Objawy i rozpoznanie zespołu jelita drażliwego

Jeśli często towarzyszą Ci wzdęcia, biegunki lub nieprzyjemne uczucie „przelewania się” w jelitach, to możesz cierpieć na zespół jelita drażliwego. Zobacz, czym jeszcze objawia się choroba i jak ją leczyć.

Czym jest zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego, jak sama nazwa wskazuje, jest to zespół objawów związanych z nadwrażliwością tego organu. Nazywany jest także zespołem nadpobudliwości jelita grubego. Objawia się szeroko pojętym dyskomfortem jelitowym w postaci bólów brzucha, częstych, nawracających biegunek, wzdęć i uczucia „przelewania się” w jelitach. Do powstania choroby przyczyniają się m.in.:

• stres,
• depresja,
• stany lekowe,
• nadużywanie środków przeczyszczających,
• niewłaściwa i nieregularna dieta.

Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są do końca poznane, jednak wiadomo, że wpływ na powstanie choroby mają zaburzenia na osi jelito-mózg, problemy z prawidłową perystaltyką jelit, częste infekcje powodujące biegunki oraz nadwrażliwość trzewna. 

Szacuje się, że zespół jelita drażliwego jest jedną z najpopularniejszych chorób układu pokarmowego i choruje na niego nawet do 30% populacji. Uznawany jest za jedną z chorób cywilizacyjnych, ponieważ sprzyja mu stres, niewłaściwa dieta i brak aktywności fizycznej – największe bolączki współczesnego świata. Częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Dzieje się tak z powodu zmian hormonalnych zachodzących w kobiecym organizmie. 

Niestety jest to choroba przewlekła, której nie da się wyleczyć. Można ją jednak skutecznie leczyć, dlatego tak ważna jest profilaktyka i regularne badania w kierunku chorób jelit i układu pokarmowego. Aby w przyszłości zminimalizować ryzyko zachorowania na zespół jelita drażliwego, postaraj się prowadzić zdrowy tryb życia, unikaj stresu i zadbaj o kondycję fizyczną. Bardzo ważne jest także to, co jesz. Unikaj więc potraw, które mogą doprowadzać do zatruć pokarmowych, np. produkty przeterminowane lub nieświeże. 

Objawy zespołu jelita drażliwego

Objawy zespołu jelita drażliwego są specyficzne, dlatego łatwo je pomylić z zatruciem, celiakią, infekcją układu pokarmowego, alergią pokarmową lub innymi, poważnymi chorobami, np. nowotworami. Podstawowe symptomy jelita drażliwego to:

• ból brzucha,
• biegunki,
• wzdęcia,
• gazy,
• uczucie „przelewania” w jelitach.

To jednak nie wszystkie dolegliwości, które może nieść za sobą zespół jelita drażliwego. Czasami można zaobserwować także zaburzenie rytmu wypróżnień, zatwardzenie, nudności, częste odbijanie, śluz w kale, zgaga, ból głowy, a nawet zaburzenia miesiączkowania lub ból pleców. Dolegliwości pojawiają się nagle i trudno je przewidzieć. Często mają związek ze stresującą sytuacją. Jeśli objawom będzie towarzyszyć krew w stolcu albo anemia lub w rodzinie były przypadki nowotworu jelit, powinieneś koniecznie jak najszybciej zgłosić się do lekarza i wykonać pakiet badań jelitowych.

Jak łagodzić objawy zespołu jelita drażliwego

Aby złagodzić dolegliwości spowodowane zespołem jelita drażliwego, powinieneś wprowadzić do swojego życia kilka zasad. Przede wszystkim jedz powoli, spokojnie i dokładnie przeżuwaj. Nie ma nic gorszego dla Twoich jelit niż posiłek jedzony w pośpiechu i stresie. Pamiętaj o piciu dużej ilości wody w temperaturze pokojowej, najlepiej małymi łykami. Zrezygnuj z pokarmów wzdymających, takich jak groch, fasola, cebula czy kapusta. Nie zapominaj o aktywności fizycznej. Postaraj się także zapanować nad stresem, wprowadzając np. techniki relaksacyjne. Do potraw dodawaj przyprawy wspomagające trawienie: kminek, majeranek, rozmaryn, pieprz, mięta bądź szałwia. Twoim jelitom nie służy również alkohol oraz papierosy i kawa, które dodatkowo powodują ruchy w jelitach i konieczność skorzystania z toalety. Jeśli cierpisz z powodu zespołu jelita drażliwego, wprowadź do swojej diety produkty zawierające dobre bakterie jelitowe. Zawierają je np.: kefir, maślanka, kiszona kapusta, kiszone ogórki i sok z kapusty. 

Pamiętaj, że każdy przypadek choroby jest indywidualny i wymaga odmiennego traktowania, dlatego bardzo ważny jest stały kontakt z lekarzem.

Zespół jelita drażliwego – leczenie

Jeśli dyskomfort jelitowy w postaci bólu brzucha, wzdęć i nawracających biegunek trwa przez kilka tygodni lub regularnie powraca, to znak, że należy udać się do lekarza. Podobne objawy dają bowiem inne poważne, a wręcz śmiertelne, choroby, np. nowotwory. W pierwszej kolejności lekarz powinien zrobić dokładny wywiad i skierować na niezbędne badania w postaci pobrania krwi, posiewu kału oraz kolonoskopii. Jeśli podczas diagnostyki lekarz wykluczy inne choroby, to znaczy, że przyczyną Twoich dolegliwości jest zespół jelita drażliwego. 

Całkowite wyleczenie zespołu jelita drażliwego jest niemożliwe. Nie oznacza to jednak, że musisz borykać się z kłopotliwymi dolegliwościami aż do końca życia. Leczenie jest długotrwałe i powinno się odbywać pod kontrolą lekarza. Jego podstawą jest zmiana trybu życia oraz farmakologia. Powinieneś unikać stresu, dbać o kondycję fizyczną, jeść posiłki o regularnych porach i unikać niezdrowego, przetworzonego jedzenia, które nasila objawy choroby. 

Pomoże także regularne stosowanie probiotyków, które stanowią wsparcie dla mikroflory jelit. Leczenie możesz również wspomóc o naturalne produkty takie jak kefiry, jogurty naturalne lub maślankę – działają one probiotycznie. Możesz też pić zioła takie jak piołun bądź tymianek. Pomagają one utrzymać balans w jelitach. Unikaj natomiast takich produktów jak gruboziarniste kasze i makarony, frytki, warzywa wzdymające, tłuste mięsa, sery pleśniowe i żółte oraz smażone jaja. Działają one negatywnie na motorykę jelit, co wzmaga nieprzyjemne objawy. 

Jeśli będziesz dbać o siebie i stosować zalecenia lekarza, choroba nie będzie postępować, a objawy będą mniej dokuczliwe.

Autor: Agata Muchowska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. M. Anczewska, Choroby przewodu pokarmowego, [w:] “Zaburzenia psychiczne w schorzeniach somatycznych: diagnozowanie i leczenie” PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021, s. 193-215.
2. H. Stolińska-Fiedorowicz, Jelito drażliwe: leczenie dietą, 140 przepisów, Wydawnictwo Zwierciadło, Warszawa 2021.
3. B. Skrzydło-Radomańska, Zespół jelita drażliwego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
4. M. Gałecka, Zespół jelita nadwrażliwego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
5. J. Krzyżowski, Zespół jelita drażliwego: dyspepsja, Medyk, Warszawa 2019.

Oceń artykuł