Próby wątrobowe są stosunkowo prostymi badaniami biochemicznymi, które pozwalającymi na ocenę pracy tego narządu. Nieprawidłowe wyniki mogą świadczyć o uszkodzeniu wątroby. Kiedy wykonać próby wątrobowe? Na czym polega badanie i jak się do niego przygotować? Sprawdź, jakie są normy i cena prób wątrobowych!
Czym są próby wątrobowe?
Próby wątrobowe to badanie polegające na ocenie stężenia dwóch parametrów wątrobowych – aminotransferazy alaninowej (ALAT) oraz aminotransferazy asparaginowej (ASPAT). Oba związki występują we wnętrzu komórek wątrobowych – hepatocytów, a także w mięśniach szkieletowych oraz w mięśniu sercowym. Hipertransaminazemia, czyli zwiększenie aktywności ASPAT oraz ALAT we krwi, świadczy o ich uszkodzeniu. W przypadku wątroby oznaczenie charakteryzuje się dużą czułością. Nawet nieduże uszkodzenie hepatocytów doprowadza do wzrostu stężenia transaminaz we krwi. Badanie prób wątrobowych pozwala na ocenę pracy wątroby i jest niezwykle pomoce w wykluczeniu wielu chorób tego narządu.
Próby wątrobowe – wskazania do wykonania oznaczenia
Podejrzenie uszkodzenia lub choroby wątroby jest wskazaniem do oznaczenia prób wątrobowych. Badanie należy wykonać w przypadku wystąpienia następujących objawów:
- żółtaczki,
- świądu skóry,
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego: bólu w prawej okolicy podżebrowej, biegunki, wzdęć, nudności oraz wymiotów,
- symptomów ogólnych: utraty masy ciała, braku apetytu, osłabienia,
- utraty owłosienia pochwowego oraz łonowego, zaburzeń libido, powiększenia gruczołów piersiowych, impotencji u mężczyzn,
- zaburzeń miesiączkowania u kobiet,
- pojawienia się wybroczyn skórnych oraz nawracających krwawień ze śluzówek.
Ocena stężenia transaminaz jest również zalecana w trakcie terapii niektórymi lekami np. izotretioniną, a także w sytuacji podejrzenia zatruć, chorób mięśni szkieletowych lub serca.
Próby wątrobowe – badanie, normy, ceny
W celu oznaczenia aktywność aminotransferazy alaninowej (ALAT) oraz aminotransferazy asparaginowej (ASPAT) pobierana jest krew żylna. Próby wątrobowe – jak się przygotować? To pytanie często zadawane przed badaniem. To jak w przypadku większości standardowych oznaczeń laboratoryjnych, ocena poziomu aminotransferaz wykonywana jest na czczo w godzinach porannych pomiędzy 7.00, a 10.00. Ostatni posiłek w dniu poprzedzającym badanie powinien zostać spożyty do godziny 18.00, później pacjent może pić jedynie wodę. Oznaczenie aktywności aminotransferazy alaninowej oraz aminotransferazy asparaginowej możesz wykonać w Diagnostyce. Nieprawidłowy wynik wymaga konsultacji lekarskiej. Wraz z badaniem prób wątrobowych warto też oznaczyć inne parametry świadczące o funkcji tego narządu np. bilirubinę całkowitą, fosfatazę zasadową i GGTP.
Norma prób wątrobowych dla każdej z aminotransferaz wynosi od 5 U/I do 40 U/l niezależnie od płci. Uzyskanie wyniku poniżej 5 U/I nie powinno budzić niepokoju i nie świadczy o żadnej patologii. Cena prób wątrobowych wynosi ok. 25 do 30 zł.
Podwyższone próby wątrobowe – o czym mogą świadczyć?
Łagodne podwyższenie prób wątrobowych to częste zjawisko. Najczęstszą przyczyną takiego stanu jest niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Do rozwoju tej patologii dochodzi nawet u 30 % populacji, a główną przyczyną jest nadmiar masy ciała, wysokoprzetworzona dieta oraz brak aktywności ruchowej. Zwiększenie aktywności aminotransferaz alaninowej oraz asparaginowej może być również wynikiem:
- wirusowego zapalenia wątroby,
- alkoholowych chorób wątroby,
- zatrucia substancjami hepatotoksycznymi – lekami np. paracetamolem, grzybami np. muchomorem sromotnikowym.
Do rzadszych przyczyn podwyższenia prób wątrobowych należą: choroba Willsona, hemochromatoza oraz autoimmunologiczne zapalenie wątroby.
Wzrost aktywności aminotransferazy alaninowej oraz aminotransferazy asparaginowej może być wynikiem uszkodzenia mięśni szkieletowych np. zmiażdżenia, niedokrwienia oraz zapalenia. W przeszłości ocena tych parametrów była stosowana w diagnostyce zawału mięśnia sercowego. Obecnie istnieją dokładniejsze parametry.
W jaki sposób dbać o prawidłową pracę wątroby?
Wątroba to nadrząd pełniący wiele funkcji w organizmie. Jako część układu pokarmowego jest odpowiedzialna za produkcję oraz wydzielanie żółci, która usprawnia trawienie tłuszczów w jelicie cienkim. Uczestniczy również w licznych przemianach metabolicznych, pełni funkcję detoksykacyjną oraz magazynującą, a także syntezuje niektóre z czynników krzepnięcia. To wszystko sprawia, że jest również narażona na działanie licznych czynników uszkadzających. Objawy zaburzenia pracy wątroby i związane z tym podwyższone próby wątrobowe to częste powody wizyt w gabinecie lekarza rodzinnego. Wzrost poziomu aminotransferaz w wielu przypadkach jest wynikiem niezdrowego trybu życia. Jeśli chcesz zadbać o prawidłową pracę wątroby, unikaj alkoholu, zmień nawyki żywieniowe, zrezygnuj z produktów wysokoprzetworzonych z dużą zawartością tłuszczów oraz zadbaj o prawidłową masę ciała.
Oznaczenie prób wątrobowych, a także innych parametrów pomocnych w ocenie funkcji wątroby wykonasz w Diagnostyce!
Bibliografia:
- Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
