Spis treści:
P-LCR to odsetek płytek krwi o znacznie większym rozmiarze niż przyjęto w normach. U zdrowej osoby duże płytki krwi mogą stanowić nawet ponad 40% wszystkich płytek. Oznaczenia tego parametru dokonuje się dodatkowo w ramach morfologii krwi. Sprawdź, jak przygotować się do tego badania. Dowiedz się, jakie mogą być przyczyny nieprawidłowych wartości P-LCR.
P-LCR – co to jest?
P-LCR to skrót pochodzący od angielskiego wyrażenia platelet large cell ratio, które tłumaczy się jako ‘odsetek dużych płytek krwi’. Płytki krwi, zwane też trombocytami, to obok krwinek białych i czerwonych główny element morfotyczny krwi. Odgrywają one kluczową rolę w procesach krzepnięcia krwi. Płytki krwi nie mają jądra komórkowego, są niezdolne do poruszania się, mają dyskowaty kształt i są mniejsze od pozostałych składników krwi – osiągają około 1,5–3 μm. Płytki krwi przekraczające ten rozmiar określa się dużymi. Średnica dużych płytek krwi wynosi powyżej 3–4 μm, czyli około połowy średnicy krwinki czerwonej, ale jest mniejsza niż 7–7,5 μm. Wskaźnik P-LCR stanowi stosunek liczby płytek o objętości 12–30 fl do liczby wszystkich elementów morfotycznych zaliczonych przez analizator hematologiczny do płytek krwi. Trzeba też wspomnieć, że we krwi pojawić się mogą olbrzymie płytki krwi (z ang. giant platelets), których średnica jest zbliżona do średnicy krwinki czerwonej lub większa, przekraczająca 7,5–8 μm [1].
Jak oznacza się poziom P-LCR?
Oznaczenia poziomu P-LCR dokonuje się w ramach morfologii krwi. Mimo że jest to podstawowe badanie krwi, dostarcza ono wielu cennych informacji o funkcjonowaniu organizmu. Jednak badania P-LCR nie wykonuje się standardowo podczas każdej morfologii krwi. W przypadku podejrzenia patologii związanej z krążącymi trombocytami we krwi lekarz musi zlecić pełną morfologię krwi (tzw. morfologia 5 diff.) Materiałem do badania jest pełna krew żylna. Pobiera się ją zazwyczaj z naczynia krwionośnego biegnącego w zgięciu łokciowym.
Po wejściu do gabinetu zabiegowego pacjent proszony jest o zajęcie miejsca w specjalnym fotelu z podłokietnikiem, na którym kładzie rękę. Pielęgniarka wyczuwa palcem naczynie na ręku, przygotowuje probówki, zakłada opaskę uciskową, dezynfekuje miejsce wkłucia. Może poprosić o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść, aby doszło do lepszego napełnienia żyły krwią. Wprowadza igłę w żyłę, ściąga stazę i pobiera krew. W badaniu korzysta się z probówek z dodatkiem EDTA. To antykoagulant, który ma zapobiec wykrzepianiu krwi. Do badania P-LCR wystarczy 5 ml krwi. Po uzyskaniu wystarczającej ilości krwi pielęgniarka usuwa igłę, zakłada jałowy opatrunek i przekazuje próbkę do analizy laboratoryjnej. Poucza pacjenta o uciskaniu miejsca wkłucia przez kilka minut, unikaniu zginania ręką i podnoszenia ciężkich przedmiotów przez najbliższy czas.
Czy badanie P-LCR wymaga przygotowania?
Aby wyniki badania P-LCR były jak najbardziej wiarygodne, pacjent powinien zadbać o odpowiednie przygotowanie. Ze względu na dobową zmienność analizowanego parametru na badanie należy zgłosić się rano. Powinno być ono przeprowadzone w godzinach 7.00–10.00. Pacjent powinien być na czczo. Ostatni posiłek może spożyć do godziny 18.00 dnia poprzedniego. Wymagana jest zatem 13–14-godzinna przerwa w jedzeniu. Badanie przeprowadza się u osoby wypoczętej po przespanej nocy. Bezpośrednio przed pobraniem krwi zalecany jest krótkotrwały, około 15-minutowy odpoczynek. W przeddzień badania należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego i forsownych ćwiczeń. Na 2–3 dni przed pobraniem krwi pacjent powinien unikać spożywania alkoholu i innych używek. Jeśli zażywa leki, to musi omówić z lekarzem kierującym na badanie ewentualną konieczność ich odstawienia na jakiś czas. Jeśli nie zachodzi taka potrzeba, to stosowane leki zażywa się po pobraniu krwi. Badanie P-LCR można przeprowadzić u kobiety podczas miesiączki, trzeba jednak poinformować o niej lekarza interpretującego wynik badania.
Badanie P-LCR – ile wynosi norma?
Norma dla wskaźnika tzw. dużych płytek wynosi 16,0–46,4% [2]. Pamiętaj, że zakres wartości referencyjnych może być różny w zależności od placówki medycznej, w której wykonywane było badanie. Dlatego nie powinieneś interpretować wyników badania P-LCR samodzielnie. Skonsultuj je z lekarzem, który poza samą wartością parametru P-LCR weźmie pod uwagę informacje uzyskane w czasie wywiadu medycznego, badania przedmiotowego, innych parametrów układu płytkowego (PLT – z ang. platelets ‘badanie ilości płytek krwi w próbce’, MPV – z ang. mean platelet volume ‘średnia objętość krwinek płytkowych’, PDW – ang. platelet distribution width ‘zróżnicowanie płytek krwi pod kątem ich objętości’, PCT – z ang. plateletcrit ‘hematokryt płytkowy’) czy innych przeprowadzonych badań. Wszelkie odchylenia od normy w badaniu P-LCR mogą wskazywać na zaburzenia pracy organizmu i nie powinny być bagatelizowane. Dlatego wyniki powinno się omówić z lekarzem, który na wypadek ewentualnych nieprawidłowości zleci dodatkowe badania.
P-LCR podwyższone – przyczyny
P-LCR powyżej normy obserwowane jest w przebiegu licznych nieprawidłowości zdrowotnych. Towarzyszy małopłytkowości immunologicznej. To choroba autoimmunologiczna, w której ma miejsce przyspieszone niszczenie opłaszczonych przeciwciałami płytek krwi. W konsekwencji dochodzi do powstania wielu płytek krwi o dużej i olbrzymiej wielkości. Głównymi objawami małopłytkowości immunologicznej są: nawracające krwawienia z nosa, krwawienie z dziąseł, skłonność do siniaczenia się, łatwo powstające wybroczyny na skórze, u kobiet obfite i przedłużające się krwawienia miesiączkowe. W ciężkich przypadkach dochodzi do krwawień przewodu pokarmowego lub do ośrodkowego układu nerwowego. P-LCR wysokie towarzyszy również anemii hipoplastycznej czy niedokrwistości megaloblastycznej. Anemia/niedokrwistość to stan obniżonej ilości czerwonych krwinek bądź zbyt niskiej zawartości hemoglobiny w erytrocytach. Anemia hipoplastyczna to choroba przebiegająca ze zmniejszoną produkcją krwinek czerwonych oraz niewielkim uszkodzeniem granulocytów i układu płytkotwórczego. Niedokrwistość megaloblastyczna oznacza znacznie większe rozmiary krwinek czerwonych, które mają także nieprawidłową budowę i szybciej obumierają.
Do wzrostu P-LCR dochodzi w przebiegu chorób nowotworowych, stanów zapalnych czy choroby alkoholowej. P-LCR powyżej normy może towarzyszyć nadczynności tarczycy, plamicy małopłytkowej, infekcjom bakteryjnym. Pojawić się może u osób w trakcie i po chemioterapii. Podwyższone P-LCR może też świadczyć o nasilonej agregacji, czyli zlepianiu się, płytek krwi. Stan ten bywa wynikiem wrodzonych zaburzeń agregacji płytek krwi, choć zazwyczaj ma charakter nabyty. Wówczas wiąże się z występowaniem we krwi przeciwciał, które reagują z błonami komórkowymi płytek krwi i powodują ich zlepianie się. Pojawienie się tych przeciwciał obserwuje się w nadpłytkowości, stanach znacznej utraty krwi, nowotworach, chorobach autoimmunologicznych, infekcjach o różnym podłożu, chorobach wątroby i śledziony, mocznicy czy w przebiegu ciąży. Wzmożona agregacja płytek krwi może być skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków, np. hormonalnej terapii zastępczej, chloropromazyny, fenytoiny.
P-LCR obniżone – przyczyny
P-LCR poniżej normy stanowi rzadką sytuację. Zazwyczaj taki wynik jest cechą charakterystyczną danego pacjenta. P-LCR niskie nie stanowi powodu do niepokoju, jeśli pozostałe wyniki badań mieszczą się w normie. W pozostałych przypadkach konieczne są dalsze badania.
A: dr n. o zdr. Olga Dąbska
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- A. Wrzyszcz, U. Rychlik, Nieprawidłowości morfologiczne erytrocytów i płytek krwi – wybrane zagadnienia, „Diagnostyka Laboratoryjna” 2021, t. 57, nr 4, s. 204–212.
- A. Teległów, Diagnostyka hematologiczna – podstawowe badanie: morfologia krwi, [w:] A. Teległów (red.), Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa dla potrzeb fizjoterapii i kosmetologii, University of Physical Education, Kraków 2020, s. 212–221.
D. Wołowiec, Interpretacja wyników hematologicznych badań laboratoryjnych w praktyce lekarza rodzinnego, „Lekarz POZ” 2018, nr 1, s. 8–14.
