Spuchnięty język: przyczyny obrzęku języka - Badania Krwi
6 czerwca 2024

Opuchnięty język – co może być przyczyną?

Artykuł napisany przez: Olga Dąbska
spuchnięty język

Opuchnięty język może być spowodowany przez wiele różnych czynników, które mogą być zarówno łagodne, jak i poważne. W poradniku tym poznasz niektóre z możliwych przyczyn obrzęku języka i dowiesz się, jakie badania są pomocne w ustaleniu podłoża obrzęku języka.

Spuchnięty język – alergia

Reakcja alergiczna to jedna z głównych przyczyn spuchniętego języka. Obrzęk może być wynikiem nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na pokarmy, leki, ukąszenia owadów lub inne alergeny. W poważnych przypadkach może to prowadzić do anafilaksji, stanu zagrażającego życiu, który wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

 

Zdecyduj się na e-Pakiet alergiczny i sprawdź, czy jesteś uczulony.

 

Poza opuchniętym językiem reakcja alergiczna objawiać się może szeregiem dolegliwości, takich jak:

  • zmiany skórne – pokrzywka (czerwone, swędzące bąble na skórze, które mogą pojawiać się nagle), atopowe zapalenie skóry (sucha, łuszcząca się i swędząca skóra, zwykle na twarzy, w zgięciach łokciowych i kolanowych), zaczerwienienie i obrzęk skóry,
  • objawy ze strony układu oddechowego – katar sienny (alergiczny nieżyt nosa, kichanie, zatkany lub cieknący nos, swędzenie nosa), alergiczne zapalenie spojówek (swędzenie, zaczerwienienie i łzawienie oczu), astma alergiczna (kaszel, świszczący oddech, trudności w oddychaniu i ucisk w klatce piersiowej),
  • objawy ze strony układu pokarmowego – bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, problemy z przewodem pokarmowym po spożyciu alergenu,
  • inne, w tym m.in.: ból głowy, zmęczenie, senność, spadek ciśnienia krwi, przyspieszony puls.

Spuchnięty język z białym nalotem

Spuchnięty język, pokryty białym nalotem, to objaw typowy dla grzybicy języka, znanej również jako kandydoza jamy ustnej lub pleśniawki. To infekcja wywołana przez wzrost nadmiernych ilości grzybów z rodzaju Candida, zwykle Candida albicans. Grzyby te są zazwyczaj obecne w jamie ustnej w niewielkich ilościach i są częścią normalnej flory bakteryjnej ciała, ale pewne warunki mogą sprzyjać ich nadmiernemu rozwojowi, prowadzącemu do infekcji.

 

Ryzyko wystąpienia grzybicy języka podnoszą m.in.:

  • ciąża lub inne zmiany hormonalne,
  • długotrwałe stosowanie antybiotyków,
  • osłabienie układu odpornościowego, np. zakażenie wirusem HIV, choroby onkologiczne, przyjmowanie sterydów lub innych leków immunosupresyjnych, 
  • niekontrolowane poziomy cukru we krwi,
  • noszenie protez zębowych, zwłaszcza jeśli nie są one odpowiednio czyszczone lub dopasowane, 
  • zła higiena jamy ustnej,
  • palenie tytoniu.

Poza spuchniętym językiem z białym nalotem objawami grzybicy języka mogą być:

  • białe, kremowe plamy lub warstwy obecne na policzkach, dziąsłach, migdałkach lub dnie ust,
  • zaczerwienienie, ból lub dyskomfort języka, zwłaszcza podczas jedzenia lub picia, 
  • krwawienie przy próbie usunięcia nalotu z języka,
  • pęknięcia w kącikach ust,
  • utrata smaku lub nieprzyjemny smak w ustach.

Zapalenie języka

Zapalenie języka to stan, który może wpływać na jego wygląd, uczucie i funkcję. Może być wywołany przez różne czynniki, w tym m.in.:

  • infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze,
  • uszkodzenia mechaniczne, takie jak ugryzienie języka, nadmierne szorowanie, 
  • choroby autoimmunologiczne, jak liszaj płaski czy pęcherzyca,
  • reakcje alergiczne na pokarmy, leki, pasty do zębów lub płyny do płukania ust,
  • niedobory witamin i minerałów, zwłaszcza żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego,
  • choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy zespół Sjögrena.

Objawy zapalenia języka mogą obejmować:

  • obrzęk – język może być obrzęknięty i mieć problemy z normalnym ruchem,
  • zmiany w kolorze i teksturze języka – język może stać się jasnoczerwony, gładki i błyszczący,
  • ból lub uczucie dyskomfortu, szczególnie podczas jedzenia, picia lub mówienia,
  • uczucie palenia.

Choroby metaboliczne i hormonalne

Obrzęk języka może być jednym z objawów niedoczynności tarczycy, w której niedobór hormonów tarczycy prowadzi do ogólnego obrzęku tkanek. Kolejną możliwą przyczyną spuchniętego języka jest zespół nerczycowy. To schorzenie nerek, które prowadzi do utraty białka w moczu i może powodować obrzęki.

Inne możliwe przyczyny opuchnięcia języka

Przyjmowanie niektórych leków

U niektórych osób farmakoterapia wiąże się z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych. Działaniem niepożądanym leków może być obrzęk, w tym języka. Leki, takie jak inhibitory ACE (stosowane w leczeniu nadciśnienia), mogą powodować obrzęk języka.

Urazy mechaniczne

Obrzęk może być wynikiem urazu – ugryzienia języka, oparzenia termicznego po spożyciu bardzo gorących pokarmów lub napojów czy po zabiegu dentystycznym.

Choroby nowotworowe

Zarówno łagodne, jak i złośliwe nowotwory w jamie ustnej lub gardle mogą powodować obrzęk języka.

Infekcje bakteryjne lub wirusowe

Obrzęk języka może być objawem różnych infekcji. Przykładami są infekcje wirusowe, takie jak opryszczka czy zakażenia bakteryjne, np. gronkowcem.

Zaburzenia genetyczne

Angioedema dziedziczna to rzadkie zaburzenie genetyczne, które charakteryzuje się epizodami nagłego i silnego obrzęku skóry, błon śluzowych oraz narządów wewnętrznych. Ta choroba wynika z niedoboru lub nieprawidłowego funkcjonowania białka, zwanego inhibitorem C1-esterazy (C1-INH). Inhibitor C1-esterazy jest ważny w regulacji systemu dopełniacza, który jest częścią układu odpornościowego, a jego niedobór prowadzi do nadmiernej aktywacji białek powodujących stan zapalny i obrzęk.

Diagnostyka opuchniętego języka

Jeżeli doświadczasz obrzęku języka, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, który może przeprowadzić odpowiednie badania diagnostyczne. Rozpoznanie rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego i badania klinicznego. Lekarz zapyta m.in. o:

  • objawy towarzyszące, np. ból, trudności w połykaniu, mówieniu czy oddychaniu,
  • czas trwania i przebieg objawów, np. kiedy objawy się pojawiły, czy obrzęk nasila się, czy jest ciągły czy epizodyczny,
  • możliwe wyzwalacze, np. ekspozycję na alergeny, przyjmowanie nowych leków, 
  • historię medyczną, w tym wcześniejsze reakcje alergiczne, choroby przewlekłe, przyjmowane leki, urazy.

Lekarz przeprowadzi dokładne badanie jamy ustnej, aby ocenić stan języka, obecność ewentualnych zmian na błonach śluzowych, stan zębów i dziąseł oraz inne zmiany w jamie ustnej. Dodatkowo może być oceniony stan innych części ciała, w szczególności skóry i węzłów chłonnych.

Na podstawie wyników wywiadu i badania fizykalnego lekarz może zlecić różne testy, w tym:

  • badania krwi – mogą obejmować kompleksowe badanie morfologiczne, ocenę funkcji tarczycy, poziomu witamin i minerałów (np. żelaza, witaminy B12), wskaźniki stanu zapalnego oraz inne specyficzne testy w zależności od podejrzewanej przyczyny,
  • testy alergiczne – skórne testy punktowe lub badania krwi w celu identyfikacji alergenów, które mogą być odpowiedzialne za obrzęk języka.

W rzadkich przypadkach, gdy podejrzewa się inne przyczyny, takie jak anomalie anatomiczne lub nowotwory, może być zalecane wykonanie badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny (MR) jamy ustnej lub tomografia komputerowa (TK). W zależności od wyników początkowej oceny może być konieczne skierowanie do specjalistów, takich jak alergolog, dermatolog, endokrynolog lub gastroenterolog, dla dalszej diagnostyki i leczenia.

Prawidłowa diagnostyka opuchniętego języka jest kluczowa, ponieważ obrzęk może być symptomem różnych stanów – od stosunkowo łagodnych po poważne. Szybka i dokładna diagnoza umożliwia podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych. Leczenie obrzęku języka będzie zależało od jego przyczyny. W przypadku alergii może być konieczne przyjęcie antyhistaminików lub sterydów, w infekcji – antybiotyków lub leków przeciwwirusowych, a w niedoczynności tarczycy – rozpoczęcie leczenia hormonalnego. Gdy obrzęk języka jest spowodowany przez leki, lekarz może zalecić ich zmianę lub dostosowanie dawkowania.

A: dr Olga Dąbska

Bibliografia

  1. T. Brzozowski, Fizjologia człowieka Konturek, Edra Urban & Partner, Wrocław 2021.
  2. K. Mrówka-Kata, G. Namysłowski, K. Banert i wsp., Zapalenia języka i inne wybrane jego zmiany o charakterze łagodnym, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2008, t. 2, nr 2, s. 127–131.
  3. A. Szczekilk, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2022.
  4. P. Zalewska, M. Radwan-Oczko, Zmiany fizjologiczne i patologiczne na języku – rola czynników endo- i egzogennych, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2021, t. 27, nr 4, s. 407–413.

O Autorze