OB – badanie, normy, co oznacza?

Co to jest OB?

OB, czyli odczyn Biernackiego, to niespecyficzne badanie, stosowane głównie w diagnostyce i do monitorowania chorób przewlekłych. Polega na ocenie szybkości opadania krwinek czerwonych (erytrocytów) w osoczu krwi w jednostce czasu. Oznacza to, że wynik OB jest ściśle związany ze składem krwi – zależy od liczby erytrocytów i ich budowy, ale największy wpływ na wynik opadu ma zmiana stężenia białek we krwi (szczególnie białek ostrej fazy i immunoglobulin w przewlekłych stanach zapalnych, ale też np. nieprawidłowych białek w szpiczaku).

Czy OB robi się na czczo?

Tak. Krew do badania należy pobrać w godzinach porannych. Ostatni posiłek przed wizytą w laboratorium trzeba spożyć najpóźniej o 18 poprzedniego dnia.

Jakie są normy OB?

Normy OB zależą od wieku i płci pacjenta i mogą się w niewielkim stopniu różnić pomiędzy laboratoriami. U kobiet za prawidłową uważa się wartość OB mieszczącą się w przedziale 3-15 mm/h. W przypadku mężczyzn za normę przyjmuje się OB 1-10 mm/h. Po 65 r.ż. górna granica wyniku dla obu płci zwiększa się do 20 mm/h [1].

Podwyższone OB – co może oznaczać?

Wynik OB powyżej normy może być skutkiem:

zakażeń bakteryjnych, w tym sepsy;
stanów zapalnych jelit, w tym wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Crohna;
ostrego zapalenia trzustki;
ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek, innych stanów zapalnych nerek;
chorób reumatycznych;
zawału mięśnia sercowego;
niskiego stężenia albumin na skutek upośledzonego wytwarzania (marskości wątroby) lub nadmiernej utraty z moczem (zespołu nerczycowego);
nowotworów (szczególnie wysokie OB obserwuje się w szpiczaku).

Przyczyny obniżonego OB

Niskie OB jest rzadko obserwowanym zjawiskiem, ale może towarzyszyć:

nadkrwistości, w tym czerwienicy prawdziwej;
krioglobulinemii;
chorobom wiążącym się z nadmierną produkcją erytropoetyny i paleniem tytoniu (wadom serca, chorobom płuc).

Kiedy wynik OB jest niewiarygodny?

Wyniki fałszywie dodatnie (wysokie OB mimo braku towarzyszących chorób) obserwuje się w ciąży, podczas krwawienia miesięcznego czy stosowania leków antykoncepcyjnych. Także popularne schorzenia, jak niedokrwistość czy dyslipidemia, skutkują wzrostem opadu.

Niskie OB mimo obecnego stanu zapalnego może być skutkiem stosowania leków o działaniu przeciwzapalnym.

Wpływ ciąży na wynik OB

Nie każdy podwyższony wynik opadu oznacza chorobę. W ciąży obserwuje się fizjologiczne podwyższenie OB, nawet do 45 mm/h, dlatego u przyszłych mam zwykle rezygnuje się z wykonywania tego badania.

Badanie OB u dzieci

Badanie jest wykonywane tak samo jak u osób dorosłych, istnieją natomiast różnice w wartościach referencyjnych. Podwyższone OB u dziecka najczęściej towarzyszy chorobom infekcyjnym, jednak w przypadku wątpliwości co do rozpoznania zawsze należy pogłębić diagnostykę.

A: lek. Agnieszka Żędzian