Spis treści:
Płytki oddech manifestuje objawy w sposób charakterystyczny. W jego przebiegu możesz doświadczyć słabego nabierania powietrza, małej ruchomości klatki piersiowej czy wrażenia duszności. Stan ten może być spowodowany wieloma chorobami i zaburzeniami. Sprawdź, co to znaczy płytki oddech, jak się objawia i co go może wywołać.
Co to jest płytki oddech?
Płytki oddech to rodzaj oddychania polegający na czerpaniu powietrza niepełnymi możliwościami płuc. W dłuższej perspektywie taki stan może wiązać się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi i stać się przyczyną nie tylko zaburzeń oddychania, ale także przewlekłych chorób. Płytki oddech może być związany z wieloma dolegliwościami o różnej etiologii – od potencjalnie niegroźnych, jak skrzywienie przegrody nosowej, przez reakcje organizmu na silny stres i czynniki emocjonalne, aż po przewlekłe choroby kardiologiczne, metaboliczne czy neurologiczne. Poza tym że płytki oddech niekorzystnie wpływa na komfort oddychania, to także bywa źródłem niepokoju i dodatkowego stresu, które nasilają dolegliwość. Ze względu na to, że oddech może wiązać się z różnymi chorobami, nie bagatelizuj go, zwłaszcza jeśli często go doświadczasz i to w towarzystwie dodatkowych dolegliwości, takich jak drętwienia kończyn, zasinienie ust czy zawroty głowy. Każdy epizod powinien stanowić przesłankę do wizyty lekarskiej. Razem z trudnościami czerpania powietrza nierzadko występuje uczucie duszności.
Płytki oddech – jak wygląda?
Płytki oddech manifestuje się najczęściej pod postacią niemożności nabrania większej ilości powietrza, której towarzyszy brak tchu czy tzw. głód powietrza. Możesz przy tym odnieść wrażenie ściśniętej klatki piersiowej lub ciężaru na klatce. Poza tym często taki stan wiąże się z koniecznością przyspieszenia oddechu, aby zapewnić odpowiednią ilość tlenu organizmowi. W zależności od toru Twojego oddychania obserwuje się różną aktywność klatki piersiowej. Jeśli na przykład doświadczasz przyspieszenia oddechu torem piersiowym, Twoja klatka może szybciej się unosić w okolicy górnych żeber, z kolei podczas oddychania torem przeponowym zauważysz, że pracuje górna część brzucha w centralnym obszarze podżebrowym. Rodzaj przyczyny warunkuje także objawy pośrednie. W wyniku obecności ciała obcego w płucach czy innej części ciała najczęściej da się zaobserwować szybki, płytki oddech i ból miejscowy, ogólne osłabienie czy krwotok zewnętrzny, natomiast płytki oddech w czasie infekcji czy choroby przewlekłej płuc może dodatkowo wywoływać kaszel suchy lub mokry czy gorączkę. Objaw ten występuje także w agonii. Płytki oddech stanowi nieprawidłową formę oddychania, co przekłada się na zaburzenia w dostawie tlenu i zmniejszenie dotlenienia całego organizmu. Taki stan ma swoje konsekwencje na przykład w postaci omdleń. Zwiększa także ryzyko powstawania chorób na tle nerwowym, gdyż wzbudza niepokój, wpływa na jakość snu i bywa przyczyną trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Płytki i szybki oddech może również niekorzystnie wpływać na rytm oddychania i prowadzić do powstania patologicznego toru oddechowego. Jednym z nich jest oddech Biota. Jest to ataktyczny, zupełnie nieregularny i niemiarowy ze zmienną amplitudą, czyli różniący się głębokością i częstotliwością, typ oddychania, który często prowadzi do bezdechu. Występuje jednak głównie w schorzeniach centralnego układu nerwowego obejmujących uszkodzenia rdzenia przedłużonego.
Co oznacza płytki oddech?
Za najczęstsze powody pojawienia się tego problemu uznaje się różnorodne zaburzenia układu oddechowego. Płytki oddech u dziecka, dorosłych i starszych osób bywa związany z występowaniem chorób górnych dróg oddechowych (np. stanów zapalnych i zmian nowotworowych), chorób prowadzących do zwężenia drożności dużych oskrzeli (w tym stenozy tchawicy, guzów wewnątrzoskrzelowych i ciał obcych), chorób obturacyjnych drzewa oskrzelowego (w tym przewlekłej obturacyjnej choroby płuc POChP lub mukowiscydozy), chorób śródmiąższowych płuc (np. idiopatycznego włóknienia płuc i alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych), chorób zapalnych miąższu płuc (zapalenia płuc), rozstrzenia oskrzeli, chorób naczyń płucnych (m.in. zatorowości płucnej), chorób opłucnej (odmy opłucnowej, płynu w opłucnej i zwłóknienia opłucnej), porażenia przepony oraz chorób dotyczących klatki piersiowej (w tym zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa – ZZSK).
Wśród możliwych przyczyn płytkiego oddechu i kaszlu wymienia się też choroby układu krążenia, takie jak choroba wieńcowa. Jeśli odczuwasz tego typu objawy, nie zwlekaj z wizytą lekarską i badaniami. Trudności w wykonywaniu głębokiego, miarowego oddechu mogą także stanowić przejaw czynników psychogennych, najczęściej zaburzeń lękowych, lub metabolicznych, np. kwasicy metabolicznej.
Szybki oddech u noworodka i starszego dziecka
Oddechy u zdrowego noworodka są naturalnie szybsze i płytsze. Występują z częstotliwością nawet 40–60 na minutę, przy czym przeciętna osoba dorosła wykonuje ok. 12–17 oddechów w tym samym czasie. Tak szybki i płytki oddech u noworodka nie musi wzbudzać niepokoju. Wraz z jego rozwojem częstość oddechów zmniejsza się, ale nadal jest większa niż u dorosłego. Jej wartość zależy od wieku dziecka. Dzieje się tak, ponieważ układ żeber zmienia się na bardziej skośny, co sprzyja zwiększeniu pojemności płuc i wpływa na zmniejszenie oporu powietrza. Rośnie również liczba pęcherzyków płucnych, przegrody nosowe stają się szersze, a zatoki przynosowe kończą procesy kształtowania się. O ile płytki oddech u noworodka może być fizjologicznym zjawiskiem, to nieregularny i występujący w towarzystwie dodatkowych dolegliwości może stanowić sygnał świadczący o pogorszeniu zdrowia. Płytki oddech i kaszel mają swoje źródło najczęściej w infekcjach dróg oddechowych i wrodzonych lub nabytych chorobach płuc. Mogą też wynikać z odwodnienia na skutek problemów z przewodem pokarmowym. Pojawiają się także w reakcji na wysoką gorączkę i często atakują nocą. Płytki oddech u dziecka podczas snu bywa związany z fazą REM.
Autor: Agata Oleszkiewicz
Bibliografia
- P. Górski i in., Pneumonologia w gabinecie lekarza, PZWL, Warszawa 2021.
- J. Kozielski, Diagnostyka duszności w chorobach płuc, „Folia Cardiologica Excerpta, Via Medica” 2013, nr 8.
- W. Kozubski, Neurologia, PZWL, Warszawa 2006.
- A. Krzywiecki, Duszność nagła w praktyce pulmonologicznej, „Pulmunologia” 2009, nr 6.
- A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2017, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.