Niacyna – czym jest? Jakie są skutki uboczne jej stosowania?

Niacyna, znana również jako witamina B3, to jedna z kluczowych substancji odżywczych dla zachowania optymalnego zdrowia. Jej rola w organizmie jest nieoceniona i wpływa na wiele istotnych procesów. Niestety, jej nadmiar prowadzi do nieprzyjemnych skutków ubocznych. Dowiedz się więcej o właściwościach i źródłach niacyny.

Czym jest niacyna?

Niacyna, znana również jako witamina B3 lub witamina PP, jest jednym z kluczowych składników odżywczych niezbędnych do utrzymania prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ta rozpuszczalna w wodzie witamina odgrywa wiele istotnych ról, wpływając na metabolizm, zdrowie skóry, układ nerwowy oraz mnóstwo innych procesów życiowych.

Niacyna jest niezwykle ważna dla metabolizmu energetycznego organizmu. Wspomaga przekształcanie spożywanych węglowodanów, tłuszczów i białek w energię, która jest niezbędna do wykonywania codziennych aktywności fizycznych i umysłowych. Witamina ta uczestniczy również w procesie syntezy glukozy, która odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi.

Jednym z charakterystycznych aspektów niacyny jest jej wpływ na zdrowie skóry. Niacyna może pomóc w utrzymaniu skóry w dobrej kondycji poprzez regulację produkcji sebum, substancji odpowiedzialnej za nawilżenie skóry. Działa również jako przeciwutleniacz, pomagając w ochronie komórek skóry przed uszkodzeniem wywołanym działaniem wolnych rodników.

Niacyna odgrywa także istotną rolę w utrzymaniu zdrowia układu nerwowego. Badania sugerują, że witamina B3 może wspomagać funkcje mózgu poprzez wpływ na produkcję neuroprzekaźników, które są istotne dla komunikacji między komórkami nerwowymi.

Jednak najbardziej znane działanie niacyny dotyczy jej zdolności zapobiegania pelagrze – chorobie, która występuje w przypadku niedoboru tej witaminy. Pelagra charakteryzuje się zapaleniem skóry, a także problemami żołądkowo-jelitowymi i neurologicznymi.

Niacyna może być dostarczana organizmowi poprzez dietę oraz suplementację. Źródła żywności bogate w niacynę obejmują mięso, ryby, orzechy, nasiona, produkty mleczne i pełnoziarniste produkty zbożowe. W przypadku niedoboru niacyny suplementacja może być stosowana wyłącznie pod nadzorem lekarza.

Niacyna i jej właściwości

Witamina B3 ma właściwości, które wpływają na wiele procesów życiowych całego organizmu. Jest niezbędna do przekształcania węglowodanów, tłuszczów i białek w energię. Witamina ta uczestniczy w procesach metabolicznych, które dostarczają Twojemu ciału potrzebnej energii, umożliwiając wykonywanie codziennych aktywności.

Niacyna pełni istotną funkcję jako składnik enzymów, które biorą udział w wielu kluczowych reakcjach chemicznych w organizmie. Te enzymy są niezbędne do przekształcania substancji odżywczych w formy, które mogą być wykorzystane przez komórki.

Witamina B3 może pomóc w regulacji poziomu cholesterolu we krwi. W niektórych przypadkach wysokie dawki niacyny mogą zwiększać poziom dobrego cholesterolu (HDL) oraz obniżać poziom złego cholesterolu (LDL) i triglicerydów.

Niacyna wpływa także na zdrowie skóry poprzez regulację produkcji sebum, które nawilża skórę. Jest również zaangażowana w procesy regeneracji skóry i może pomóc w redukcji problemów skórnych, takich jak trądzik i łuszczyca.

Witamina PP wspiera układ nerwowy, odgrywając ważną rolę w jego funkcjonowaniu poprzez udział w syntezie neuroprzekaźników, które są niezbędne do komunikacji między komórkami nerwowymi. Niedobór niacyny może prowadzić do problemów neurologicznych.

Niacyna działa także jako przeciwutleniacz, pomagając w ochronie komórek przed uszkodzeniem spowodowanym działaniem wolnych rodników. To może przyczynić się do opóźnienia procesów starzenia się organizmu i zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych.

Wpływ niacyny na organizm jest kompleksowy i istotny dla utrzymania zdrowia. Zrównoważona dieta, bogata w różnorodne źródła niacyny, jest kluczowa dla dostarczenia organizmowi odpowiedniej ilości tej witaminy. Nie należy jednak jej stosować bez nadzoru lekarskiego, gdyż jej nadmiar wywołuje wiele skutków ubocznych.

Skutki uboczne stosowania niacyny

Stosowanie niacyny może przynieść wiele korzyści dla zdrowia, jednak może też wiązać się z pewnymi skutkami ubocznymi, które warto brać pod uwagę. Oto niektóre z nich:

• czerwona i swędząca skóra,
• problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak: nudności, wymioty, bóle brzucha i biegunka,
• uszkodzenia wątroby,
• podwyższony poziom cukru we krwi (szczególnie niebezpieczne dla osób z cukrzycą),
• zaburzenia nerwowe, takie jak drętwienie, mrowienie lub bóle nerwowe,
• skutki alergiczne, na przykład pokrzywka, świąd, obrzęk twarzy lub opuchlizna,
• zwiększone ryzyko powstawania kamieni nerkowych,
• zaburzenia rytmu serca.

Pamiętaj, że przed stosowaniem niacyny należy zbadać poziom witaminy B3 w organizmie oraz zasięgnąć konsultacji lekarskiej. Niacyna może wpływać na działanie niektórych leków, dlatego poinformuj specjalistę o wszystkich przyjmowanych preparatach.

Niedobór niacyny – objawy i skutki

Nie tylko nadmiar niacyny w organizmie jest niebezpieczny. Jej niedobór prowadzi do choroby zwanej pelagrą. Jest to schorzenie, które charakteryzuje się:

• rozrzedzeniem, suchością i stanami zapalnymi naskórka,
• tworzeniem się pęcherzy, które mogą przekształcać się w owrzodzenia,
• plamami na skórze, szczególnie na dłoniach, karku i twarzy,
• stanami zapalnymi w jamie ustnej oraz na języku,
• nieprawidłowościami w trawieniu,
• problematycznymi aspektami układu nerwowego i psychiki, w tym zapaleniem nerwów.

Niedobór witaminy PP może również objawiać się poprzez trudności ze snem, ogólne osłabienie, kłopoty z koncentracją czy bóle głowy.

Niacyna – źródła pokarmowe

Witamina B3 występuje w różnorodnych pokarmach, zarówno pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Oto kilka przykładów produktów bogatych w niacynę:

1. Mięso: drób oraz czerwone mięso, takie jak wołowina i wieprzowina, zwłaszcza podroby.
2. Ryby i owoce morza: tuńczyk, łosoś, makrela i śledź. Są one znakomitym źródłem niacyny.
3. Orzechy i nasiona: migdały, orzechy włoskie, orzechy nerkowca i nasiona słonecznika. Zawierają one znaczące ilości witaminy PP oraz innych wartościowych składników odżywczych.
4. Produkty mleczne: mleko, jogurt i sery. Dostarczają pewnych ilości niacyny, choć nie są to tak obfite źródła, jak mięso czy ryby.
5. Pełnoziarniste pieczywo, kasze, makarony i ryż brązowy.
6. Warzywa: szpinak, brokuły, marchewki i ziemniaki.
7. Jaja, a szczególnie ich białko.

Zrównoważona dieta, bogata w różnorodne źródła niacyny, pomaga zapobiegać niedoborom tej witaminy oraz wspiera ogólne zdrowie organizmu. Pamiętaj jednak, że niacyna jest wrażliwa na obróbkę cieplną, więc zachowanie odpowiednich metod przygotowania żywności może pomóc w minimalizacji strat tej cennej witaminy.

Kiedy nie należy suplementować niacyny?

Stosowanie witaminy B3 może przynieść wiele korzyści dla zdrowia, jednak istnieją pewne sytuacje, kiedy nie należy jej przyjmować ze względu na potencjalne przeciwwskazania oraz ryzyko niepożądanych skutków. Przed rozpoczęciem suplementacji niacyną lub wprowadzeniem zmian w diecie warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli zmagasz się z chorobą lub przyjmujesz leki.

Przeciwwskazania do stosowania niacyny obejmują:

• alergie i nietolerancje,
• niewydolność wątroby,
• problemy z układem trawiennym,
• ciążę i karmienie piersią,
• przyjmowanie innych leków lub suplementów diety.

Warto podkreślić, że niacyna powinna być stosowana z umiarem, zgodnie z zaleceniami lekarza lub specjalisty ds. żywienia. Wybór odpowiednich źródeł niacyny z codziennej diety, takich jak mięso, ryby, orzechy, nasiona czy produkty mleczne, może pomóc w uniknięciu niedoborów tej witaminy oraz minimalizacji ryzyka potencjalnych przeciwwskazań.

Autor: Marta Skrzypek-Bajon

Bibliografia

1. A. Hoffer, D.H. Foster, A.W. Saul, Niacyna w leczeniu, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Alba, Warszawa 2023.
2. J. Hegyi, RA. Schwartz, V. Hegyi, Pellagra: dermatitis, dementia, and diarrhea. Int J Dermatol. 2004 Jan;43(1):1–5.
3. X. Ping, A.A. Sauve, Vitamin B3, the nicotinamide adenine and aging, Mechanisms of Aging and Development, Volume 131, April 2010.

Oceń artykuł