Spis treści:
Wskaźnik PT(INR) to jeden z parametrów wykorzystywanych w celu oceny stanu hemostazy – skomplikowanego układu warunkującego utrzymanie płynności krwi, a w razie potrzeby zatamowania krwawienia przez miejscowe krzepnięcie. Nieprawidłowy wynik oznaczenia zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem. Dowiedz się, na co może wskazywać wynik badania!
Wskaźnik PT (INR) – co to jest i o czym informuje nas jego wartość?
Hemostaza to termin określający dynamiczną równowagę pomiędzy układem krzepnięcia a fibrynolizy, który odpowiada za rozpuszczanie powstałego skrzepu. To właśnie dzięki tej równowadze krew krąży w naczyniach w stanie płynnym, a w razie przerwania jego ciągłości tworzy skrzep zasklepiający ubytek i hamujący nadmierny wypływ krwi. Po uszkodzeniu śródbłonka naczyniowego, płytki krwi zlepiają się ze sobą i ulegają adhezji do uszkodzonego naczynia. Jednak czop płytkowy jest niestabilny i musi być wzmocniony przy pomocy fibryny (włóknika) – powstającej w wyniku kaskady krzepnięcia. Biorą w niej udział czynniki krzepnięcia, będące białkami krążącymi we krwi.
W zależności od sposobu ich aktywacji wyróżnia się wewnątrz- i zewnątrzpochodną drogę krzepnięcia. Ta ostatnia nazywana jest również szlakiem czynnika tkankowego, ponieważ ulega aktywacji po kontakcie z tromboplastyną tkankową uwolnioną z uszkodzonych tkanek.
Wskaźnik PT(INR), nazywany czasem protrombinowym służy do oceny szlaku zewnątrzpochodnego i jest zależny od sprawności czynników krzepnięcia II, V, VII, X oraz fibrynogenu (czynnik I). Na jego długość nie mają wpływu czynniki wewnątrzpochodne, ani liczba płytek krwi.
W zależności od sposobu ich aktywacji wyróżnia się wewnątrz- i zewnątrzpochodną drogę krzepnięcia. Ta ostatnia nazywana jest również szlakiem czynnika tkankowego, ponieważ ulega aktywacji po kontakcie z tromboplastyną tkankową uwolnioną z uszkodzonych tkanek.
Badanie PT (INR) – badanie, norma, wskazania do wykonania badania
Nieprawidłowy poziom PT i INR, (wyliczany międzynarodowy współczynnik znormalizowany)może świadczyć o zwiększonym ryzyku krwawienia lub zakrzepicy. Badanie zewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia wykrywa niedobór lub zaburzoną czynność czynników II, V, VII, X oraz fibrynogenu (czynnik I). Wskazaniem do wykonania badania PT (INR) jest:
- ocena funkcji wątroby – czynniki zależne od witaminy K (II, VII, IX, X) są syntezowane w wątrobie. Jednym z pierwszych objawów niewydolności wątroby jest wydłużenie czasu protrombinowego;
- diagnostyka DIC, ang. disseminated intravascular coagulation) (zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego) – oznaczenie PT(INR) jest tutaj wykonywane razem z innymi badaniami oceniającymi stan układu krzepnięcia;
- monitorowanie leczenia doustnymi antykoagulantami;
- podejrzenie skazy krwotocznej będącej wynikiem niedoboru lub nieprawidłowego działania czynnika V, VII, X;
- podejrzenie niedoboru witaminy K.
INR to znormalizowany współczynnik międzynarodowy, umożliwiający porównanie wyniku czasu protrombinowego (PT) pomiędzy różnymi laboratoriami. Jest wykorzystywany do monitorowania efektywności terapii antykoagulacyjnej za pomocą antagonistów witaminy K (acenokumarol, warfaryna). INR zależy od odczynników użytych do oznaczania PT. prawidłowe wartości wskaźnika PT wynosi mogą, przykładowo, 12 do 16 s, 11,0-12,5 s, etc. Przykładowe wyniki prawidłowe INR to: 0,85-1,15, 0,8-1,1, etc. Możliwe wartości krytyczne INR to > 5,5. W trakcie terapii antagonistami witaminy K docelowe INR powinno mieścić się w zakresie 2,00-3,00.
Badanie PT(INR) jest wykonywane z osocza krwi żylnej. Pacjent powinien zgłosić się do laboratorium w godzinach porannych na czczo. Przed pobraniem należy unikać nadmiernego wysiłku oraz stresu. Cena badania wynosi ok. 15 zł.
Wydłużony wskaźnik PT (INR) – o czym może świadczyć?
Zbyt wysoki INR, a zatem wydłużony czas protrombinowy świadczy o nadmiernej skłonności do krwawień. Jest wynikiem zbyt niskiej aktywności lub małego stężenia czynników krzepnięcia wchodzących w skład zewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia. Do wydłużenia wskaźnika PT(INR) dochodzi na skutek:
- niewydolności wątroby;,
- niedoboru witaminy K (np. w chorobie krwotocznej noworodków, w trakcie terapii antykoagulantami);
- DIC;
- leczenia heparyną niefrakcjonowaną, inhibitorami czynnika Xa lub trombiny;
- niedoboru czynnika VII, V, X,
- hipo- oraz dysfibrynogenemia;
- zaburzeń krzepnięcia po masywnym przetoczeniu krwi.
W trakcie terapii antykoagulantami dąży się do niewielkiego wydłużenia INR. Pacjenci przyjmujący te leki, powinni pamiętać o regularnym oznaczaniu INR raz w miesiącu. W przypadku nieprawidłowego wyniku należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza.
Obniżony wskaźnik PT (INR) – czy jest powodem do niepokoju?
Skrócenie czasu protrombinowego poniżej przyjętego zakresu predysponuje do nadkrzepliwości krwi. Do obniżenia wskaźnika PT(INR) może dojść na skutek:
- choroby zakrzepowo-zatorowej i będącej jej powikłaniem zatorowości płucnej;
- stosowania dwuskładnikowej antykoncepcji hormonalnej;
- trombofilii – wrodzonych lub nabytych skłonności do występowania zmian zakrzepowych w układzie krążenia, np. mutacja genu czynnik V Leiden, czy mutacja w genie protrombiny.
Osoby, które przyjmują antykoagulanty, w razie wartości INR poniżej 2,00 powinny jak najszybciej udać się do lekarza.
Jak zadbać o prawidłową wartość czasu protrombinowego?
Prawidłowa funkcja zewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia jest w dużej mierze zależna od prawidłowej funkcji wątroby i odpowiedniego poziomu witaminy K. Zdrowa i zbilansowana dieta, unikanie alkoholu oraz używek ma niewątpliwie pozytywny wpływ na pracę tego narządu i może uchronić przed zaburzeniem jej funkcji. Osoby cierpiące na choroby upośledzające wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (np. mukowiscydozę), powinny je suplementować. Należą do nich witaminy: A, D, E, K. W przypadku nieprawidłowej wartości PT(INR) należy zawsze zasięgnąć rady lekarza.
Badanie PT(INR), a także innych parametrów oceniających układ krzepnięcia wykonasz w Diagnostyce. W przypadku nieprawidłowego wyniku zapraszamy do konsultacji z jednym z naszych lekarzy.
Bibliografia:
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/152270,czas-protrombinowy-i-inr
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.36.
- https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.1.2.