Olej palmowy – właściwości i wpływ na zdrowie

Wokół oleju palmowego przez wiele lat powstały mity na temat jego szkodliwości. Jak dowodzą liczne badania, może mieć korzystny wpływ na zdrowie. Czy przyczynia się do wzrostu cholesterolu? Tak, podobnie jak inne tłuszcze spożywane w nadmiarze. Jaki skład ma olej palmowy? Czy tłuszcz palmowy jest bezpieczny dla dzieci?

Olej palmowy a inne roślinne tłuszcze 

Olej palmowy powstał jako tańsza alternatywa dla innych olejów roślinnych, których cena jest zbyt wysoka, by były one wykorzystywane na masową skalę do produkcji żywności. Ponadto w przeciwieństwie do innych olejów roślinnych olej palmowy wykazuje większą stabilność oksydacyjną pod wpływem działania wysokich temperatur. Co to oznacza? Zawarte w olejach roślinnych nienasycone kwasy tłuszczowe pod wpływem podgrzewania (podczas gotowania, pieczenia, smażenia), utleniają się, co według dietetyków przyczyniło się w ostatnich latach do wzrostu zachorowalności na nowotwory. Jednak z uwagi na skład nie dotyczy to oleju palmowego. Niska cena, łatwość obróbki i wszechstronność sprawiły, że znalazł on zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu spożywczego, m.in. w produkcji lodów, mrożonego ciasta, polewy czekoladowej, cukierków, frytek, masła kakaowego, mleka modyfikowanego. Olej palmowy wykorzystywany jest również w przemyśle kosmetycznym i w chemii gospodarczej.

Olej palmowy – skład i właściwości 

Olej palmowy to bogate źródło aż 13 różnych związków karotenoidów, steroli, witamin E i K, koenzymu Q i skwalenu. Ciekawostką jest wysokie stężenie retinolu, którego w oleju palmowym jest aż o 300 razy więcej niż w pomidorach i 15 razy więcej niż w marchwi. W badaniach, które przeprowadzono na grupie dzieci, udowodniono, że włączenie do diety oleju palmowego pod postacią herbatników dostarczających organizmowi 2,4 mg karotenu dziennie przyczyniło się do wzrostu retinolu we krwi. 

Zawarte w oleju tokoferole to silne antyoksydanty. Hamują aktywność wolnych rodników, wyciszają stany zapalne, a także mają pozytywny wpływ na opóźnianie procesów starzenia. Właściwość antyoksydacyjną wykazuje również jeden ze steroli 7-avenasterol. Skwalen ma pozytywny wpływ na skórę, zapewnia jej prawidłowy poziom nawodnienia. Ponadto działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Obecny w oleju palmowym koenzym Q ma właściwości przeciwutleniające, zapobiegające uszkodzeniom DNA i białka komórek. Stabilność oleju palmowego pod wpływem działania wysokich temperatur sprawia, że pomimo procesów przetwarzania surowca zachowuje on aż 80% składników aktywnych. 

Olej palmowy – czy jest zdrowy?

Spożywanie oleju palmowego i jego wpływ na zdrowie jest przedmiotem dyskusji i badań. Na temat tłuszczu utrwaliło się wiele mitów, m.in. ten o jego szkodliwości i wpływie na wzrost cholesterolu we krwi. Jednak jak udowadnia wiele badań przeprowadzonych w ostatnich latach, olej palmowy nie zwiększa ryzyka chorób układu krążenia i nie przyczynia się do odkładania we krwi lipidów. Aż w 39% składa się on z kwasu oleinowego, czyli omega-9. Jest to jednonienasycony kwas tłuszczowy, który ma m.in. korzystny wpływ na ciśnienie tętnicze, pracę serca i stężenie cholesterolu we krwi. Omega-9 obniża poziom złego cholesterolu, podnosząc poziom frakcji HDL, czyli dobrego cholesterolu. Co więcej, zawarty w tłuszczu palmowym kwas oleinowy zachowuje stabilność w wysokich temperaturach i nadaje się do smażenia. Bezpieczeństwo oleju palmowego potwierdza również fakt dodawania tłuszczu do mleka modyfikowanego dla niemowląt. Surowiec pełni funkcję syntetycznego zamiennika kwasu palmitynowego, czyli substancji występującej naturalnie w mleku matki.

Negatywny wpływ oleju palmowego na zdrowie może być faktem tylko wtedy, gdy tłuszcz ten będzie stanowić główny składnik codziennej diety. Należy pamiętać jednak, że każda oliwa roślinna w nadmiarze szkodzi. Szczególną ostrożność w spożywaniu tłuszczów roślinnych powinny zachować osoby mające problemy z wysokim cholesterolem. W takich przypadkach przed skomponowaniem diety zalecane są badania kontrolne i konsultacja z lekarzem.

Jak powstaje olej palmowy?

Olej palmowy powstaje w procesie tłoczenia nasion palmy olejowej. Otrzymany płynny tłuszcz poddawany jest dalszej obróbce lub wykorzystywany jako surowiec do produkcji żywności, kosmetyków, chemii gospodarczej. Kolejnym etapem przetwarzania oleju jest rafinacja i frakcjonowanie, czyli oczyszczanie tłuszczu z resztek nasion, koloru, zapachu i smaku. 

Kontrowersje stosowania oleju palmowego

Konkurencyjna cena oleju palmowego sprawia, że jest on liderem na rynku tłuszczów jadalnych i niejadalnych. Z jednej strony ogromne zapotrzebowanie na surowiec wymusił masową produkcję tłuszczu, co niekiedy wiąże się z nielegalnym pozyskiwaniem terenów pod uprawę palm olejowych. W konsekwencji wycinane są ogromne połacie lasów, co przyczynia się do zaburzenia ekosystemu, a masowa produkcja do wzrostu emisji dwutlenku węgla. Z drugiej strony popyt na olej palmowy przekłada się na rozwój gospodarczy wielu regionów świata. 

Autor: Emilia Kruszewska

Bibliografia

1. M. Kowalska i in., Olej palmowy – tańsza i zdrowsza alternatywa, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2012, XLV(2), s. 171–180.

Oceń artykuł