Jakie objawy daje nowotwór jelita grubego?

Rak jelita grubego jest trudnym do zdiagnozowania nowotworem, ponieważ u wielu pacjentów nie daje żadnych objawów. Jednym z czynników ryzyka jest wiek. Czym więc może objawiać się nowotwór i jakie jest rokowanie, jeśli zostanie on wykryty we wczesnym stadium?

Nowotwór jelita grubego jest jednym z najczęściej wykrywanych współcześnie rodzajów raka. Jego powstawaniu sprzyjają takie czynniki środowiskowe, jak: zła dieta, brak aktywności fizycznej, nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu.

Nowotwór jelita grubego – co to jest?

Jelito grube ułożone jest w jamie brzusznej i przypomina kształtem podkowę. Jego długość to około 1,5 metra. Rozpoczyna się kątnicą w prawym dole biodrowym, gdzie znajdują się także wyrostek robaczkowy oraz zastawka kątniczo-krętnicza, która łączy jelito grube z jelitem cienkim. Następnie jelito grube biegnie pionowo do góry (wstępnica), poprzecznie nad pępkiem w kierunku śledziony (ten odcinek to poprzecznica), później schodzi w dół lewą stroną jamy brzusznej (zstępnica), a niżej znajduje się esica, czyli najbardziej pozaginany odcinek. Jelito grube kończy się odbytem. Zdrowy organ jest gładki, różowy i lśniący, pokryty cienką warstwą śluzu. Jest silnie unaczyniony. Doprowadzana jest tędy krew tętnicza za pomocą dwóch tętnic – krezkowej górnej i krezkowej dolnej.

Nowotwór jelita grubego zaraz obok raka płuc jest najniebezpieczniejszym i najczęściej występującym rodzajem nowotworu w obecnych czasach. Występuje na ogół w piątej dekadzie życia i dotyczy głównie mężczyzn. Jest to rodzaj nowotworu, który dosyć późno daje objawy kliniczne. Oznacza to, że stan, w którym pacjent jest już chory, a nie ma żadnych objawów, może trwać dosyć długo. Niekiedy trwa latami. Wczesna diagnostyka daje szansę na szybkie wykrycie choroby lub zminimalizowanie ryzyka jej wystąpienia. To, na co należy zwrócić szczególną uwagę, to: zmiana rytmu oddawania stolca (częste zaparcia lub biegunki), dolegliwości brzuszne, wzdęcia. Wczesne rozpoznanie nowotworu jelita grubego daje dużą szansę na pełne wyleczenie.

Nowotwór jelita grubego – objawy

Rak jelita grubego nie daje na początku żadnych objawów. Wielu pacjentów żyje z chorobą przez kilka lat, nawet o tym nie wiedząc. Jednym z częstych symptomów jest krew w stolcu lub krwawienie utajone, co wiąże się z użytecznością badania krwi utajonej w kale jako testu przesiewowego.

Innymi wczesnymi objawami nowotworu jelita grubego są:

krwawienie z odbytu,
niedokrwistość,
uciążliwe zaparcia,
intensywne biegunki,
zmiana w kształcie i rozmiarze stolca, tzw. stolce ołówkowate,
ból brzucha,
ciągłe parcie na stolec,
utrata masy ciała,
silne osłabienie organizmu.

W późniejszym stadium choroby objawy są bardzo podobne do symptomów zaawansowanej choroby nowotworowej: brak apetytu, postępująca utrata masy ciała. Zaawansowany rak jelita grubego daje objawy związane z obecnością przerzutów, najczęściej w płucach i wątrobie.

Rak jelita grubego – diagnostyka i postępowanie

Najlepszą metodą zdiagnozowania raka jelita grubego jest badanie histopatologiczne. Polega ono na zbadaniu wycinków, które zostały pobrane ze zmian. Wyniki badań dostarczają lekarzowi szczegółowych informacji na temat typu nowotworu i pozwalają dobrać odpowiednie leczenie.

Jak wygląda diagnostyka raka jelita grubego? Lekarz może wykonać badanie per rectum, czyli placem przez odbyt. Dzięki temu może stwierdzić obecność zmian nowotworowych w końcowym odcinku jelita grubego, ale także w obrębie prostaty. Badanie wykonuje się w pozycji kolanowo-łokciowej lub leżącej na boku. Diagnostyk zakłada rękawiczki, po czym umieszcza zwilżone palce w odbytnicy pacjenta. Jest to badanie niezwykle skuteczne, ponieważ pozwala lekarzowi wyczuć stwardnienia lub grudki. Badanie per rectum ma także zastosowanie w ocenie stanu pęcherza moczowego, prostaty i nasieniowodów. W przypadku kobiet ocenić można również stan pochwy, jajników i szyjki macicy.

Inną metodą diagnozowania nowotworu jelita grubego jest kolonoskopia. Jak sama nazwa wskazuje, kolonoskopia to badanie wykonywane specjalnym sprzętem o nazwie kolonoskop, który jest niezwykle elastyczny i ma długość około 180 cm. Kolonoskop wprowadzany jest do odbytu, dzięki czemu lekarz może bardzo dokładnie ocenić ściany jelita grubego. Podczas badania możliwe jest pobranie wycinków potrzebnych do badania histopatologicznego. Do kolonoskopii należy się dobrze przygotować według zaleceń lekarza. Aby wynik był miarodajny, a diagnostyk mógł dokładnie obejrzeć jelita, organ musi być pusty.

Alternatywą dla tradycyjnej kolonoskopii jest kolonoskopia wirtualna. Wykonuje się ją za pomocą tomografu komputerowego, który generuje serię zdjęć jelita grubego. Na ich podstawie tworzony jest trójwymiarowy obraz, który pozwala lekarzowi ocenić stan jelit. Niestety, choć metoda jest mniej inwazyjna, wykonuje się ją rzadko ze względu na niejednoznaczną interpretację wyników.

W diagnostyce raka jelita grubego wykorzystuje się badanie przesiewowe na krew utajoną. Jest to bardzo istotne badanie, ponieważ pozwala potwierdzić, czy w kale występuje krew. Pomocne są również badania na markery nowotworowe – wynik uzyskuje się z surowicy krwi.

Rak jelita grubego – rokowanie

Nowotwór jelita grubego wiąże się z wysokim odsetkiem śmiertelności, jednakże wczesne wykrycie raka daje dużą szansę na pełne wyleczenie. Niestety, większość przypadków ze względu na brak objawów diagnozowanych jest zbyt późno. Rokowanie zależy od rozmiaru wyciętego guza, etapu zaawansowania nowotworu i tego, czy obecne są przerzuty do innych narządów. Odsetek 5-letnich przeżyć wynosi około 40%, a jeśli występują przerzuty (w szczególności do węzłów chłonnych) odsetek przeżyć to około 30% chorych. Rokowanie jest znacznie gorsze w przypadku guzów nieoperacyjnych. W takim wypadku stosuje się leczenie objawowe, które ma na celu podnieść jakość życia chorego.

Czynniki ryzyka raka jelita grubego

Jednym z czynników ryzyka zachorowania na raka jelita grubego są predyspozycje genetyczne. Jeśli w najbliższej rodzinie wystąpił nowotwór, szczególnie w pierwszej linii pokrewieństwa, warto stosować profilaktykę w postaci regularnych badań.

Do pozostałych czynników ryzyka wystąpienia raka jelita grubego należą:

wiek powyżej 50 lat,
nadwaga i otyłość,
palenie tytoniu,
brak aktywności fizycznej,
nadużywanie alkoholu,
przyjmowanie leków immunosupresyjnych,
spożywanie pokarmów bogatych w tłuszcz zwierzęcy,
dieta oparta na czerwonym mięsie,
wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna,
zespoły polipowatości jelita grubego.

To, co chroni przed zachorowaniem na raka jelita, to przede wszystkim profilaktyka. Aby uniknąć choroby, należy stosować zdrową dietę bogatą w błonnik, stronić od używek i regularnie się badać.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian