Niedobór witaminy B6 − objawy neurologiczne, przyczyny, badania

Niedobór witaminy B6 może w znaczących sposób odbić się na zdrowiu. Bardzo niski poziom B6 w organizmie często daje objawy neurologiczne, takie jak drętwienie rąk i nóg, zaburzenia koncentracji, spadek nastroju, problemy ze snem i inne. Zobacz, jaką rolę w organizmie człowieka pełni B6 i gdzie można ją znaleźć.

Co to jest witamina B6?

Witamina B6 należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Pod tą nazwą występuje 6 organicznych związków chemicznych: pirydoksyna, pirydoksal, pirydoksamina oraz ich 5′-fosforany. Najszerzej opisana forma, będąca dodatkowo składnikiem leków i suplementów diety, to pirydoksyna, która wchłaniana jest głównie w jelicie czczym. W organizmie aktywną biologicznie formą jest fosforan pirydoksalu, do której są przekształcane przez enzymy jej inne formy. Aktywna forma witaminy B6 uczestniczy w przemianach metabolicznych węglowodanów, białek i tłuszczy.

Witamina B6 występuje w ziarnach (zwłaszcza ciecierzycy, soi i kiełkach pszenicy), orzechach, warzywach (takich jak ziemniaki, liściaste), roślinach strączkowych, rybach, wątróbce, mięsie czerwonym, nabiale, jajach i owocach (zwłaszcza w bananach).

Funkcje witaminy B6

Ponieważ witamina B6 bierze udział w wielu reakcjach enzymatycznych, ma wpływ na szereg narządów. Najbardziej znaną jej funkcją jest zwiększenie wchłaniania magnezu, a także witaminy B12 oraz żelaza.

Jak jeszcze witamina B6 wpływa na organizm?

• Bierze udział w biosyntezie neuroprzekaźników takich serotonina, GABA, dopamina, wpływając na procesy psychiczne, poznawcze, koncentrację,  nastrój.
• W dużych dawkach pirydoksyna działa uspokajająco i nasennie.
• Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie neuronów obwodowych (dokładanie na ich procesy metaboliczne), a także zapobiega uszkodzeniu komórek na skutek działania czynników szkodliwych.
• Istnieją dowody naukowe, że podaż witamin z grupy B wraz z lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) łagodzi dolegliwości bólowe kręgosłupa lepiej niż stosowanie samych leków NLPZ, co również ogranicza nadużywanie tych ostatnich.
• Ogranicza poziom homocysteiny, której nadmiar może prowadzić do chorób neurodegenaracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona. Niższy poziom homocysteiny poprawia przepływ krwi w mózgu oraz dotlenienie. To zaś zmniejsza ryzyko udaru niedokrwiennego.
• Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie mięśni.
• Wspomaga układ odpornościowy, wytwarzanie przeciwciał i zmniejszanie stanów zapalnych.
• Wpływa na układ krwiotwórczy  i produkcję hemoglobiny.
• Bierze udział w wytwarzaniu niacyny z tryptofanu.
• Bierze udział w gospodarce sodowo-potasowej.
• Łagodzi nudności i wymioty.
• Wpływa na prawidłową czynność skóry i stan włosów.
• Łagodzi objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego.

Według norm żywienia opracowanych  przez Instytut Żywności i Żywienia w 2017 roku  zapotrzebowanie mężczyzn na witaminę B6 wynosi od 1,3-1,7 mg, a kobiet 1,3-1,5 mg dobę. Osoby spożywające dużo białka potrzebują większej ilości witaminy B6 − 0,02 mg na 1 g białka.

Niedobór witaminy B6 − przyczyny

Do niedoboru witaminy B6 w organizmie, najczęściej dochodzi u:

• osób niedożywionych lub źle odżywiających się, których dieta opiera się na żywności przetworzonej. Żywność gotowana lub mrożona zawiera mniejszą ilość witaminy B6;

• kobiet w ciąży, kobiet karmiących oraz niemowląt, u których wzrasta zapotrzebowania na B6;
• kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną;
• osób nadużywających alkoholu;
• osób stosujących leki takie jak izoniazyd, D-penicylamina, cykloseryna, hydralazyna;
• osób starszych z uwagi na gorsze wchłanianie;
• pacjentów dializowanych.

Niedobór witaminy B6 − objawy neurologiczne

Skutki niedoboru witaminy B6 mogą przyjąć formę objawów neurologicznych, takich jak stany zapalne nerwów obwodowych (neuropatie), przy których może wystąpić drętwienie rąk i stóp. Często spotyka się polineuropatię w kanale nadgarstka, w której zastosowanie leków zawierających witaminę B6 zmniejsza stan zapalny, poprawia ukrwienie i przekaźnictwo, co razem powoduje zmniejszenie dolegliwości bólowych. Inną przypadłością są zaburzenia psychiczne, w tym depresja, a z drugiej strony nadpobudliwość. Niski poziom B6 może powodować drgawki, bezsenność, gorsze samopoczucie, a nawet apatię i spowolnienie procesów myślowych.

Z uwagi na podwyższony poziom homocysteiny wzrasta także ryzyko miażdżycy naczyń i zagrożenie udarem niedokrwiennym. Podobnie wysoki poziom homocysteiny może prowadzić do chorób neurodegeneracyjnych (zespołów otępiennych, choroby Alzheimera i Parkinsona).

Suplementację witaminą B6 zaleca się ciężarnym z uwagi na wpływ na rozwój mózgu u płodu i zapobieganie wadom wrodzonym cewy nerwowej.

Niedobór witaminy B6 − inne objawy

Do innych dolegliwości spowodowanych obniżonym poziomem B6 zalicza się:

• stany zapalne skóry (podrażnienie błony śluzowej w ustach oraz języka, łojotokowe zapalenie skóry, wypadanie włosów);

• niedokrwistość, wynikającą z upośledzonej produkcji hemoglobiny;
• zaburzenia pracy mięśni (szkieletowych i sercowego);
• nasiloną kamicę nerkową;
• obniżoną odporność, która prowadzi do częstszych infekcji, stanów zapalnych i innych chorób np. nowotworów;
• większe ryzyko miażdżycy i chorób serca;
• nudności wymioty (zwłaszcza u ciężarnych).

Skutki niedoboru witaminy B6 są różnorakie zatem bardzo ważne jest jego rozpoznanie.

Objawy nadmiaru witaminy B6

Zwiększone stężenie B6 w organizmie występuje rzadko i najczęściej ma związek z nadużywaniem pirydoksyny w dawkach powyżej 200-300 mg na dobę. W takich okolicznościach dochodzi do odwracalnej z reguły neurotoksyczności. Objawem jest neuropatia obwodowa (np. drętwienie i mrowienie rąk). Większe dawki B6 − powyżej 2 g na dobę − mogą prowadzić do zaburzeń koordynacji ruchowej (ataksji), drgawek, rzadziej zmian hematologicznych i skórnych.

Biorąc pod uwagę doniesienia europejskie i z USA, Zespół ds. Suplementów Diety określił maksymalną dawkę witaminy B6 w zalecanej dziennej porcji w suplementach diety na poziomie 18 mg.

Witamina B6  − badania

Ponieważ objawy nadmiaru są nieraz zbliżone objawów niedoboru witaminy B6, bardzo ważne jest oznaczenie jej poziomu we krwi, co na pewno pomoże w ustaleniu przyczyn dolegliwości neurologicznych. Nie zapominajmy też o wpływie witaminy na inne narządy. Rzetelne badania można wykonać w laboratoriach Diagnostyki.

Bibliografia:

• Małgorzata Wichlińska-Lipka, Walenty Michał Nyka – Rola homocysteiny w patogenezie chorób układu nerwowego * Forum Medycyny Rodzinnej 2008, tom 2, nr 4, 292–297
• Charakterystyki Produktów leczniczych: Neurovit, Witamina B6 Polfarmex , Witamina B6 Teva
• Monika Majewska – Witaminy B1 i B6 w leczeniu bólów kręgosłupa. Korzyści z suplementacji – Puls Medycyny 27-04-2020
• Zofia Rajtar-Leontiew „Znaczenie kliniczne witaminy B6 (pirydoksyny)” Borgis – Nowa Pediatria 2/2001, str. 20-21
• Carlos Alberto Calderón-Ospina, Mauricio Orlando Nava-Mesa – B Vitamins in the nervous system: Current knowledge of the biochemical modes of action and synergies of thiamine, pyridoxine, and cobalamin – CNS Neurosci Ther. 2020;26:5–13.
• L. Noah, G. Pickering, A. Mazur, et al., Impact of magnesium supplementation, in combination with vitamin B6, on stress and magnesium status: secondary data from a randomized controlled trial. Magnesium research, 2020,33(3):45–57.

---