Poziom ferrytyny a wypadanie włosów – na czym polega zależność?

Ferrytyna to białko, które odgrywa kluczową rolę w gospodarce żelazem w organizmie człowieka. W praktyce oznacza to, że magazynuje ona jony tego cennego pierwiastka w odpowiedniej, czyli nietoksycznej, formie. „Magazyny” te znajdują się w wątrobie, szpiku kostnym, śledzionie i w mieszkach włosowych. Zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie stężenie składnika wskazuje na to, że w organizmie dzieje się coś niedobrego. Niedobór ferrytyny objawia się często wypadaniem włosów. Zanim sięgniesz po specjalistyczne odżywki czy maski do włosów, wykonaj badanie krwi, aby upewnić się, czy Twoje wyniki są w normie. 

Ferrytyna – co to takiego?

Ferrytyna to białko, które odgrywa główną rolę w gospodarce żelaza. Jego najważniejsze zadanie to tworzenie „magazynów” tego pierwiastka w postaci nietoksycznych dla organizmu związków. Znajdują się one przede wszystkim w wątrobie, śledzionie, szpiku kostnym i osoczu krwi. W niewielkich ilościach występują także w mieszkach włosowych. Żelazo, którego zawartość w organizmie wynosi około 3–4 g, to składnik hemoglobiny biorącej udział w transporcie tlenu oraz element budulcowy białek enzymatycznych. Codzienna dieta zawiera średnio 15 mg żelaza, a gdy zaczynają powstawać niedobory, organizm może w każdej chwili sięgnąć do swoich „magazynów”, czyli ferrytyny, i natychmiast rozpocząć syntezę.

Stężenie ferrytyny w organizmie – jakie są normy?

Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom ferrytyny nie jest dobrym objawem. Niskie stężenie świadczy często o anemii, zbliżającej się menopauzie lub towarzyszy niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Niekiedy świadczy też o zaburzeniach wchłaniania, które mają miejsce np. w chorobie Leśniowskiego-Crohna. Może być też efektem dużej utraty krwi, np. przewlekłego krwawienia z różnych układów, lub efektem niedoboru witaminy C, która odpowiada za przyswajanie żelaza.

Podwyższony poziom ferrytyny może świadczyć o:

• stanie zapalnym, który rozwija się w organizmie (ferrytyna zaliczana jest do tzw. białek ostrej fazy);
• chorobach wątroby, np. wirusowym zapaleniu wątroby typu B (WZW B) czy wirusowym zapaleniu wątroby typu C (WZW C);
• schorzeniach o charakterze autoimmunologicznym;
• obecności nowotworów w organizmie – podwyższony poziom ferrytyny obserwuje się także w trakcie leczenia;
• chorobach przewlekłych dotyczących różnych narządów. 

Nieprawidłowy poziom (niedobór lub nadmiar) ferrytyny obserwuje się często u kobiet w ciąży, ale w tej sytuacji ma on charakter przejściowy i – o ile nie towarzyszą mu dodatkowe objawy – powinien wrócić do normy po porodzie.

Normy ferrytyny określane są w mikrogramach na litr (μg/l) i wynoszą odpowiednio:

• 10–200 μg/l dla kobiet;
• 15–400 μg/l dla mężczyzn.

Pamiętaj, że normy laboratoryjne mogą się nieznacznie różnić, a nieprawidłowe wyniki powinny być każdorazowo konsultowane z lekarzem.

Poziom ferrytyny a wypadanie włosów – jaka jest zależność?

Jeśli obserwujesz u siebie wypadanie włosów, z pewnością chcesz sięgnąć po specjalistyczną odżywkę lub maskę, które zahamują ten proces. Jednak pierwszym krokiem powinny być badania krwi, które pozwolą dotrzeć do prawdziwej przyczyny problemu. Jak już wspomniano, „magazyny” ferrytyny znajdują się w różnych miejscach, a wśród nich są również mieszki włosowe. Gdy w Twoim organizmie zabraknie żelaza, zacznie on sięgać po zgromadzone rezerwy i w pierwszej kolejności zabierze je z miejsc o mniejszym znaczeniu, czyli np. z włosów.

Ferrytyna – mimo że jej funkcją jest przede wszystkim magazynowanie żelaza – ma też ogromne znaczenie dla wzrostu włosów. Odpowiada za grubość włosa i kondycję jego łodygi, a także wpływa na podziały komórkowe w mieszku włosowym. Dlatego tak ważne jest, aby rezerwa żelaza pozostała na odpowiednim poziomie i nie była wykorzystywana przez organizm. 

Jak sprawdzić poziom ferrytyny w organizmie? Badania

Aby poznać przyczynę wypadania włosów, zrób badanie ferrytyny. Polega ono na pobraniu próbki krwi, najczęściej z żyły łokciowej. Żeby uzyskać miarodajny wynik, test musi odbyć się w godzinach porannych, najlepiej między 7:00 a 10:00, a pacjent powinien być na czczo. Co więcej, ostatni posiłek poleca się zjeść do godz. 18:00 w dniu poprzedzającym badanie. Oznaczenie stężenia ferrytyny mogą zlecić np. lekarz rodzinny, internista lub dermatolog. Jeśli udasz się z problemem wypadających włosów bezpośrednio do trychologa, pamiętaj, że nie jest on lekarzem i nie ma stosownych uprawnień do wystawiania skierowań czy recept. Jednak – jeśli zasugeruje wykonanie badań – możesz zrobić je w laboratorium prywatnym i od razu umówić się na kolejną wizytę w celu ustalenia dalszego postępowania.

Co robić, aby zwiększyć poziom ferrytyny w organizmie?

Na szczęście istnieją skuteczne sposoby na niski poziom ferrytyny. Aby organizm mógł swobodnie gospodarować żelazem, a Twoje włosy cieszyły się dobrą kondycją, zadbaj przede wszystkim o dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości tego składnika. Bez tego nie da się robić „zapasów”. Może zdarzyć się tak, że mimo suplementacji czy zbilansowanej diety poziom żelaza pozostaje na niezadowalającym poziomie. Najczęstszy powód takiej sytuacji to niewystarczająca dawka witaminy C, która odpowiada m.in. za przyswajanie żelaza przez organizm. Podpowiadamy, po jakie produkty sięgać, aby cieszyć się zdrowymi włosami, i jakie są zasady suplementowania żelaza. 

Nawyki dietetyczne

Nie ma wątpliwości, że odpowiednio skomponowana dieta to doskonały sposób na utrzymanie skóry, włosów i paznokci w doskonałej kondycji. Aby zapobiec wypadaniu włosów, warto zadbać o dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości żelaza, którą będzie mógł zmagazynować m.in. w mieszkach włosowych.

Najpopularniejsze źródła żelaza to:

• jaja kurze, a w szczególności żółtko;
• mięso, np. wołowina, baranina, cielęcina;
• ryby;
• produkty zbożowe – chleb żytni, gruboziarniste kasze, otręby pszenne, płatki owsiane;
• orzechy (pistacje, migdały);
• owoce: śliwki, morele, figi, daktyle, poziomki, maliny, porzeczki;
• warzywa: pietruszka, fasola, groch, soczewica, soja, szpinak, buraki.

Nie zapominaj także o źródłach witaminy C, którą znajdziesz np. w cytrusach lub w różnego rodzaju kiszonkach.

Suplementacja

Gdy poziom ferrytyny jest bardzo niski, dostarczanie żelaza wraz z pożywieniem może okazać się niewystarczające. Wtedy z pomocą przychodzą suplementy diety, dzięki którym ten cenny składnik dotrze do Twojego organizmu, a w konsekwencji również do mieszków włosowych. Większość suplementów z żelazem zawiera także witaminę C, która ułatwia przyswajanie tego minerału. Pamiętaj, że przyjmowanie suplementów diety powinno odbywać się po konsultacji z lekarzem i wykonaniu niezbędnych badań. W przeciwnym razie skutki uboczne mogą okazać się równie przykre, jak w przypadku niedoborów.

Poziom ferrytyny a wypadanie włosów – na co uważać?

Aby zapobiec wypadaniu włosów, musisz dostarczyć swojemu organizmowi odpowiednią, ale w żadnym wypadku nie zbyt dużą, dawkę żelaza. Składniki mineralne można przedawkować, a efekty mogą okazać się bardzo kłopotliwe.

Do skutków ubocznych nadmiaru żelaza w organizmie należą m.in.:

• nudności i wymioty;
• brak apetytu i związana z tym utrata wagi;
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet;
• problemy z erekcją u mężczyzn;
• zmieniony koloryt skór (szary odcień);
• niewydolność wątroby (gdy nadmiar żelaza ma charakter przewlekły);
• sucha skóra;
• senność i przewlekłe zmęczenie;
• kłopoty ze snem;
• ból stawów;
• rozdwajanie paznokci.

Co ciekawe, wśród konsekwencji przedawkowania żelaza wymienia się również wypadanie włosów. Pamiętaj, że żelazo dostarczane wraz z pożywieniem dość trudno przedawkować. O tym zjawisku mówimy wtedy, gdy ktoś suplementuje ten składnik w nieprawidłowy sposób.

 

Autor: Marta Drzazga

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian 

Bibliografia

1. D.R. Ferrier, Biochemia, tłum. D. Chlubek, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, s. 465–467.
2. E. Kosiorowska, M. Hartleb, Ferrytyna – strategia diagnostyczna dla wysokich stężeń osoczowych, „Gastroenterologia Praktyczna” 2016, nr 4, s. 37–45.
3. U. Demkow i in., Diagnostyka laboratoryjna, Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2015, s. 48–54.
4. C. Musiał, Trychologia kosmetyczna i lekarska, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.

---