Uczulenie na metal łatwo można pomylić z innymi schorzeniami. Najczęściej towarzyszą mu swędzące zmiany skórne pojawiające się po kontakcie z alergenem. Zobacz, jak walczyć z uczuleniem i czym smarować skórę, aby złagodzić objawy.
Dlaczego metal uczula?
Metal, jak każdy związek chemiczny, może powodować uczulenia. Szacuje się, że nawet 10–13% populacji może się borykać z alergią na metal. Najczęściej uczulają:
- nikiel,
- kobalt,
- chrom,
- pallad.
Niekwestionowanym zwycięzcą jest jednak nikiel, który jest odpowiedzialny za uczulenia w ponad 80% przypadków. Dzieje się tak, ponieważ najczęściej mamy z nim kontakt, jest on bowiem szeroko stosowany w życiu codziennym. Znajdziemy go m.in. w biżuterii, guzikach, suwakach, aparatach ortodontycznych, monetach, ozdobach oraz kluczach. Jak widać, trudno go uniknąć, a im częstszy kontakt z alergenem, tym większe ryzyko alergii.
Kolejnym silnie uczulającym pierwiastkiem jest kobalt. Wykorzystuje się go głównie do produkcji farb do malowania porcelany oraz w środkach czystości. Niewielkie ilości tego metalu mogą się także znajdować w niektórych farbach do tatuażu. Z kolei uczulenie na chrom zagraża głównie pracownikom budowlanym, bowiem spore ilości tego pierwiastka znaleźć można w cemencie i betonie. Alergia na pallad bardzo często łączy się z uczuleniem na nikiel. Dzieje się tak, ponieważ oba metale są stosowane w produkcji biżuterii i ozdób.
Alergia na metale może dotknąć każdego, jednak zdecydowanie bardziej są na niego narażone kobiety, a także dzieci, zwłaszcza dziewczynki, którym w młodym wieku przekłuto uszy niklowanymi kolczykami. Z uczuleniem borykają się także osoby, które na co dzień mają kontakt z metalami.
Alergia na metal zwykle bywa kontaktowa. Oznacza to, że aby doszło do uczulenia, musi dojść do zetknięcia alergenu ze skórą. Za alergenne właściwości metalu odpowiedzialne są tzw. hapteny. Są to substancje, które w połączeniu z białkami wywołują odpowiedź immunologiczną organizmu w postaci swędzącej zmiany skórnej. Alergia na metal może być także pokarmowa, zdarza się jednak zdecydowanie rzadziej. Należy wówczas unikać produktów bogatych w czynniki uczulające.
Objawy uczulenia na metal
Uczulenie na metal charakteryzuje się zmianami skórnymi, które powstają w miejscu zetknięcia alergenu ze skórą. Mogą pojawić się wówczas:
- wysypka,
- guzki na skórze,
- zmiana koloru skóry,
- świąd zmienionego miejsca.
Alergia najczęściej pojawia się na dłoniach, szyi (w miejscu łańcuszka), uszach (od kolczyków) oraz na twarzy. Objawy, choć są stosunkowo niegroźne dla życia i zdrowia i rzadko powodują wstrząs anafilaktyczny, są bardzo nieprzyjemne i mogą być kłopotliwe. Świąd skóry i spowodowane nim drapanie może powodować trudno gojące się ranki. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku dzieci. Objawy są bardziej dokuczliwe, jeśli metal ma kontakt ze spoconą skórą.
Alergia na metale może przyjmować też formę pokarmową. Objawia się wówczas:
- bólami brzucha,
- nudnościami,
- biegunką.
W miarę możliwości należy wykluczyć produkty spożywcze bogate w metale, np. konserwy, niektóre gatunki ryb, warzywa strączkowe, orzechy, czerwone wino czy pieczywo pełnoziarniste. Pamiętaj, aby przed spożyciem dokładnie umyć wszystkie warzywa i owoce (najlepiej ciepłą, przegotowana wodą) oraz unikać picia wody z kranu.
Jak leczyć uczulenie na metal?
Niestety uczulenia na metal nie można wyleczyć, można za to zminimalizować jego objawy. Wystarczy unikać kontaktu z alergenem. Najtrudniej jest w przypadku niklu, bowiem jest on jednym z najczęściej wykorzystywanych metali. Warto zwracać uwagę na skład biżuterii i wybierać tę ze srebra, złota bądź stali chirurgicznej. Metale znajdują się także w środkach czyszczących, dlatego warto podczas sprzątania nakładać rękawiczki. Powinny o nich pamiętać także osoby pracujące na budowie, zwłaszcza przy betonie i cemencie. Cząstki metalu znajdują się w niektórych tuszach do tatuażu. Zanim zdecydujesz się ozdobić swoje ciało, zapytaj tatuatora o skład barwnika, aby uniknąć niepotrzebnego bólu i dyskomfortu. Jeśli chcesz, aby Twoje dziecko uniknęło alergii na metale, nie przekłuwaj mu uszu w wieku dziecięcym, a jeśli już decydujesz się na ten krok, zadbaj, aby kolczyki były z bezpiecznej stali chirurgicznej.
Jeśli już dojdzie do kontaktu z alergenem i wystąpią objawy, możesz zastosować dostępne w aptece bez recepty leki przeciwalergiczne oraz maści. W leczeniu alergii wykorzystuje się również immunoterapię, czyli tzw. odczulanie. Polega ono na poddawaniu skóry działaniu alergenu w minimalnych dawkach, pod kontrolą lekarza. Skóra wówczas stopniowo się przyzwyczaja, a skutki alergii są łagodniejsze. Nie każdy jednak tak samo reaguje na immunoterapię, przez co nie zawsze jest ona skuteczna.
Czym smarować zmiany na skórze?
W przypadku alergii na metale najbardziej kłopotliwe są zmiany na skórze. Nie tylko wyglądaje one nieestetycznie, ale także bolą, swędzą i pieką, przez co bardzo często uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie. Wysypka zazwyczaj po kilku godzinach przechodzi samoistnie, jednak nie warto cierpieć do tego czasu. Aby złagodzić przykre objawy, można zastosować specjalne maści. W aptece bez recepty można dostać skuteczne kremy przeciwhistaminowe oraz steroidowe. Dzięki zawartym w nich substancjom przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwbakteryjnym nie tylko koją ból, ale także zmniejszają opuchliznę i regulują kolor skóry.
Jeśli wolisz domowe sposoby, ukojenie przyniesie Ci mleko, jogurt, mleko kokosowe lub zielony ogórek nakładane na zmienione miejsca. Po takim kompresie objawy powinny złagodnieć.
Autor: Agata Muchowska
Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela
Bibliografia:
- H. Ciężadło, Survival dla alergików i ich rodzin, Wydawnictwo WAM, Kraków 2018.
- M. Jutel, Odczulanie: immunoterapia alergenowa w pigułce: poradnik dla pacjenta, Moc Media, Warszawa 2022.
- M. Stampfer, Alergie (R)ewolucyjne, Hartigrama, Warszawa 2020.
- M. Szelest, Nikiel – przyczyna alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, „Wybrane zagadnienia biologii i medycyny”, Olsztyn 2015.
- M. Treben, Alergie. Zapobieganie – rozpoznanie – leczenie, Zielanka, Warszawa 2016.
