Nietypowe objawy menopauzy – jak je rozpoznać?

Okres przekwitania wiąże się z licznymi symptomami. Mogą mieć one różne nasilenie. Uderzenia gorąca, nocne poty, drażliwość, obniżenie nastroju i problemy ze snem – to charakterystyczne oznaki utraty aktywności hormonalnej jajników. Wiele kobiet w tym okresie doświadcza również innych nietypowych objawów menopauzy.

Co to jest menopauza?

Jak długo trwa menopauza i wszystkie symptomy z nią związane? – to częste pytanie w gabinecie ginekologicznym. Zgodnie z terminologią medyczną, menopauza to ostatnie krwawienie miesiączkowe w życiu kobiety. Najczęściej ma ono miejsce pomiędzy 45 a 55 rokiem życia. W Polsce przypada średnio na wiek 50-51 lat. Wczesna pierwsza miesiączka oraz wczesny wiek pojawienia się menopauzy u matki i babci predysponują do zahamowania czynności jajników w młodszym wieku. Czynniki środowiskowe, takie jak palenie papierosów oraz nadużywanie alkoholu, również mogą się do tego przyczynić.

Pierwsze objawy menopauzy pojawiają się nawet kilka lat przed ustaniem miesiączkowania. Ten okres nazywany jest premenopauzą. Stopniowe wygasanie czynności hormonalnych jajników manifestuje się wówczas zaburzeniami miesiączkowania. Kobiety doświadczają również coraz bardziej nasilonych objawów wypadowych oraz przykrych symptomów związanych z zachwianiem gospodarki hormonalnej i metabolicznej. Po menopauzie następuje okres postmenopauzy, który trwa do końca życia.

Menopauza – jakie badania wykonać?

W okresie przekwitania, zależnie od objawów i potrzeb, zlecane bywają badania hormonalne, obejmujące hormony płciowe:

• • FSH,
  • LH,
  • estradiol,
  • progesteron,
  • prolaktyna,
  • a także TSH i lipidogram.

Stopniowe wygasanie aktywności hormonalnej jajników związane jest ze zmniejszeniem stężenia estradiolu i progesteronu we krwi. W odpowiedzi na to przysadka mózgowa zaczyna produkować duże ilości gonadotropin – FSH i LH. Wyraźne zmiany notuje się już 2 lata przed wystąpieniem ostatniego krwawienia. Pomiaru poziomu gonadotropin oraz  estradiolu należy dokonać pomiędzy 3, a 5 dniem cyklu. Podwyższenie stężenia FSH w surowicy krwi przekraczające 25 IU/l, oznaczone dwukrotnie w odstępie co najmniej czterech tygodni jest czułym wskaźnikiem wystąpienia menopauzy. Przekwitanie to stan fizjologiczny, jednak zawsze należy wykluczyć obecność innych nieprawidłowości, które mogą odpowiadać za brak miesiączki. Zaburzenia czynności tarczycy oraz hiperprolaktynemia są częstymi przyczynami zaburzeń cyklu miesiączkowego i pozwalają różnicować przyczyny zaburzeń miesiączki

Z  tego powodu zalecane jest oznaczenie poziomu TSH oraz prolaktyny. Spadek poziomu estrogenów – hormonów o udowodnionym protekcyjnym działaniu na układ sercowo-naczyniowy wiąże się z większym ryzykiem rozwoju miażdżycy po menopauzie. Badania lipidogramu powinno być regularnie dokonywane przez kobiety będące w okresie postmenopauzy.

Typowe i nietypowe objawy menopauzy

Estrogen i progesteron – hormony produkowane w trakcie cyklu miesiączkowego przez jajniki, odgrywają szereg ważnych funkcji w organizmie kobiety. Objawy klimakterium związane są z ich zmniejszającym się poziomem. Do typowych symptomów menopauzy zaliczane są:

• • objawy wypadowe – uderzenia gorąca, nocne poty, drażliwość, częste bóle głowy, zaburzenia snu, obniżenie nastroju:
  • objawy ze strony układu rozrodczego – zaburzenia miesiączkowania, całkowite zahamowanie krwawienia miesiączkowego, suchość pochwy, spadek libido;
  • objawy ze strony układu kostnego i sercowo-naczyniowego – zmniejszenie gęstości mineralnej kości, osteopenia, osteoporoza, złamania patologiczne, rozwój nadciśnienia tętniczego, dyslipidemi, miażdżycy oraz choroby niedokrwiennej serca.

Wiele kobiet zgłasza w tym okresie nietypowe objawy menopauzy:

• • szumy uszne,
  • tkliwość piersi,
  • wysiłkowe nietrzymanie moczu,
  • dokuczliwe drętwienia i mrowienia kończyn,
  • wypadanie włosów,
  • nadmierne ścieczenie skóry i nasilenie objawów starzenia się,
  • ataki paniki.

Powyższe symptomy bardzo często nie są kojarzone ze zbliżającym się okresem przekwitania. Objawy o dużym nasileniu zawsze wymagają konsultacji z lekarzem.

Nietypowe objawy menopauzy – kiedy należy się niepokoić?

Stopniowe wygasanie czynności jajników jest procesem fizjologicznym. Jednak pojawienie się objawów klimakterium przed 40 rokiem życia wzbudza niepokój.  Zahamowanie miesiączkowania oraz obecność symptomów typowych dla menopauzy powinno skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza ginekologa. Przedwczesna niewydolność jajników może mieć wiele przyczyn. Najczęściej jest wynikiem choroby autoimmunologicznej, przebytej radio lub chemioterapii, a także może mieć podłoże idiopatyczne. Ze względu na wzrost ryzyka rozwoju osteoporozy, chorób układu sercowo-naczyniowego, demencji i choroby Parkinsona, wskazane jest jak najszybsze rozpoczęcie hormonalnej terapii zastępczej.

Terapia zmian związanych z menopauzą

Duże nasilenie objawów związanych z okresem menopauzy jest wskazaniem do włączenia ukierunkowanego na nie leczenia. Zadaniem hormonalnej terapii zastępczej jest wyrównanie niedoborów hormonów jajnika. Dużą zaletą tej metody jest łagodzenie objawów klimakterium i ochrona przed spadkiem gęstości mineralnej kości. Badania wykazały, że zawarte w niektórych roślinach fitoestrogeny wykazują działanie zbliżone do estrogenów i mogą pomóc w łagodzeniu mniej nasilonych symptomów menopauzy. Związki te są obecne np. w soi, ciecierzycy i nasionach słonecznika.

Ocena stężenia hormonów płciowych pełni istotną rolę w diagnostyce zbliżającej się menopauzy. Wszystkie niezbędne badania możesz wykonać w Diagnostyce.

Bibliografia:

• Ginekologia – Grzegorz H. Bręborowicz
• Wpływ menopauzy na zdrowie kobiet – G. Iwanowicz-Palus, D. Świst, A. Skurzak, P. Polska, D. Stobnicka