Spis treści:
Bladość skóry i podkrążone oczy u dziecka to niepokojący widok dla rodziców. Choć w wielu przypadkach może to być kwestia uwarunkowanej genetycznie cery lub przemęczenia, w niektórych sytuacjach objawy te świadczą o poważniejszej chorobie. Sprawdź, co może kryć się za podkrążonymi oczami malucha, jakie badania diagnostyczne wykonać i kiedy udać się do specjalisty.
Najczęstsze przyczyny podkrążonych oczu u dzieci
Podkrążone oczy i bladość skóry u dziecka nie zawsze muszą świadczyć o chorobie. Jedną z najczęstszych przyczyn takiego wyglądu jest uwarunkowana genetycznie cienka i delikatna skóra okolic oczodołów. Gdy naczynia krwionośne znajdujące się pod nią, są bardziej widoczne, można odnieść wrażenie, że obwódki pod oczami są ciemniejsze. Taka sytuacja często dotyczy dzieci o jasnej karnacji, które mają również jasne oczy i włosy. Jeśli podobne „sińce” występują u rodziców, można założyć, że jest to kwestia dziedziczności.
Inną powszechną przyczyną podkrążonych oczu u maluchów jest przemęczenie lub niewystarczająca ilość snu. Długotrwały brak odpoczynku może powodować zastój krwi w okolicy oczodołów, co przekłada się na ciemne cienie pod oczami. W takich przypadkach sen i odpoczynek powinny szybko wyeliminować problem.
Podkrążone oczy a choroby u dzieci
Choć w większości przypadków podkrążone oczy u dzieci nie są powodem do niepokoju, czasem mogą być objawem poważniejszych schorzeń. Rodzice powinni zachować szczególną czujność zwłaszcza wtedy, gdy ciemne obwódki pod oczami u dziecka występują nagle, długo się utrzymują lub towarzyszą im inne niepokojące objawy.
Choroby alergiczne
Jedna z najczęstszych przyczyn podkrążonych oczu u dzieci to różnego rodzaju alergie. Zarówno alergiczny nieżyt nosa, jak i alergiczne zapalenie spojówek mogą powodować przekrwienie błony śluzowej i zastój krwi w okolicy oczu, co skutkuje powstawaniem ciemnych cieni. Towarzyszą temu inne objawy, takie jak kichanie, wodnisty wyciek z nosa czy świąd i pieczenie oczu.
Podkrążone oczy mogą również pojawiać się w przebiegu atopowego zapalenia skóry – cieniom towarzyszy często tzw. fałda Dennie-Morgana na dolnej powiece. W przypadku alergii pokarmowych dodatkowymi objawami są dolegliwości ze strony układu pokarmowego, m.in. bóle brzucha, wymioty, biegunki.
Niedokrwistość
Kolejną chorobą, której objawem mogą być podkrążone oczy, jest niedokrwistość z niedoboru żelaza. Oprócz ciemnych obwódek pod oczami u dziecka obserwuje się wówczas także bladość skóry, osłabienie, problemy z koncentracją i ogólne zmęczenie. Często występuje też łamliwość paznokci i włosów. Gdy zachodzi podejrzenie anemii, należy wykonać odpowiednie badania i wdrożyć leczenie.
Choroby pasożytnicze
Podkrążone oczy u dzieci mogą świadczyć o chorobach pasożytniczych, takich jak owsica, którym często towarzyszą trudności ze snem. Obserwuje się wówczas objawy dodatkowe, m.in. świąd odbytu (szczególnie w nocy) czy ogólne osłabienie.
Inne choroby
Podkrążone oczy u dzieci mogą być także jednym z wielu objawów poważniejszych schorzeń, takich jak:
- cukrzyca – oprócz ciemnych obwódek pod oczami występuje m.in. wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, utrata masy ciała;
- choroby nerek lub wątroby – poza podkrążonymi oczami obserwuje się m.in. częstomocz, białkomocz;
- niedoczynność tarczycy – świadczy o braku równowagi hormonalnej w organizmie;
- niektóre nowotwory – w rzadkich przypadkach podkrążone oczy mogą być objawem neuroblastomy, czyli guza występującego najczęściej u niemowląt i małych dzieci.
Pamiętaj, że podejrzenie poważniejszych chorób nie bazuje wyłącznie na obserwacji objawów zewnętrznych, ale wymaga szczegółowej diagnostyki.
Podkrążone oczy u dziecka – jakie badania zrobić?
Nienaturalny wygląd malucha należy skonsultować z pediatrą, który zleci badania diagnostyczne, aby ustalić przyczynę podkrążonych oczu. W pierwszej kolejności wykonywane są badania krwi, z uwzględnieniem:
- morfologii – pozwala ona określić liczbę czerwonych krwinek, która u zdrowej osoby powinna mieścić się w przedziale 3,5–5,4 mln/mm³ [4]. Nieprawidłowe wartości mogą świadczyć o anemii;
- odczynu Biernackiego (OB) i białka C-reaktywnego (CRP) – mogą wskazywać na obecność stanu zapalnego w organizmie;
- profilu żelazowego – dzięki temu można ocenić poziom żelaza w organizmie, co jest istotne w diagnostyce anemii;
- badania poziomu witaminy B12 i kwasu foliowego – niedobór tych składników może prowadzić do anemii i innych problemów zdrowotnych;
- badania hormonalnego – w niektórych przypadkach mogą być zlecone badania hormonalne, np. tarczycy, aby wykluczyć zaburzenia hormonalne jako przyczynę podkrążonych oczu;
- badania poziomu glukozy – cienie pod oczami mogą być jednym z wielu objawów cukrzycy. Nieprawidłowa glikemia na czczo – tj. powyżej 100 mg/dl [4] – będzie wskazaniem do przeprowadzenia doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT).
Oprócz tego wykonuje się badanie ogólne moczu, które pozwala ocenić pracę nerek i wykluczyć infekcje układu moczowego czy białkomocz, powodujący obrzęki pod oczami. Po stwierdzeniu nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek konieczna jest konsultacja nefrologiczna. Badanie okulistyczne może wykluczyć lub potwierdzić problemy ze wzrokiem lub alergiczne zapalenie spojówek. W przypadku podejrzenia alergii – pokarmowej lub kontaktowej – pediatra może skierować dziecko do alergologa na dalszą diagnostykę, która obejmuje m.in. wykonanie szczegółowych testów alergicznych.
W przypadku podejrzenia choroby pasożytniczej wykonuje się standardowe badania krwi – niedokrwistość może świadczyć o obecności niektórych pasożytów w organizmie – a także badanie kału, które pozwala wykryć jaja, larwy lub dorosłe formy pasożytów. Próbka kału jest dokładnie badana pod mikroskopem. W diagnostyce tego rodzaju chorób ważną rolę odgrywają testy na obecność antygenów – pozwalają one na wykrycie specyficznych białek wytwarzanych przez pasożyty.
Kiedy udać się do lekarza?
Jeśli podkrążone oczy u dziecka nie są naturalnym elementem jego wyglądu, długo się utrzymują, nie ustępują po odpoczynku lub towarzyszą im inne niepokojące objawy, warto skonsultować się z pediatrą. Lekarz przeprowadzi wywiad, zbada dziecko i w razie potrzeby zleci odpowiednie badania diagnostyczne. W zależności od podejrzewanej przyczyny problemu wskazane są również konsultacje specjalistyczne z nefrologiem, okulistą, alergologiem, diabetologiem, endokrynologiem lub onkologiem.
Wczesne wykrycie i właściwe leczenie chorób, które mogą objawiać się podkrążonymi oczami, jest kluczowe dla zdrowia i prawidłowego rozwoju dziecka.
Jak radzić sobie z podkrążonymi oczami u dziecka?
Jeśli podkrążone oczy u dziecka wynikają z przemęczenia lub niewyspania, pomocne może okazać się zapewnienie mu odpowiedniej ilości snu, ograniczenie ekranów i innych czynników prowadzących do przestymulowania, dbanie o właściwą dietę bogatą w witaminy i minerały oraz nawadnianie organizmu.
W przypadku alergii lekarz może zalecić stosowanie środków przeciwhistaminowych lub podjęcie immunoterapii. Gdy podkrążone oczy towarzyszą innym chorobom, kluczowe jest leczenie podstawowej przyczyny schorzenia. Może to wymagać suplementacji żelaza, zmiany diety, farmakoterapii lub interwencji specjalistycznej, w zależności od rozpoznanej dolegliwości.
Pamiętaj, że podkrążone oczy u dzieci – choć często budzą niepokój rodziców – w większości przypadków nie świadczą o poważnej chorobie. Wskazana jest jednak uważna obserwacja malucha.
Opracowanie: Marta Drzazga
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- W. Kawalec i in., Pediatria, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2024.
- J. Pietrzyk (red.), Pediatria, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
- A. Dobrzańska i in., Pediatria w praktyce lekarza POZ, Wydawnictwo Standardy Medyczne, Warszawa 2022.
- A. Dembińska-Kieć i in., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
Wysypka na stopach – możliwe przyczyny, diagnostyka
Poprzedni wpis
