Spis treści:
Pryszcze na głowie mogą być spowodowane przez kilka różnych czynników, podobnie jak na innych częściach ciała. Skóra głowy ma wiele gruczołów łojowych, które ulegają niekiedy zablokowaniu lub zakażeniu, prowadząc do powstawania pryszczy. Poznaj inne możliwe przyczyny bolących pryszczy na głowie.
Czym są pryszcze na głowie?
Pryszcze to powszechne zmiany skórne, które występują, gdy pory skóry zostaną zablokowane przez sebum (produkowane przez gruczoły łojowe), martwe komórki skóry oraz w niektórych przypadkach przez bakterie. Zablokowane pory mogą prowadzić do powstawania różnych rodzajów wykwitów skórnych, w tym pryszczy. Zmiany te pojawiają się na skórze dowolnej części ciała, w tym na skórze głowy.
Jakie mogą być przyczyny pryszczy na głowie?
Zaburzenia w produkcji sebum
Nadmierna produkcja sebum przez gruczoły łojowe może prowadzić do zatykania porów w skórze głowy, co stwarza idealne warunki do wzrostu bakterii i powstawania pryszczy. Do nadprodukcji sebum doprowadzić mogą przede wszystkim:
- zmiany hormonalne – testosteron i inne androgeny, czyli hormony płciowe, odgrywają kluczową rolę w regulacji produkcji sebum. Wzrost ich poziomu, który często występuje podczas dojrzewania, prowadzi do nadmiernej produkcji sebum, co jest typową przyczyną pryszczy. Stany, takie jak ciąża, menstruacja, menopauza, wpływają na poziom hormonów i tym samym zaburzają produkcję sebum. Zespół policystycznych jajników (PCOS) powoduje zwiększoną produkcję androgenów, co również prowadzi do zwiększenia produkcji sebum;
- sposób odżywiania – dieta bogata w cukry proste i wysoko przetworzone produkty może wpływać na poziomy hormonów i insuliny, a to zwiększa produkcję sebum. Brak niektórych kluczowych składników odżywczych, takich jak cynk, witaminy A i D, również wpływa na funkcjonowanie gruczołów łojowych;
- geny mogą odgrywać ważną rolę w określaniu, jak bardzo aktywne są gruczoły łojowe. Osoby, w których rodzinie były problemy związane z nadmierną produkcją sebum, mają większe ryzyko wystąpienia podobnych problemów.
Nagromadzenie martwych komórek skóry
Gdy martwe komórki skóry nie są odpowiednio usuwane, mogą zatykać pory wraz z sebum, co sprzyja powstawaniu pryszczy.
Zakażenie przez bakterie
Bakterie, zwłaszcza Propionibacterium acnes, są często związane z pryszczami na głowie. Mogą one infekować zatkane pory, prowadząc do stanu zapalnego, czerwoności i bolesności pryszczy.
Stosowanie niewłaściwych produktów do pielęgnacji włosów
Niektóre produkty do włosów, takie jak olejki, balsamy, gęste odżywki czy szampony, mogą zatykać pory, szczególnie jeśli nie są odpowiednio spłukiwane. Używanie produktów zawierających silikony lub oleje mineralne przyczynia się do tego problemu.
Sposób odżywiania
Chociaż związek diety z trądzikiem nie jest w pełni wyjaśniony, spotkać można się z informacjami, że dieta bogata w cukry proste i produkty wysokoprzetworzone przyczynia się do nasilenia objawów trądziku.
Liszajec zakaźny
Liszajec zakaźny to wysoce zakaźna infekcja bakteryjna skóry. Jest to jedna z najczęściej występujących infekcji skórnych wśród dzieci, choć może dotykać osób w każdym wieku. Liszajec zakaźny często rozwija się na skórze, która już została uszkodzona przez inną chorobę skóry lub inny patologiczny stan, np. przez egzemę, urazy, ukąszenia owadów czy oparzenia słoneczne, ale może również zaatakować zdrową skórę. Infekcja jest najczęściej spowodowana przez dwa rodzaje bakterii Staphylococcus aureus (gronkowca złocistego) i Streptococcus pyogenes (paciorkowca ropotwórczego). Te bakterie mogą dostać się do organizmu poprzez niewielkie uszkodzenia skóry, takie jak skaleczenia, zadrapania, pęknięcia czy ukąszenia owadów.
Liszajec zakaźny powoduje powstawanie ropnych krostek na skórze głowy – czerwonej wysypki – które szybko zamieniają się w małe pęcherze, wypełnione płynem lub ropą. Pęcherze te mogą pękać, tworząc złocisto-żółte strupy. Dodatkowo liszajcowi zakaźnemu towarzyszą:
- obrzęk, zaczerwienienie i bolesność dotkniętych obszarów;
- swędzenie i ból w miejscach infekcji;
- w niektórych przypadkach powiększone węzły chłonne.
Higiena
Niewystarczająca higiena może przyczyniać się do gromadzenia się sebum i martwych komórek skóry, a także do namnażania się bakterii, co prowadzi do powstawania pryszczy. Dodatkowo zbyt agresywne oczyszczanie skóry głowy może ją przesuszać, co paradoksalnie prowadzi do zwiększenia produkcji sebum jako mechanizmu kompensacyjnego.
Zapalenie mieszków włosowych
Zapalenie mieszków włosowych to stan zapalny lub infekcja mieszków włosowych – małych otworów w skórze, z których wyrastają włosy. Może ono występować niemal w każdej części ciała, gdzie znajdują się włosy. Zapalenie mieszków włosowych bywa spowodowane przez różne czynniki, w tym:
- najczęściej przez bakterię Staphylococcus aureus;
- czasami przez grzyby;
- uraz mechaniczny – noszenie ciasnej odzieży, nadmierne pocieranie skóry, golenie czy depilację, które uszkadzają mieszki włosowe;
- zatory z sebum i martwych komórek skóry – mogą one blokować mieszki włosowe, sprzyjając rozwojowi infekcji;
- podrażnienie chemiczne – niektóre kosmetyki lub środki chemiczne mogą drażnić mieszki włosowe.
Objawy różnią się w zależności od przyczyny i lokalizacji zapalenia, a najczęstsze to:
- zaczerwienienie i obrzęk wokół mieszków włosowych;
- pęcherzyki lub krostki wypełnione ropą wokół mieszków włosowych;
- ból, swędzenie lub uczucie dyskomfortu w dotkniętych obszarach;
- łuszczenie się skóry wokół mieszków włosowych.
W cięższych przypadkach może dojść do tworzenia się bolesnych guzów lub nawet blizn.
Inne możliwe przyczyny
- Narażenie na silny/przewlekły stres może wpływać na wiele funkcji organizmu, w tym na produkcję sebum. Stres prowadzi do zwiększonej produkcji sebum.
- Niektóre leki, w tym sterydy, hormonalne środki antykoncepcyjne, leki stosowane w hormonalnej terapii zastępczej i leki zawierające lit, mogą prowokować pryszcze.
- Skłonność do powstawania pryszczy na głowie może być dziedziczona.
Jakie badania wykonać w przypadku pryszczy na głowie?
W przypadku wystąpienia pryszczy na głowie, które mogą być objawem zapalenia mieszków włosowych lub innych schorzeń skórnych, istnieje kilka badań, które lekarz może zalecić, aby zdiagnozować przyczynę i określić odpowiednie leczenie. Pierwszym krokiem jest szczegółowy wywiad medyczny. Lekarz może zapytać o historię medyczną, styl życia, diety, używane produkty do pielęgnacji skóry i włosów oraz o obecne i przeszłe schorzenia skórne. Następnie przeprowadza dokładne badanie kliniczne – ocenia stan skóry, charakterystykę zmian skórnych, ich rozmieszczenie i inne objawy.
W przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej lub grzybiczej lekarz może pobrać próbkę z dotkniętego obszaru (np. ropę z krosty) do analizy mikroskopowej. Badanie to pozwala zidentyfikować obecność określonych bakterii lub grzybów, co może być kluczowe dla dalszego leczenia. Jeśli istnieje podejrzenie, że pryszcze na głowie są wynikiem infekcji bakteryjnej, lekarz może zlecić posiew bakteriologiczny. Pozwala to na identyfikację konkretnego patogenu i jego wrażliwości na antybiotyki, co jest istotne dla skutecznego leczenia.
Lekarz może zlecić ogólne badanie krwi, aby sprawdzić ogólny stan zdrowia oraz wykluczyć inne przyczyny problemów ze skórą, takie jak zaburzenia hormonalne. Może to obejmować badanie poziomu hormonów, takich jak androgeny, które przyczyniają się do problemów skórnych, zwłaszcza u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS). Gospodarkę hormonalną sprawdzisz dzięki e-Pakietom hormonalnym dla mężczyzn i dla kobiet.
Jeśli istnieje podejrzenie, że pryszcze są spowodowane reakcją alergiczną na określone produkty lub substancje chemiczne, lekarz może zlecić testy alergiczne.
W rzadkich przypadkach, gdy diagnoza nie jest jasna lub gdy leczenie nie przynosi spodziewanych efektów, lekarz może zdecydować się na wykonanie biopsji. Polega ona na pobraniu niewielkiego fragmentu tkanki skóry do analizy histopatologicznej, co może pomóc w identyfikacji rzadszych przyczyn zapalenia, takich jak choroby zapalne skóry.
Ważne jest, aby nie lekceważyć problemu i skonsultować się z lekarzem, który może zalecić odpowiednie badania diagnostyczne i leczenie, dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
A: dr Olga Dąbska
Bibliografia
- Z. Adamski, A. Kaszuba, Metody diagnostyczne w dermatologii, wenerologii i mikologii lekarskiej, t. II, Czelej, Lublin 2015.
- S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- W. Jankowiak, W. Imielski, J. Pachurka, Kosmetologia wobec problemów cery tłustej i trądzikowej, „Kosmetologia Estetyczna” 2016, t. 5, nr 5, s. 501–504.
