Niedoczynność kory nadnerczy – jak się objawia? - Badania Krwi
29 czerwca 2022

Niedoczynność kory nadnerczy – objawy

Artykuł napisany przez: Redakcja Diagnostyka

Tarczyca nie jest jedynym gruczołem, który produkuje hormony. Podobną pracę wykonują nadnercza, odpowiedzialne m.in. za produkcję kortyzolu – hormonu, dzięki któremu organizm odpowiada na stres i reguluje stężenie glukozy we krwi. Czynność kory nadnerczy – podobnie jak tarczycy – może zostać zaburzona. W przypadku niedoczynności możesz doświadczyć wielu przykrych objawów, do których należą: osłabienie, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, utrata apetytu oraz nagłe spadki poziomu cukru we krwi.

Nadnercza – co to za narząd i jaka jest ich rola w organizmie?

Nadnercza – podobnie jak tarczyca – to jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego. Jak sama nazwa wskazuje, znajdują się one w górnej części obu nerek, na wysokości lędźwi. Są położone symetrycznie, a ich budowa jest bardzo prosta – składają się z wewnętrznego rdzenia oraz z zewnętrznej kory. Odgrywają one bardzo ważną rolę – produkują hormony, które mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania organizmu. Należą do nich:

  • kortyzol – bez niego ludzkie ciało nie może działać prawidłowo. Substancja ta bierze udział w odpowiedzi na stres psychiczny oraz fizyczny, reguluje ciśnienie krwi oraz poziom cukru. Co więcej, odpowiada też za prawidłowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej;
  • dehydroepiandrosteron – to jeden z androgenów, czyli męskich hormonów płciowych. Dzięki niemu w okresie dojrzewania pojawia się owłosienie łonowe. W dorosłym życiu odpowiada on za dobry nastrój;
  • aldosteron – kontroluje ciśnienie krwi i reguluje poziom ważnych składników, takich jak sód i potas.

Niedoczynność kory nadnerczy – jakie są jej przyczyny i kogo ona dotyczy?

Niedoczynność kory nadnerczy ma miejsce wtedy, gdy narząd produkuje zbyt mało hormonów, ze szczególnym uwzględnieniem kortyzolu. Przypadłość ta może mieć charakter pierwotny, jeśli nadnercza zostały uszkodzone na skutek choroby autoimmunologicznej lub gruźlicy, które powoli, ale systematycznie, niszczą gruczoł. O wtórnej niedoczynności można mówić wtedy, gdy doszło do uszkodzenia przysadki nadnerczy. Powodem bywa długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami – te środki wykorzystuje się m.in. w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów – albo okazują się nim urazy lub guzy, które pojawiły się w tej okolicy. Szacuje się, że niedoczynność nadnerczy to dość rzadki problem. Badania wykazują, że zmaga się z nim około 5 osób na 10 000, a ponad połowa przypadków to niedoczynność o charakterze wtórnym.

Niedoczynność kory nadnerczy – jak się objawia?

Niedoczynność kory nadnerczy daje szereg nieprzyjemnych objawów, na podstawie których można zdiagnozować tę dolegliwość. Do najczęstszych symptomów należą:

  • utrata apetytu i spadek masy ciała – w przypadku niedoczynności tarczycy masa ciała rośnie;
  • uczucie zmęczenia;
  • ogólne osłabienie organizmu;
  • dolegliwości układu pokarmowego – nudności, wymioty, bóle brzucha;
  • spadek ciśnienia krwi – do objawów niedoczynności kory nadnerczy zalicza się nie tylko niski poziom ciśnienia krwi, lecz także jego nagłe spadki, które mogą powodować omdlenia;
  • hipoglikemia, czyli zbyt niski poziom glukozy we krwi;
  • zmniejszenie kluczowych mikroelementów (sodu i potasu) we krwi;
  • objawy skórne – niedoczynność kory nadnerczy sprawia, że skóra staje się ciemniejsza (przy niedoczynności pierwotnej) lub blada (przy niedoczynności pierwotnej).

Lekarz diagnozuje niedoczynność kory nadnerczy na podstawie objawów oraz szczegółowych badań krwi.

Niedoczynność kory nadnerczy – czy jest groźna?

Niedoczynność kory nadnerczy może nie dawać groźnych objawów, jeśli zmiany zachodzą powoli, a poziom hormonów nie spada zbyt gwałtownie. Gdy poziom kortyzolu jest zbyt niski, zazwyczaj dochodzi do tzw. przełomu nadnerczowego. Stan ten bezpośrednio zagraża życiu i wymaga natychmiastowej interwencji pogotowia ratunkowego. Jeśli pacjent odpowiednio szybko nie rozpocznie leczenia, dochodzi do zgonu. Przełom nadnerczowy objawia się m.in.: zaburzeniami świadomości, wysoką gorączką i bardzo niskim ciśnieniem krwi. Wcześniej występują symptomy, takie jak: bóle mięśniowe, bóle brzucha i znaczne osłabienie organizmu – te objawy łatwo pomylić z początkiem infekcji wirusowej, dlatego warto regularnie kontrolować stan swojego zdrowia.

Diagnostyka niedoczynności kory nadnerczy – jakie badania należy zrobić?

Problemy hormonalne diagnozuje endokrynolog. W pierwszej kolejności specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem. Jeśli zachodzi podejrzenie występowania niedoczynności kory nadnercza, należy wykonać badanie stężenia ACTH we krwi. Pomaga ono potwierdzić lub wykluczyć nieprawidłowości w funkcjonowaniu kory nadnerczy. 

Niedoczynność kory nadnerczy – jak wygląda leczenie?

Niedoczynność kory nadnerczy – podobnie jak niedoczynność tarczycy – wymaga systematycznego leczenia. W każdym przypadku terapia polega na przywróceniu równowagi hormonalnej i przebiega nieco inaczej w zależności od tego, czy przypadłość ma charakter pierwotny, czy wtórny. Niedoczynność pierwotną leczy się glikokortykosteroidami, mineralokortykosteroidami lub androgenami. Pacjenci z niedoczynnością wtórną otrzymują zazwyczaj glikokortykosteroidy lub androgeny. Wiele osób zastanawia się, czy całkowite wyleczenie omawianej dolegliwości jest możliwe. W zdecydowanej większości przypadków terapia substytucyjna powoduje ustąpienie dokuczliwych objawów, ale trzeba stosować ją do końca życia. Wyrównanie poziomu hormonów sprawia, że organizm może prawidłowo funkcjonować. Aby było to możliwe, trzeba stosować się do zaleceń endokrynologa.

Niedoczynność nadnerczy – profilaktyka

Nie sposób całkowicie wykluczyć ryzyka wystąpienia niedoczynności nadnerczy. Specjaliści uważają jednak, że można je nieco zmniejszyć. Pomocne są szczepienia przeciw gruźlicy, która powoduje tę przypadłość. Do innych działań profilaktycznych należy zmiana trybu życia – jeśli nie palisz papierosów, spada ryzyko pojawienia się nowotworu, czyli guza, który może uszkodzić przysadkę nadnerczy.

 

Autor: Marta Drzazga

 

Bibliografia

  1. W. Zgliczyński i in., Wielka interna – endokrynologia. Część 1, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2021.
  2. W. Zgliczyński i in., Wielka interna – endokrynologia. Część 2, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2021.
  3. M. Walczak, Endokrynologia wieku rozwojowego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.

O Autorze