Podwyższone CRP u noworodka – badanie i możliwe przyczyny złych wyników

CRP to inaczej białko C-reaktywne. Związek ten należy do grupy białek ostrej fazy. Podwyższone CRP u noworodka to sygnał alarmujący. Zbyt wysoki wynik tego parametru oznacza, że w organizmie dziecka toczy się stan zapalny. Pozwala potwierdzić występowanie stanu zapalnego, towarzyszącego zarówno niegroźnej infekcji, jak i poważniejszej chorobie. Sprawdź, jak wygląda badanie CRP u noworodka. Dowiedz się, jakie objawy mogą towarzyszyć wysokim wartościom CRP u malucha.

Co to jest CRP?

CRP to skrót stosowany do określenia białka C-reaktywnego, które zaliczane jest do białek ostrej fazy. CRP bierze udział w mechanizmach odporności nieswoistej. Związek ten wytwarzany jest przede wszystkim w wątrobie pod wpływem cytokin prozapalnych, głównie interleukiny 6 i TNF-α. Ich stężenie we krwi zmienia się w wyniku odpowiedzi na proces zapalny – to niespecyficzna odpowiedź organizmu na zaburzenia jego homeostazy, czyli wewnętrznej równowagi.

Jak wygląda badanie CRP u noworodka?

Badanie CRP u noworodka polega na analizie krwi obwodowej. Do przeprowadzenia go wystarczy niewielka ilość krwi, którą można pobrać z paluszka dziecka, wykonując ukłucie opuszki igłą i po przystawieniu probówki. Nie ma potrzeby pobierania krwi z naczynia w zgięciu łokciowym, o ile nie zachodzi konieczność przeprowadzenia dodatkowych testów. U maluszka niemal od razu po urodzeniu krew można pobierać też z żyły grzbietu dłoni, żyły grzbietu stopy, żyły nadgarstka, żyły skóry głowy, żyły obok kostki przyśrodkowej. Badanie białka C-reaktywnego nie wymaga specjalnego przygotowania. Można zgłosić się na nie z noworodkiem o dowolnej porze. Wyjątkiem są sytuacje, w których oznaczenia stężenia białka C-reaktywnego dokonuje się razem z innymi badaniami – nierzadko z morfologią. Wówczas pobranie krwi powinno odbyć się w godzinach porannych. Najlepiej zgłosić się na badanie przed kolejnym posiłkiem malucha, po upływie około godziny od poprzedniego karmienia. 

Normy CRP u noworodka

Za prawidłowy wynik CRP u dziecka do 4. tygodnia życia uznaje się wartości od 0 do 10 mg/l. Zaznaczyć trzeba, że nieznacznie podwyższone CRP występuje fizjologicznie u noworodka po porodzie i utrzymuje się przez mniej więcej 3 doby. Nieco wyższe wartości CRP można zaobserwować u noworodków urodzonych siłami natury, niż u dzieci, które przyszły na świat na drodze cesarskiego cięcia. Wyniki znacznie przekraczające normę lub nie zmniejszające się wymagają dalszej diagnostyki. Prawidłowe CRP niekoniecznie wyklucza zakażenie, szczególnie we wczesnym stadium, dlatego w każdym przypadku niepokojących dolegliwości u noworodka należy zgłosić się do lekarza.

CRP to niezwykle dynamiczny wskaźnik. Jego poziom może znacznie zmienić się w ciągu doby. Dzięki temu badanie pozwala na monitorowanie podjętego leczenia – na ocenę jego skuteczności, a w razie potrzeby na zmianę postępowania terapeutycznego. Stężenie białka C-reaktywnego szybko wzrasta. Przykładowo w uszkodzeniu tkanek podwyższenie jego wartości można zanotować już w ciągu 2–5 godzin, a szczyt pomiędzy 24–72 godzinami, po czym w ciągu 7 dni wartość CRP się normalizuje. Okres półtrwania białka C-reaktywnego wynosi średnio 19 godzin. CRP u noworodka może przekroczyć normę nawet tysiąckrotnie.

Należy podkreślić, że sam wynik CRP u dziecka nie stanowi podstawy do rozpoznania choroby. Powinien być on interpretowany w kontekście występujących objawów i wyników innych badań krwi, w tym morfologii i biochemii. Z wynikami badania CRP należy zgłosić się do pediatry/neonatologa, który w razie potrzeby rozszerzy diagnostykę, aby móc sprecyzować przyczyny podwyższonego CRP. 

Objawy podwyższonego CRP u noworodka

Nie istnieją konkretne objawy podwyższonego CRP u noworodka. Objawy towarzyszące wahaniom wskaźnika CRP są różne, ale mogą być również niezauważalne. Wszystko zależy od czynnika odpowiedzialnego za nieprawidłowe wartości tego parametru.

Wysokie CRP u noworodka – infekcje 

Podwyższone CRP u noworodka stanowi podejrzenie stanu zapalnego. Wysokie wartości tego wskaźnika mogą sugerować ciężkie infekcje wywołane przez różne patogeny – wirusy, bakterie, zdecydowanie rzadziej przez grzyby czy pasożyty. Dziecko może zarazić się bakteriami czy wirusami od matki, od personelu medycznego lub innych osób, z którymi ma styczność. W przeważającej większości szerzą się one drogą kropelkową i bardzo łatwo można się nimi zarazić. Noworodki stanowią grupę szczególnego ryzyka z uwagi na niewykształcony w pełni układ odpornościowy. Dzieci urodzone przedwcześnie, o niskiej masie ciała są szczególnie narażone na infekcje z powodu niepracujących jeszcze kompletne narządów (zwłaszcza w układzie oddechowym i pokarmowym), kłopotów z utrzymaniem odpowiedniej temperatury ciała, niewystarczającej ilości przeciwciał, które pod koniec ciąży dostarczane są przez łożysko.

Badanie CRP u dziecka może pomóc wykryć prawdopodobną przyczynę infekcji, bo wyniki CRP u noworodków różnią się w zależności od źródła zakażenia. CRP podwyższone do 50 mg/l może świadczyć o podłożu wirusowym, przekraczające 100 mg/l jest zwykle oznaką infekcji bakteryjnej, wynik wynoszący ponad 200 mg/l to z reguły przejaw poważnych infekcji bakteriami Gram-ujemnymi układu pokarmowego. 

Podwyższone CRP u noworodka po porodzie sugeruje infekcję okołoporodową. Infekcja może się pojawić już w łonie matki lub niedługo po przyjściu na świat. Do najczęstszych patogenów wywołujących zakażenia okołoporodowe noworodków należą: 

• wirus grypy – objawy u noworodka stanowią zwłaszcza: sapka, katar, gorączka, zmiana zachowania dziecka (niepokój lub apatia), dreszcze, dziecko nie chce ssać piersi,
• wirus opryszczki pospolitej (HSV) – objawy u noworodka mogą być widoczne na skórze, ustach i spojówkach; gorączka, osłabienie, trudności z jedzeniem, przy masywnej infekcji problemy z oddychaniem, bolesne pęcherzyki, które pękają, tworząc nadżerki,
• wirus ospy wietrznej – objawy u noworodka to: apatia, katar, bóle brzucha, u większości występują gorączka, drobne czerwone krostki, które bardzo swędzą, płaczliwość,
• wirus cytomegalii – objawy u noworodka stanowią: gorączka, osłabienie, ból głowy i mięśni, zapalenie gardła i migdałków, powiększenie śledziony i wątroby, powiększenie węzłów chłonnych,
• wirus HIV – z reguły początkowo nie daje objawów, z czasem pojawiają się: uogólniona limfadenopatia, powiększenie wątroby i śledziony, powiększenie ślinianek przyusznych, zmiany atopowe na skórze, przetrwałe pleśniawki jamy ustnej i gardła, nawracające infekcje bakteryjne, stany gorączkowe, przewlekłe biegunki,
• wirus zapalenia wątroby typu B i C – najczęstsze objawy u noworodka to: ból brzucha, wzdęcia, ulewanie, kolka, biegunka lub zaparcia, gorączka, osłabienie i objawy grypopodobne, zażółcenie skóry,
• wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) – może prowadzić do poważnych powikłań, w tym do kłykcin okolic zewnętrznych narządów płciowych, zmian w obrębie spojówek oka, brodawczakowatości krtani,
• paciorkowce, w tym Streptococcus agalactiae – może dojść do bezobjawowego nosicielstwa lub ostrej choroby – objawy to: gorączka, problemy z jedzeniem, spadki ciśnienia, letarg, zapalenie płuc, niedodma, posocznica – stan bezpośredniego zagrożenia życia noworodka, 
• pałeczki Escherichia coli – objawy u noworodka to: ulewanie, bóle brzucha, stan podgorączkowy lub gorączka, biegunka, osłabienie, krwawe stolce,
• bakterie z rodzaju Listeria – objawy u noworodka to: światłowstręt, gorączka, przeczulica, w ciężkich przypadkach sepsa, zapalenie płuc oraz niewydolność krążeniowo-oddechowa.

Podwyższone CRP u noworodka – możliwe przyczyny

Wysokie CRP u noworodka obserwuje się w przypadku urazów. Może wskazywać na chorobę o podłożu autoimmunologicznym. W schorzeniach tych dochodzi do nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego, który traktuje własne komórki organizmu jako obce i szkodliwe. Znacznie przekraczające normę wartości omawianego parametru to sygnał alarmowy, może oznaczać bowiem proces nowotworowy. Bardzo wysokie CRP u dziecka, przekraczające 999 mg/l, z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na nowotwór złośliwy. Wśród najczęściej rozpoznawanych chorób nowotworowych u najmłodszych wymienia się białaczki, które stanowią średnio 35% wszystkich nowotworów. W grupie noworodków rozpoznawane są również: guzy pochodzenia zarodkowego (tzw. guzy zarodkowe), nerwiak zarodkowy współczulny (neuroblastoma), mięsaki, guzy nerek.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian 

Bibliografia

1. W. Cnota, D. Mucha, J. Mucha, Zakażenia perinatalne paciorkowcami grupy B a powikłania u noworodków. Doświadczenia własne, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2017, t. 2, nr 3, s. 87–92.
2. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. 
3. M. Panek, P. Kwinta, Nakłucie pięty u noworodka – najważniejsze zasady, „Postępy Neonatologii” 2018, t. 24, nr 1, s. 73–79.
4. K. Szymoniak, A. Słomińska, D. Ćwiek, Analiza infekcji występujących u noworodków hospitalizowanych w klinice neonatologii, „Pielęgniarstwo Polskie” 2021, t. 4, nr 84, s. 159–165.

Oceń artykuł