi. Jest to symptom, który towarzyszy m.in. chłoniakowi Hodgkina (nowotwór układu limfatycznego). Symptomami dodatkowymi są m.in. niebolesne powiększenie węzłów chłonnych, osłabienie i świąd skóry.

Jeśli występuje u Ciebie nadmierna potliwość oraz objawy sterujące schorzenie hematologiczne – skonsultuj się z hematologiem i wykonaj badania ważne dla wstępnej diagnostyki: morfologię krwi, OB, CRP, a także badania biochemiczne służące ocenie wydolności wątroby i nerek.

Nadmierna potliwość a przyczyny onkologiczne

Guz chromochłonny nadnerczy jest chorobą nowotworową występująca u zaledwie 0,95 osób na milion pacjentów w ciągu roku. Rozwija się w obrębie komórek chromochłonnych nadnerczy.

W przebiegu schorzenia dochodzi do nadmiernej produkcji i uwalniana katecholamin (noradrenaliny, adrenaliny, dopaminy), najczęściej w wyniku wysiłku fizycznego, spożycia posiłku czy ucisku na jamę brzuszną.

Charakterystycznym objawem guza chromochłonnego nadnerczy jest nadmierne pocenie się, ale też podwyższona ciepłota ciała, zaróżowienie skóry oraz nudności i spadek masy ciała. Często też występuje kołatanie serca, niepokój i nagły wzrost ciśnienia tętniczego oraz towarzyszący temu ból głowy.

Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, skonsultuj się z onkologiem, który może zlecić Ci wykonanie: 

• badania moczu pod kątem poziomu katecholamin, metoksykatecholamin frakcjonowanych i całkowitych, kwasu wanilinomigdałowego;
• badania krwi pod kątem poziomu katecholamin i wolnych metoksykatecholamin.

Nadmierne pocenie się a choroby neurozwyrodnieniowe

Jedną z najczęściej występujących chorób neurozwyrodnieniowych jest choroba Parkinsona. Dochodzi w jej przebiegu do stopniowej utraty neuronów, w następstwie odkładnia się w nich alfa-synukleiny (patologicznego białka). 

Choroba może mieć charakter idiopatyczny (nie udaje się wskazać przyczyny zmian), ale też wynikać z innych schorzeń neurologicznych (np. zaniku wieloukładowego, zwyrodnienia korowo-podstawnego) czy metabolicznych i dziedzicznych (np. choroby Wilsona, młodzieńczej postaci choroby Huntingtona).

Choć najbardziej charakterystycznymi objawami choroby Parkinsona są zaburzenia ruchowe (drżenie spoczynkowe, spowolnienie ruchów, sztywność mięśni), to towarzyszą jej także nocne poty, zaburzenia oddawania moczu, zaparcia, apatia i napady lęku.

Duża potliwość a niewydolność serca

Nadmierne pocenie się może mieć związek z wadą serca. W przypadku niewydolności mięśnia zwiększona wilgotność ciała utrzymuje się nie tylko w czasie zwiększonego wysiłku fizycznego, ale też w czasie spoczynku, a nawet podczas snu.

Nie jest to jednak objaw izolowany. Towarzyszą mu inne symptomy świadczące o patologii: słabo wyczuwalne tętno, niskie ciśnienie krwi, utrzymujący się niepokój, blady kolor skóry, zimne dłonie i stopy, duszności.

Jeśli obserwujesz u siebie symptomy charakterystyczne dla niewydolności serca, pilnie skonsultuj się z kardiologiem. Zleci on niezbędne badania i przeprowadzi diagnostykę, dzięki którym ustali właściwe metody postępowania z chorobą.

Autor: Katarzyna Grzyś-Kurka

Bibliografia

1. N. Rzewuska, Okres przekwitania u kobiet. Hormonalna terapia wieku menopauzalnego, https://endogin.wum.edu.pl/sites/endogin.wum.edu.pl/files/okres_przekwitania_u_kobiet._hormonalna_terapia_wieku_menopauzalnego._.pdf, dostęp: 21.11.2023 r.
2. M. Liskowska, Leczenie chorób tarczycy. Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej, Łódź 2018.
3. Z. Guła, M. Korkosz, Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS): przyczyny, objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/63732,reumatoidalne-zapalenie-stawow, dostęp: 21.11.2023 r.
4. B. Katra, Cukrzyca typu 1., https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ1/65948,cukrzyca-typu-1, dostęp: 21.11.2023 r. 
5. B. Katra, Cukrzyca typu 2., https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/65891,cukrzyca-typu-2, dostęp: 21.11.2023 r. 
6. T. Wróbel, B. Puła, Rozpoznawanie i leczenie chorych na chłoniaka Hodgkina, „Hematologia” 2017, t. 8, nr 3, s. 163–176.
7. Grupa Robocza Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, Wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia chorych z guzem chromochłonnym, „Nadciśnienie Tętnicze” 2006, t. 10, nr 1, s. 1–19.
8. J. Sławek, Choroba Parkinsona – jak właściwie rozpoznawać, skutecznie i bezpiecznie leczyć?, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2014, t. 8, nr 6, 281–291.
9. A. Siwińska, Nadmierna potliwość jest jednym z objawów wady serca u niemowląt i dzieci. Czy każde dziecko z nadmierną potliwością należy skierować do kardiologa, jeżeli nie stwierdza się innej przyczyny tej dolegliwości? Czy nadmierna potliwość we wrodzonych wadach serca występuje tylko po wysiłku fizycznym, czy także w spoczynku i w trakcie snu?, https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.10.1.4., dostęp: 21.11.2023 r.

Oceń artykuł