Choroby autoimmunologiczne, czyli tzw. choroby z autoagresji, polegają na nieprawidłowym rozpoznawaniu przez układ immunologiczny własnych komórek jako komórek obcych. W efekcie następuje wytwarzanie autoprzeciwciał skierowanych przeciwko własnym antygenom. Test przesiewowy przeciwciał jądrowych ANA, AMA i ASMA pozwala na wstępną diagnostykę i różnicowanie chorób z autoagresji.
Czym są choroby autoimmunologiczne?
Choroby autoimmunologiczne, czyli tzw. choroby z autoagresji, polegają na nieprawidłowym rozpoznawaniu przez układ immunologiczny własnych komórek jako komórek obcych. Wytworzone w efekcie autoprzeciwciała skierowane przeciwko własnym antygenom prowadzą do wystąpienia różnych objawów, które składają się na obraz kliniczny poszczególnych schorzeń. Choroby autoimmunologiczne mogą obejmować konkretne narządy lub wiele układów w organizmie.
Najczęstsze schorzenia z autoagresji to:
- choroby tarczycy – choroba Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa,
- cukrzyca typu 1,
- choroby jelit – celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna,
- reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
- łuszczycowe zapalenie stawów, łuszczyca,
- pierwotna marskość wątroby,
- toczeń rumieniowaty układowy,
- twardzina układowa,
- anemia złośliwa.
Test przesiewowy na przeciwciała przeciwjądrowe
Autoprzeciwciała to immunoglobuliny skierowane przeciwko składowym własnych komórek organizmu. Badanie polega na oznaczeniu obecności poszczególnych przeciwciał w surowicy metodą immunofluorescencji pośredniej.
Najważniejsze w diagnostyce są przeciwciała:
- przeciwjądrowe ANA (antinuclear antibodies) – stwierdzane m.in. w toczniu rumieniowatym układowym, zespole antyfosfolipidowym, twardzinie układowej, zapaleniu skórno-mięśniowym. Obecność ANA można też wykryć w innych chorobach: zakażeniach, nowotworach, schorzeniach wątroby, tarczycy, płuc,
- przeciwmitochondrialne AMA (antimitochondrial antibodies) – uznawane są za specyficzne dla pierwotnej marskości wątroby (PBC),
- przeciwko mięśniom gładkim ASMA (anti-smooth muscle antibodies) – wysokie miano sugeruje obecność autoimmunizacyjnego zapalenia wątroby, ale ASMA mogą też pojawiać się w przebiegu mononukleozy zakaźnej czy w chorobach nowotworowych.
Co oznacza dodatni test przesiewowy?
Wykonanie przesiewowego testu na obecność autoprzeciwciał powinno mieć zastosowanie w przypadku obecności objawów klinicznych sugerujących możliwe podłoże autoimmunologiczne. Dodatni wynik testu w tej sytuacji może wskazywać na chorobę z autoagresji i powinien być skonsultowany ze specjalistą. Wykonywanie badania u osób asymptomatycznych wydaje się generować niepotrzebną diagnostykę i stres pacjenta.
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- Gajewski P. i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018, s. 1950–1952.
- Cancado E., Abrantes-Lemos C., Terrabuio D., The Importance of Autoantibody Detection in Autoimmune Hepatitis, „Frontiers in Immunology” 2015, dostęp online: maj 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4429613/.
Zuber M., Recktenwald C., Clinical correlation of antimitochondrial antibodies, „European Journal of Medical Research” 2003, dostęp online: maj 2022, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12626283/.
Znaczenie markera CA 19-9 w diagnostyce nowotworów Poprzedni wpis 